Ónerkásip taǵdyryn adam sheshedi
ASTANA. KAZINFORM – Іri óndiris nysandary – temir men beton ǵana emes. Eń bastysy – sol zaýytty turǵyzyp, iske qosyp, keıin ıgeretin adam kúshi. Atyraýda qolǵa alynǵan «Sılleno» polıetılen zaýyty (QazMunaıGaz, reseılik SIBÝR jáne qytaılyq Sinopec birlesken jobasy) naqty júzege asatyn kezeńge jetken tusta, basty nazar kadr máselesine aýysyp otyr.
Qazir Qazaqstanda bir mezette birneshe iri munaı-hımııa jobasy qolǵa alynǵan. Mundaı qurylys pen óndiris úshin bilikti ınjener-tehnık mamandar aýadaı qajet. Biraq ondaı mamandy qaıdan tabamyz?
Osy máseleni sheshý úshin bıyl shildede «QazMunaıGaz» ıspanııalyq Tecnicas Reunidas (TR) kompanııasymen birigip, jastardy oqytatyn tórt jyldyq baǵdarlama bastady. Joba aıasynda elimizdegi tehnıkalyq ýnıversıtetterdiń 140 túlegi Ispanııada bilim alady. Alǵashqy lekke ótkenderdiń jartysy – Atyraýdyń jastary. Baǵdarlama qurylymy mynadaı: úsh aı onlaın oqıdy, úsh aı Madrıdte is-tájirıbeden ótedi. Barlyq shyǵyndy TR kompanııasy kóteredi. Keıin bul mamandar kompanııanyń túrli elderdegi jobalaryna qatysa alady, sonyń ishinde Atyraý oblysyndaǵy «Sılleno» zaýytynyń qurylysynda da eńbek etedi.
Mundaǵy eń mańyzdysy – jastardyń Eýropa tájirıbesin ǵana emes, halyqaralyq ınjenerlik standarttardy meńgerip keletindigi. Olar jobany basqarýdan bastap, tehnologııalyq jobalaý men iske asyrýǵa deıin tolyq daǵdylanady. Bul elimizge zor múmkindik týǵyzyp otyr.
Sebebi elge oralǵan bul jastar – jaı ınjener emes, álemdik tájirıbesi bar kásibı mamandar. Al ondaı kadrlardy elde ustap qalý – memleket pen kompanııalardyń ortaq múddesi. Sebebi shetelde jalaqysy joǵary, jobasy iri usynystar kóp bolýy múmkin.
Osy tusta «Sılleno» jobasynyń seriktesi – SIBÝR-dyń Reseıdegi tájirıbesi úlgi bolarlyq. Olar óz ekojúıesin qalyptastyrǵan: korporatıvtik ýnıversıtet, oqý ortalyqtary, ýnıversıtettermen seriktestik, kadr kóshirý baǵdarlamalary. Mysaly, Tobolskide salynǵan «ZapSıbNeftehım» jobasyna óz óndiris oryndaryndaǵy mamandar tartylsa, búginde sol mamandar Amýrdaǵy iri gaz-hımııa keshenin salyp jatyr. Bul – iri óndiristik joba óz kadryn ózi qalyptastyratyn orta bola alatynynyń aıqyn dáleli.
«Sılleno» bul baǵytta alǵashqy qadamdaryn jasap jatyr. Biraq jobanyń damý baǵyty endi tek zaýyt salýmen shektelmeıdi – ol jańa býyn ınjenerlerin tárbıeleýge bet burdy. Nazarbaev ýnıversıteti men Sátbaev ýnıversıteti sekildi otandyq oqý oryndary naqty óndiristik daıyndyq tizbegine tartylyp jatyr. Al jas mamandar halyqaralyq standartta jumys isteý tájirıbesin alady. Bul – ekonomıkaǵa uzaq merzimdi serpin beretin ıgilik.
2025 jyl – elimizde «Jumysshy mamandyqtar jyly» dep jarııalandy. Osy tusta «Sılleno» jobasynyń alǵashqy ınjenerleri Ispanııaǵa attandy. Bul sáıkestik sımvoldyq mánge ıe. Biraq munda pafos emes – salqynqandy esep, naqty maqsat basym. Sebebi munaı-hımııa – jahandyq oıynshylar bılegen sala. Al Qazaqstan solarmen teń deńgeıde sóılesýi úshin, ınvestıtsııamen qosa, Madrıd, Máskeý, Beıjiń nemese Hıýstondaǵy seriktesimen ortaq til tabysa alatyn kásibı maman kerek.
Zaýytty salý – birneshe jyldyń sharýasy. Al sondaı jobalardy alyp júretin ınjenerler býynyn qalyptastyrý – kemi bir urpaqtyń eńbegi.