Qazaqstanda maqta terimi aıaqtalýǵa jaqyn

TÚRKІSTAN. KAZINFORM – Túrkistan oblysy ákimdiginiń málimetinshe, búgingi tańda 142,3 myń gektar jerden maqta jınaldy. Bul jalpy egis alqabynyń 98,5%-yn quraıdy. Aýyl sharýashylyǵy taýar óndirýshileri ortasha ónimdiligi gektaryna 24,9 tsentnerden 422 myń tonna shıtti maqta jınady. 

Bıyl maqta egýge 144,5 myń gektar jer bólingen, onyń 50 myń gektary tamshylatyp sýarý júıesimen qamtylǵan. 

Qazirgi zamanǵy sý únemdeý tehnologııalarymen jabdyqtalǵan alqaptardyń kóbeıýi «Túrkistan» áleýmettik-kásipkerlik korporatsııasy» men «Túrkistan maqta agroónerkásiptik kesheni» birlesken jobasy aıasynda jolǵa qoıyldy.

Ótken jylmen salystyrǵanda dástúrli tásilmen egiletin alqaptar 9 myń gektarǵa qysqardy. Tamshylatyp sýarý júıesine kóshý sý resýrstaryn tıimdi paıdalanýǵa jáne ónimdilikti arttyrýǵa múmkindik beredi – bul aýyl sharýashylyǵy qarqyndy damyǵan elimizdiń ońtústik óńirleri úshin asa mańyzdy.

Maqta salasyn damytýǵa arnalǵan keshendi memlekettik qoldaý egisten bastap qaıta óńdeýge deıingi búkil óndiristik tsıkldy qamtıdy. Tuqym, mıneraldy tyńaıtqyshtar, pestıtsıdter jáne sýarý shyǵyndaryna sýbsıdııalar qarastyrylǵan.

Maqta – tuqymdary 100% sýbsıdııalanatyn jalǵyz daqyl (basqa daqyldar úshin bul kórsetkish 15–50% aralyǵynda). Sondaı-aq ekinshi reprodýktsııaly tuqymdardy paıdalanǵan jaǵdaıda da qoldaý sharalary kózdelgen.

Kóktemgi egis jáne jınaý jumystaryna arnalǵan jeńildetilgen dızel otyny sharýalarǵa beriledi. Sonymen qatar olar «Keń dala 2» jáne «Jeńildetilgen lızıng» baǵdarlamalary arqyly jyldyq 5% mólsherlememen nesıe ala alady.

Maqta sharýashylyqtarynyń máselelerin jedel sheshý maqsatynda 2025 jyldyń qyrkúıeginen bastap Túrkistan oblysy ákimdigi janynda qoǵamdyq ókilder men óńdeýshi kásiporyndardyń qatysýymen mobıldi jumys toby qyzmet atqaryp keledi.

Bıyl óńdeýshiler ár tonna maqta úshin 200 myń teńgeden aldyn ala tólep, sapasyna qaraı sońǵy baǵasyn 250 myń teńgege deıin belgileıdi.

Qazaqstanda jyl saıyn 300 myń tonnadan astam shıtti maqta óndiriledi, onyń negizinde 70–75 myń tonna maqta talshyǵy shyǵarylady. Ónimniń shamamen 85%-y Latvııa, Túrkııa, Reseı, Qytaı jáne basqa elderge eksporttalady, al 15%-y óz elimizde óńdeledi. 

Syrtqy faktorlarǵa táýeldilikti azaıtý maqsatynda QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi maqtany tereń óńdeý men toqyma óndirisin damytý boıynsha júıeli jumystar júrgizip jatyr. 

Túrkistan oblysynda maqta óndirisin órkendetý jáne toqyma klasterin damytý boıynsha Jol kartasy júzege asyrylyp keledi. Joba maqta ósirýden bastap daıyn mata shyǵarýǵa deıingi tolyq óndiristik júıe qurýdy kózdeıdi. 

Negizgi baǵyttardyń biri – «Túrkistan oblysynda maqta ósirý jáne maqta-toqyma klasterin qurý» jobasy. Ony «Túrkistan maqta agroónerkásiptik kesheni» JShS men «Túrkistan» áleýmettik-kásipkerlik korporatsııasy» AQ birlesip qolǵa alyp jatyr. .

Investıtsııalyq jobanyń jalpy quny – 146,8 mlrd teńge. 

Eske salsaq, osyǵan deıin bıylǵy astyq qaı naryqtarǵa eksporttalatynyn jazǵan edik.