Jastar nege áskerge barýǵa qulyqsyz
ASTANA. KAZINFORM – Buryndary aǵalarymyz áskerge almasa, búkil aýylǵa qarabet bolyp, yńǵaısyzdanyp júretinin áńgimelep otyratyn. Qazirgi jastardyń beti qyzarýy bylaı tursyn, áskerden qashýǵa eti úırenip ketken. Qaıtpek kerek? Buǵan tek jastardy ǵana kinálaý durys pa?
«Bilimdi myńdy jyǵady»
Jasyratyny joq, sońǵy jyldary áskerı bólimderde sarbazdardyń ólimi jıilep ketti. Densaýlyǵy nasharlady deýge kelmes. Áskerge alynarda basynan baqaıshaǵyna deıin tekseredi emes pe? Ózine qol jumsady degenniń ózinde «ol áreketke ne ıtermeledi?» degen zańdy saýal týyndaıdy. Áskerı bólim basshylary kóp jaǵdaıda «qyzy tastap ketti» dep, mahabbat jyryn nemese «qaryzy kóp bolǵanyn» sebep qylyp jatady. Jaraıdy, bir-eki qaıǵyly oqıǵanyń sebebi sol shyǵar. Biraq, túpki sebebi «dedovşına» ekenin bári baǵamdap otyr. «Men taıaq jedim, endi men uramyn» degen ustanym úzilmeı keledi. Qysqasy, áskerdegi álimjettik kesirinen ata-ana jalǵyz ulyn áskerge jibergisi kelmeıdi. Jasóspirimder de barǵysy joq.
Tegin atamaýdy ótingen Rahat esimdi jigit áskerge barǵansha jumys istep, nápaqa tapqandy jón kóretinin aıtty.
«Áskerdegi júıe ózgersin. Shaqyrtý qaǵazyn kútpeı, ózim-aq barar edim. Baryp kelgenderdiń áńgimesinen uqqanym, bir jyl ýaqytyń zaıa ketedi. Qarýdy áskerge barmaı-aq mektepte júrgen kezde meńgerip alýǵa bolady. Tańnan keshke deıin júgirte bergennen shymyr bolyp shyǵarsyń, biraq bul – ásker úıretetin sharýa emes. Odan da sarbazdardyń bilimin arttyrýǵa mán bersin. Otan qorǵaý úshin bilekti bolý mindetti emes. «Bilekti birdi jyǵady, bilimdi myńdy jyǵady» demekshi, qazir álemde qarýsyz soǵys júrip jatyr. Kimniń bilimi myqty, sonyń upaıy túgel. Sondyqtan da, eskilikten qutylyp, jańashyldyqqa umtylyp, áskerı júıeni jańǵyrtýǵa mán berý kerek», - deıdi ol.
Mınıstrlik ne deıdi?
Qorǵanys mınıstrligi áskerdegi álimjettikti azaıtyp, jastardyń yntasyn arttyrý maqsatynda júıeli jumystar atqarylyp jatqanyn alǵa tartady. Sarbazdar ata-anasymen telefon arqyly sóılesedi, tipti áskerı bólim ishinde kezdesýge de múmkindik bar. Anonımdi saýalnama júrgizilip, sarbazdardyń denesi de tekseriledi. Qala berdi, «prokýror saǵaty», «ashyq esik kúni», «kóshpeli sottar» uıymdastyrylady.
«Memleketti qorǵaý – árbir azamattyń qasıetti boryshy. 18 jasqa tolǵannan keıin kez kelgen azamat áskerı boryshyn óteýge mindetti. Al merzimin keıinge qaldyrý sheshimin jergilikti áskerı komıssarıat qabyldaıdy. Bizde jastardyń boryshyn óteýden qashyp, tyǵylyp júrýi jıi kezdesedi. Keshirińizder, biraq zańdy oryndaý kerek», - degen bolatyn Qorǵanys mınıstri Rýslan Jaqsylyqov jýrnalısterge bergen bir jaýabynda.
Áskerge mindetti boryshkerlerdiń statıstıkasyn saraptasaq, 60 paıyzy enjarlyq nemese qorqaqtyqtan bas tartsa, 30 paıyzy jaramsyzdyq sebebinen barmaıdy. Tek 10 paıyzy ǵana ózdiginen áskerge barýǵa suranatyn kórinedi. Resmı statıstıkaǵa súıensek, eki-úsh jyl buryn áskerden jaltarýshylar sany shamamen 35-40 myń adam bolsa, byltyr kórsetkish 20 myńǵa tómendegen. Qorǵanys mınıstrligi bul áskerdegi tártiptiń kúsheıip, jastardyń yntasyn arttyrý maqsatynda atqarylyp jatqan jumystardyń nátıjesi ekenin alǵa tartady.
Jergilikti áskerı organnyń shaqyrtýy boıynsha kelmegen azamatqa 5 AEK aıyppul salynatynyn atap ótken jón. Al áskerge shaqyrylýshy áskerden birneshe ret jaltaratyn bolsa 1000 AEK deıingi aıyppul, ne bolmasa 400 saǵatqa qoǵamdyq jumysqa tartylady nemese 1 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrylady. Aıyppulmen másele sheshile me? Jastar óz erkimen áskerge barýǵa umtylatyn kún týar ma eken...
