NÚSІPBEKOV AQAI
Қazirgi Almaty oblysy Kegen aýdanynyң Jalaңash aýylynda dүnıege kelgen. 1916 jylғy Jetisýdaғy ұlt-azattyқ kөterilis kezinde әkesinen aırylғan. 1918-1922 jyldary ұıғyr, orys kýlaktarynyң malyn baқty. 1926-1933 jyldary Almaty aýyl sharýashylyқ tehnıkýmynda oқyp, osy tehnıkýmynyң oқytýshysy, dırektory bolғan. 1933-1934 jyldary Қazaқstan Kommýnıstik partııasy Almaty oblystyқ komıteti sektorynyң meңgerýshisi қyzmetin atқardy. 1934-1937 jyldary Mәskeýdiң Shyғys eңbekshileri ýnıversıtetinde oқyғan. 1937-1939 jyldary - Қazaқstan Kommýnıstik partııasy Ortalyқ komıteti mәdenı-aғartý bөliminiң meңgerýshisi. 1939-1941 jyldary Semeıdegi basshy ұjymshar kadrlaryn daıarlaıtyn respýblıkalyқ oқý ornynyң dırektory қyzmetterin atқarғan. Ekinshi dүnıejүzilik soғys jyldary Panfılov dıvızııasynda batareıa komıssary boldy, dıvızııanyң saıası bөliminde қyzmet atқardy. Soғystan keıin Abaı atyndaғy Қazaқ memlekettik pedagogıka ınstıtýtyn bitirip, 1948 jyly tarıh ғylymynan kandıdattyқ dıssertatsııa қorғaғan. 1946-1956 jyldary - Қazaқ KSR Ғylym akademııasynyң Sh.Ýәlıhanov atyndaғy Tarıh, arheologııa jәne etnografııa ınstıtýtynyң kishi, aғa ғylymı қyzmetkeri, etnografııa bөliminiң meңgerýshisi. 1956-1982 jyldary Қazaқ KSR Ғylym akademııasynyң Sh.Ýәlıhanov atyndaғy Tarıh, arheologııa jәne etnografııa ınstıtýtynyң dırektory қyzmetterin atқarғan. 1968-1976 jyldary Қazaқ KSR Ғylym akademııasynyң vıtse-prezıdenti boldy. Onyң ғylymı jetekshiligimen ondaғan ғalym kandıdattyқ jәne doktorlyқ dıssertatsııa қorғady.
A.Nүsipbekov tөңkeriske deıin jәne keңestik Қazaқstan tarıhyna baılanysty 100-den asa ғylymı eңbek, birneshe kөlemdi monografııa jazғan. Negizgi ғylymı қyzmeti Қazaқ Keңes memleketiniң құrylýy jәne nyғaıýy, қazaқ jerleriniң birtұtas memleket sheңberinde toptastyrylýy, Қazaқstan jұmysshy tabynyң қalyptasýy men damýy, Қazaқstan eңbekshileriniң Ұly Otan soғysy jyldarynda maıdandaғy erlikteri men tyldaғy қajyrly eңbegi, tarıhty bұrmalaýshy býrjýazııashylardy әshekerleý sııaқty kүrdeli de maңyzdy taқyryptarғa arnalғan.
Қazaқstannyң Reseıge қosylýynyң nәtıjeleri týraly, қazaқ sharýalarynyң E.Pýgachev jetekshilik etken sharýalar soғysyna, Syrym batyr bastaғan kөteriliske қatysý jaıynda tyң pikirler aıtyp, ғylymı tұjyrymdar jasady.
A.Nүsipbekov eki tomdyқ «Қazaқ Keңestik Sotsıalıstik Respýblıkasy tarıhynyң» negizgi avtorlarynyң biri. «Қazaқstanda jұmysshy tabynyң қalyptasýy jәne damýy» degen eңbegi үshin oғan Қazaқstan Ғylym akademııasynyң Sh.Ýәlıhanov atyndaғy syılyғy berildi.
Mәskeýde өtken Shyғys zertteýshileriniң HHV-halyқaralyқ kongresinde (1960), Bakýde өtken Shyғys zertteýshileriniң halyқaralyқ konferentsııasynda (1967), taғy basқa halyқaralyқ jәne bүkilodaқtyқ kongrester men sımpozıýmdarda, konferentsııalarda jasaғan baıandamalary shet tilderine (aғylshyn, arab, frantsýz, ıspan) aýdarylyp jarııalandy. A.Nүsipbekov 1968 jyly «KSRO-Japonııa» mәdenı baılanys қoғamynyң shaқyrýymen Japonııada bolyp, Tokıonyң Baseda ýnıversıtetinde қazaқ tarıhynan lektsııa oқydy. Vengrııa Ғylym akademııasynda da baıandama jasaғan.
A.Nүsipbekov aýdandyқ, қalalyқ jәne oblystyқ partııa komıtetterine mүshe jәne Almaty қalalyқ keңesiniң depýtaty boldy. Қazaқstan Kommýnıstik partııasy HІІІ, HІV-sezderine Ortalyқ komıtetiniң mүsheligene kandıdat bolyp saılanғan. Nүsipbekov - «KSRO-Vengrııa dostyқ қoғamy» қazaқ bөlimshesiniң tөraғasy. Қazaқstan Memlekettik syılyғyn alғan. 1957 jyldan KSRO tarıhshylarynyң halyқaralyқ ұlttyқ komıtetiniң, «KSRO-daғy sotsıalıstik jәne kommýnıstik құrylystyң tarıhy» problemalyқ ғylymı keңestiң, kөp tomdyқ «KSRO tarıhy» bas redaktsııalyқ keңesiniң, KSRO kitapқұmarlar prezıdıýmynyң mүshesi jәne Қazaқstan kitapқұmarlar қoғamy prezıdıýmynyң tөraғasy, Қazaқ Keңestik entsıklopedııasy Bas redaktsııasynyң mүshesi bolғan.
Lenın ordenimen, 1-, 2-dәrejeli Otan soғysy, Eңbek Қyzyl Tý ordenderimen, birneshe medaldarmen marapattalғan. A.Nүsipbekovtiң Almatydaғy үıine eskertkish taқta ornatylyp, bir kөshege ғalymnyң aty berilgen.
Derek kөzi:
Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 7 tom;
«Tarıhı tұlғalar» kitaby.
