Jastar azattyqtyń qadirin bilýi tıis — Gúljanat Amanbaeva
ÓSKEMEN. KAZINFORM — Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy Zaısan aýdanynda turatyn Gúljanat Amanbaeva jeltoqsan oqıǵasyna qatysqan. Sol úshin talaı qýǵyn kórse de esh moıymaı, eldiń erteńine senimmen qaraı bilgen. Kazinform tilshisi jeltoqsanshyny áńgimege tartyp kórdi.
— Jeltoqsanǵa deıingi ómirińiz qandaı boldy?
— Ol kezde ómir bir qalypty ótip jatty. Óskemendegi pedagogıkalyq ınstıtýtta orys tili men ádebıeti mamandyǵy boıynsha úshinshi kýrsta oqyp júrdim. Jataqhanada turamyn. Jasym jıyrmada. Ózim sııaqty stýdent jastar ór minezdi edi. Barshamyz el ıgiligi jolynda qyzmet etýdi oılap júrgen kez. Biraq sol senimniń bári bir-aq sátte kúıredi.
— Kóterilis jaıly alǵashqy habardy estigen sát esińizde me?
— 16 jeltoqsanda birtúrli tynyshsyzdyq bastaldy. Áskerılerdiń kóbeıgenin kórdik. Qalada bir sýyq úreı sezildi. Al 18-19-y kúnderi óskemendik jastardyń qozǵalysy aıqyn kórine bastady. Janymdaǵyǵar jastar «ıÝbıleınyı» kınoteatrynyń aldyna jınalyp jatyr dedi. Sol sátte jataqhanada otyra almadyq. Eki-úshten toptalyp alańǵa qaraı attandyq.
— Sizdi alańǵa naqty ne jeteledi?
— Namys jeteledi. «Qazaqty nege qazaq basqarmaıdy?» degen oı janymdy jegideı jedi. Qonaevty alyp tastap, ornyna Kolbındy qoıady degende, bul meniń ǵana emes, tutas ulttyń ar-namysyna tıgendeı boldy. Óz jerimizde otyryp, el bolashaǵy úshin qımyldamaý óte úlken ókinishke ákeler edi. Osy kúnge deıingi el ishindegi yza bir sátte kúsheıip ketti.
— Alańǵa barǵandaǵy alǵashqy áserińiz qandaı boldy?
— Jastardyń kózinde ot bar edi. Shyǵys Qazaqstannyń ár túkpirinen jınalǵan órimdeı qyz-jigitter sap túzep turdy. Sherýde jastardan eshkim aıqaılap, tártipsizdik jasaǵan joq. Aldyńǵy qatarda turǵan jigit «beıbit sherýge shyǵamyz, tártip buzbaımyz» dep aıtyp jatty. «Qazaqstanym» ánin aıtyp osy alańnan bastap beıbit sherý júrip ótedi dep jınalǵan top óz talaptaryn aıtty.
— Sherýdiń baǵyty qalaı órbidi?
— Sóıtip ortalyq alańnan «Metallýrgter» saıabaǵyna deıin jaıaý bet aldyq. Biraq Ýshanov alańyna jetpeı jatyp, áskerıler qyspaqqa aldy. Qorshap, belsendi jigitterdi birinen soń birin súırep áketti. Uldardy aıamady. Qyzdar jan-jaqqa qashtyq. Muzdaı qarýlanǵan áskerdiń qolynda dýbınka jáne basqa da qarýlary boldy.
— Sol sátte ne sezindińiz?
— Ne úshin halyqty qysyp jatqandaryn túsinbeı dal boldym. Biz qylmysker emes edik qoı. Óz oıymyzdy aıtqymyz keldi. Sýyq, yzǵarly aýa raıy ishimizdegi tońdy odan saıyn qataıtty. Júrek dúrsildep, qol-aıaǵym qaltyrap tursa da, ishimde «biz durys istep turmyz» degen senim boldy.
— Sherý qansha ýaqytqa sozyldy?
— Ózi bir-aq kún boldy. Biraq onyń salmaǵy jyldarǵa jetti. Bir-eki apta boıy bárimiz baqylaýda boldyq. Adamdar bir-birinen qorqyp sóıleıtin kúıge tústi.
— Qandaı qysym jasaldy?
— Stýdentterge eskertý jasaldy. Bos júris, artyq toptasý bolmasyn dep ár jerde úgit júrdi. Polıtsııa sherýdi toqtatýǵa tyrysty. Biraq olardyń maqsaty halyqpen kelisimge kelý emes, qorqytý boldy. Bizdiń negizgi talabymyzdy tyńdaǵannyń ornyna namysshyl jastardy basyp-janshýǵa aınaldy.
— Qurbylaryńyzdyń taǵdyry ne boldy?
— Erteńinde quqyq qorǵaý qyzmetkerleri kelip, alańda kózge túsken stýdentterdiń tizimin oqydy. Sol ketkenderdiń kóbin keıin kórmedik. Aqtańger degen kýrstasymyz namysshyl, ójet jigit edi. Ony alyp ketti. Oıyn ashyq aıtyp, qarsylyq tanytqan bolý kerek, keıin ony kórmedik. Eshqandaı habar almadyq. Adamdar bir-birimen bolǵan jaıdy aıtyp, sóılesýden qaldy.
— Otbasyńyz bul jaǵdaıdy qalaı qabyldady?
— Bul men úshin eń aýyr taqyryp. Anam meni túsinbedi. «Buzaqy boldyń» dedi. Bılik ókilderi kelip, anama qysym kórsetti. Tún ortasynda kelip balaǵa ınternatsıonaldy tárbıe bermediń, buzaqy qylyp ósirdiń dep sógip ketken. Aýylda tynyshtyq bermeı, júrip-turýlaryn shektegen. Anam dúnıeden ótkenge deıin meniń el úshin shyqqanymdy shyndyq dep qabyldamady. Bul ishimde jazylmaǵan jara bolyp qaldy.
— Jeltoqsan oqıǵasy ómirińizge qalaı áser etti?
— Oqýdy bitirgen soń týǵan aýylymda jumys taba almadym. Bilim basqarmasy «sen sııaqty adam bizge kerek emes» dedi. Jeltoqsannyń kóleńkesi sońymnan qalmady. Biraq soǵan qaramastan, eshqashan ókingen emespin.
— Búgingi táýelsizdikke kózqarasyńyz qandaı?
— Qazirgi urpaqtyń beıbit aspan astynda ómir súrip jatqanyna qýanamyn. Bul sol kezdegi bozdaqtardyń arman-tileginiń aqtalǵany. Qazir egemen elimiz álemdik básekede eńsesin tik ustap keledi. Zaısan aýdanynda 58 jeltoqsanshymyz. Óz uıymymyz bar. Taǵdyrlas jandar aýdandaǵy ártúrli kezdesýlerde jastarǵa azattyqtyń qadirin bilýdi nasıhattap kelemiz.
Eske salsaq, osyǵan deıin Jeltoqsan kýágeri 64 jastaǵy aqtóbelik aqtalyp, saıası qýǵyn-súrgin qurbany dep tanylǵany habarlanǵan.