Qazaq tilin jetik meńgergen eresekter úlesi - 91,3 paıyz
- Oblysta tilderdi qoldaný men damytý Qazaqstan Respýblıkasynda tilderdi damytýdyń 2011-2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń sheńberinde júzege asyrylady. Bıylǵy jyl biz úshin mańyzdy jyl, sebebi memlekettik baǵdarlamanyń 2014-2016 jyldarǵa arnalǵan ekinshi kezeńi aıaqtalyp keledi, - dep bastady Gúlaıym Telmanqyzy. - Júzege asyrylyp jatqan kindik sharalardyń maqsaty - tózimdi tildik orta qalyptastyrý.
Basqarma basshysynyń aıtýynsha bıylǵy jyldyń ótken alty aıynda oblysta tilderdi qoldaný men damytýdyń memlekettik baǵdarlamasynyń baǵyttary boıynsha birtalaı tildik sharalar kesheni júzege asyrylǵan. Eresek azamattardyń memlekettik tildi meńgerýi úshin qolaıly jaǵdaılar jasalǵan. Basqarma janynan qurylǵan tilderdi oqytý ortalyǵy 11 809 adamdy memlekettik, orys jáne aǵylshyn tilderin oqytý kýrstarymen qamtydy. Bul 21-63 jas aralyǵyndaǵy oblys turǵyndarynyń 2,7 paıyzy. Deńgeıler boıynsha dıstantsııalyq oqytý júıesi engizildi. 2014 jyldyń qorytyndysy boıynsha Tilderdi oqytý ortalyǵy Aqtóbe oblysynda qosymsha bilim berý naryǵyndaǵy «Úzdik memlekettik kásiporyn - 2014» ulttyq sertıfıkatyna ıe boldy. Basqarma, ortalyq tarapynan 2004-2016 jyldar aralyǵynda 45 baspa materıaldary, 37 salalyq keshender men ádistemelik keshender, 15 oqytý sıpatyndaǵy teleradıo sabaqtar, 10 balalarǵa arnalǵan telebaǵdarlamalar, memlekettik til saıasatyn nasıhattaý mazmunyndaǵy 30 telehabar, 9 jarnamalyq-ımıdjdik rolıkter ázirlengen.
Tózimdik tildik orta qurý maqsatynda oblysta turatyn ózge ult ókilderiniń ana tilderi men memlekettik tildi meńgerýine jaǵdaı jasalyp otyr. Bul maqsatqa 2005-2016 jyldar aralyǵynda 55 mln. teńge bólinip, 3258 ózge ult ókilderi jeksenbilik mektepter arqyly ýkraın, nemis, koreı, sheshen, tatar, ázirbaıjan tilderimen birge memlekettik tildi oqytýmen qamtyldy. Memlekettik tildi oqytýdyń ınfraqurylymyn keńeıtý baǵytyndaǵy júıeli jumystardyń arqasynda oblys turǵyndarynyń oblysta memlekettik tildi meńgerýge qajetti jaǵdaılar jasalynǵan dep esepteıtinderdiń sany artyp, 93,5 paıyzdy qurady. Qazaq tilin (memlekettik tildi) jetik meńgergenderdiń eresekter arasyndaǵy úlesi 91,3, aǵylshyn tilin biletin oblys turǵyndarynyń úlesi 22,6, úsh tildi de meńgergender 12,3 paıyz. Qazaq tilin meńgergen ózge ult ókilderiniń úlesi 24,5 paıyzǵa jetti.
Basqarma tarapynan berilgen memlekettik tapsyrystyń arqasynda oblystyń elektrondy buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy memlekettik til saıasatyn túsindirý, nasıhattaý men oqytý sıpatyndaǵy baǵdarlamalardyń úlesi - 25,5 paıyz. Búldirshinderdiń alǵashqy tildik daǵdylaryn ıgertýge arnalǵan tilasharlar, ertegiler, mýltfılmder jınaqtary, tanymdyq ádebıet, úsh tilde «Kúnshýaq» jýrnaly, qazaq tilin oqytý maqsatynda «Tilderdi oqytý: izdenis jáne ádisteme» atty aqparattyq-ádistemelik bıýlleteni shyǵarylady.
Gúlaıym Telmanqyzy basqa da atqarylyp jatyrǵan jumystarǵa keńinen toqtalyp ótti. Onyń aıtýynsha oblystyń memlekettik basqarý organdaryndaǵy is qaǵazdaryn memlekettik tilde ázirleý úlesi oblys memlekettik tilge kóshirilgen 2006 jyldan beri 34,6 paıyzǵa artqan. Oblysta ulttyq onomastıkalyq keńistiktiń qalyptasýyna tolyq ǵylymı negiz jasalǵan. Aldaǵy atqarylar jumystar da jeterlik.
Tilderdi damytý basqarmasynyń basshysy óz baıandamasynan soń jýrnalısterdiń birqatar suraqtaryna tııanaqty jaýaptar qaıtardy. Brıfıngte aıtylǵan áńgimelerge qaraǵanda memlekettik tildiń mártebesi arta túspek.
Z.KÁLKENBAEV.
