Jańa Sý kodeksi: endi árbir tekshe metr sýdyń suraýy bar
ASTANA. KAZINFORM — Sý endi «sheksiz resýrs» emes, ony qoldanyp, birden tógip jiberýge bolmaıdy. Jańa Sý kodeksi ónerkásipke árbir tekshe metrdi únemdeýdi mindetteıdi. Bul týraly vedomstvonyń baspasóz qyzmeti málim etti.
Ónerkásip sýdy qalaı únemdeıdi?
123 jáne 133-baptar
Endi sý nysandarynan sý alý úshin ruqsat alar kezde kásiporyndar sýdy utymdy ári únemdi paıdalanatynyn dáleldeýge tıis. Ol úshin ónerkásiptik uıymdar men jylý óndirýshi sýbektiler sýdy qaıta jáne aınalmaly paıdalaný júıelerin engizýi qajet.
Eger mundaı júıeler áli engizilmese, onda kásiporyndar 2027 jylǵy 10 maýsymǵa deıin basseındik sý ınspektsııasyna júıege kóshý josparlaryn ázirleýge jáne usynýǵa mindetti. Bul josparlardy iske asyrý merzimi 5 jyldan aspaýy tıis.
Endi kásiporyndar myna talaptardy oryndaýǵa mindetti:
• qoljetimdi eń úzdik tehnologııalardy engizýge;
• arnaıy talaptardy, josparlar men lımıtterdi saqtaýǵa;
• sý shyǵynyn azaıtý jónindegi josparlardy ázirlep, olardy jyl saıyn júzege asyrýǵa.
«Eń úzdik qoljetimdi tehnologııalar» degenimiz ne?
62-bap
Jańa Sý kodeksi jańa quraldy – eń úzdik qoljetimdi tehnologııalardy engizýdi kózdeıdi. Bul – sýdy únemdeýge jáne onyń tógindilerin azaıtýǵa múmkindik beretin zamanaýı ári tıimdi sheshimder jıyntyǵy.
Qazaqstan úshin eń úzdik tehnologııalar tizimin qalyptastyrý maqsatynda Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi halyqaralyq sarapshylardy tartyp, álemdik standarttardy taldap, arnaıy ádisteme ázirledi.
Kásipkerler sýdy qalaı únemdeıdi?
Kólik jýý oryndary, kafeler, saýda ortalyqtary, qyzmet kórsetý stantsııalary, óndiristik ýchaskeler jáne sý kanaldary arqyly nemese basqa kásiporynnyń qubyrynan sý alatyn basqa da nysandar sý tutynýshylar bolyp sanalady.
Olardyń barlyq mindeti sý jabdyqtaý shartymen retteledi.
Osyndaı kelisim aıasynda sý kanaldary kólik jýý oryndarynan jáne basqa nysandardan sý únemdeý men esepke alýdyń uqsas tetikterin talap etýge quqyly.
Bul ne úshin qajet?
Metallýrgııa, munaı-hımııa, energetıka, agroónerkásip jáne tsement óndirisi jyl saıyn mıllıondaǵan tekshe metr sý paıdalanady. Sýdy qaıta paıdalaný júıesinde sý birden tógilmeıdi, kerisinshe kásiporyn sýdy tazartyp, qaıtadan paıdalanady. Bul ózender men jerasty kózderine túsetin júktemeni aıtarlyqtaı azaıtady. Sýdy bir ret paıdalanyp, ózenge aǵyza salmaı, qaıta paıdalanǵan durys.
Qaıta paıdalanylatyn tazartylǵan sýdy basqa maqsattarǵa da qoldanýǵa bolady. Mysaly, jasyl alqaptardy sýarýǵa.
Sýdy kim baqylap, shyǵynyn qadaǵalaıdy?
Bul mindetpen basseındik sý ınspektsııalary aınalysady. Aldymen úlken kásiporyndar – zaýyttar, fabrıkalar, sýdy kóp tutynatyn kólik jýý oryndary baqylanady, ásirese sý tikeleı sý kózinen alynsa.
Inspektsııalardyń basty mindeti – kásiporyndardyń sý shyǵynyn qysqartý josparlaryn ázirlep, ony oryndaýyn, sondaı-aq sýdy qaıta jáne aınalmaly paıdalaný júıelerin engizýin nemese engizip jatqanyn tekserý.
Jaýapkershilik
Sonymen qatar ÁQBtK-niń 141-baby sýdy maqsatsyz paıdalaný nemese ruqsat etilgen kólemnen asyra paıdalaný úshin jaýapkershilikti kúsheıtedi.
Buzýshylyq anyqtalsa, kásiporynǵa 850 AEK kóleminde aıyppul salynady.
Buzýshylyq qaıtalanǵan jaǵdaıda iri bıznes úshin aıyppul mólsheri 2000 AEK-ke deıin jetýi múmkin.
Jańa Sý kodeksiniń negizgi maqsaty – eldiń sý qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne sý resýrstaryn bolashaq urpaq úshin saqtaý úshin sýdy únemdeý prıntsıpterin engizý.
Eske sala keteıik, naýryz aıynda Parlament jańa Sý kodeksin bekitken bolatyn.