DDU: álemde shamamen 24 mıllıon adam shızofrenııamen ómir súredi
ASTANA. KAZINFORM — Astanada «Stereotıptersiz psıhıkalyq densaýlyq: Shızofrenııa týraly neni bilý kerek?» degen taqyrypta dóńgelek ústel otyrysy ótti.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń derekterine sáıkes, álemde shamamen 24 mıllıon adam shızofrenııamen ómir súredi eken. Bul árbir 300 adamnyń biri, al eresekter arasynda — árbir 222 adamnyń biri (0,45%). Qazaqstanda bul dıagnozben shamamen 40 myń adam ómir súrip jatyr.
Aýrý, ádette, 20-29 jas aralyǵynda baıqalady jáne adamnyń ómir sapasyna, qarym-qatynasyna, áleýmettik beıimdelýine edáýir áser etedi. Dárigerlerdiń aıtýynsha, shızofrenııa belgileri alǵash baıqalǵannan keıin naýqastar psıhıatrııalyq kómekke orta eseppen 10-15 jyldan keıin ǵana júginedi. Bul — dıagnozdan qorqý, «tirkeýge qoıý» týraly mıfter men qoǵamdyq aıyptaýdan týyndaǵan úreı saldarynan bolsa kerek.
— Gedeon Richter KZ» JShS ortalyq júıke júıesi aýrýlaryn emdeýge arnalǵan terapııa salasyndaǵy zertteýler men ázirlemelerdi qoldaıdy. Biz aqparattandyrýdy qabyldaý men kómektiń alǵashqy qadamy dep sanaımyz. Aǵartýshylyq jumystar júrgizip, sarapshylar qaýymdastyǵyna demeý kórsetemiz, shızofrenııaǵa qatysty stereotıptermen kúresemiz. Tıimdi em, psıhoáleýmettik qoldaý jáne jaqyndarynyń qatysýy — patsıenttiń beıimdelýi men ómir sapasyn arttyrýda sheshýshi ról atqarady, — dedi «Gedeon Rıhter Qazaqstan» kompanııasynyń bas dırektory Pavel Hegaı.
Dıagnozdyń aýyrlyǵyna qaramastan, ýaqytyly dıagnoz qoıylyp, durys emdelgen jaǵdaıda, naýqastardyń keminde úshten biri turaqty remıssııaǵa qol jetkizip, tolyqqandy ómir súre alady.
Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń bas dırektory Altynaı Esqalıevanyń aıtýynsha, Qazaqstanda shızofrenııa dıagnozy 39 373 adamǵa qoıylǵan.
— Shızofrenııa — kúrdeli, biraq basqarýǵa bolatyn dert. Erte anyqtaý men ýaqtyly em aýrýdy baqylaýǵa alýǵa, patsıenttiń ómir sapasyn jaqsartýǵa múmkindik beredi. Terapııa negizin antıpsıhotıkalyq dáriler quraıdy. Sonymen qatar kognıtıvti-bıhevıoraldy terapııa, psıhoáleýmettik qoldaý, jumysqa ornalasýǵa jáne eńbek qyzmetin saqtaýǵa járdemdesý, beıimdelý trenıngteri, otbasy músheleriniń emge qatysýy tıimdi ekenin kórsetti. Qoǵam tarapynan qoldaýmen túsinistik — naýqastyń áleýmettik beıimdelýinde asa mańyzdy, — dedi ol.
Patsıentter Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynan jáne elimizdiń 20 aımaǵyndaǵy óńirlik ortalyqtardan kásibı kómek ala alady.
— Keıde adamdar dıagnozdan, aýrýdyń ózinen de qatty qorqady. Keıbiri mamandardyń kez kelgen kómeginen múlde bas tartady. Mundaı jaǵdaıda stıgmadan týyndaǵan qorqynysh ómirge qaýip tóndirýi múmkin, — dedi dóńgelek ústel otyrysy barysynda Dúnıejúzilik psıhıatrııalyq qaýymdastyqtyń Shyǵys Eýropa elderindegi (10-aımaq) ókili, joǵary sanatty psıhıatr-dáriger, medıtsına ǵylymdarynyń kandıdaty Nıkolaı Negaı.
Mundaı qoǵamdyq reaktsııanyń bir sebebi — aýrýdyń sebebi men sol sáttegi jaǵdaıy, zamanaýı emdeý tásilderi men patsıentterdiń quqyqtary týraly aqparattyń azdyǵy.
— Búginde durys tańdalǵan terapııamen, onyń ishinde úshinshi býynnyń zamanaýı antıpsıhotıkteri arqyly naýqastardyń úshten biri turaqty remıssııaǵa jete alady. Bul dáriler sımptomdardy basyp qana qoımaı, kognıtıvtik jáne áleýmettik fýnktsııalardy qalpyna keltirýge de kómektesedi. Dıagnoz kóbine aýrýdyń kesh satysynda qoıylatynyn eskersek, ınnovatsııalyq terapııanyń qoljetimdiligin qamtamasyz etý jáne ony memlekettik baǵdarlamalarǵa engizý — adamgershilik pen qoǵamnyń densaýlyǵyna uzaq merzimdi ınvestıtsııa dep bilgen jón, — deıdi Astana qalasy Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń shtattan tys bas psıhıatry Elena Polıenko.
Shızofrenııa jáne onyń terapııasy týraly qoǵamnyń aqparattaný deńgeıiniń tómen ekenin 200 qazaqstandyqtyń qatysýymen júrgizilgen anonımdi saýalnama nátıjeleri de kórsetip otyr. Zertteý nátıjeleri dóńgelek ústel otyrysy aıasynda usynyldy. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 52,8 paıyzy shızofrenııa týraly estigenimen, naqty málimet bilmeıtinin aıtty.
Ótken jyly shızofrenııa týraly qazaq tilinde kitap jaryq kórdi.
Kitap elektrondy nusqada qoljetimdi. Kólemi shaǵyn, túsinikti tilmen jazylǵan jáne jarqyn sýrettermen toltyrylǵan, ol aýrýdyń aǵymynyń barlyq ereksheligin naqty túsindiredi. Emdeýdiń eń qolaıly nusqasyn qalaı tańdaý kerektigi, onymen kúresý týraly baıandalǵan. Kitap avtorlary — tájirıbeli psıhoterapevter men psıhıatrlar Pıter Falkaı, ıAnosh Kalman, Fıdes Sofııa Heımkes, Zoltan Sarkany.