Aıbas darasy

Aıbas darasy – Qaraǵandy oblysynyń Ulytaý aýdanyndaǵy qola dáýirine jatatyn ejelgi eskertkishterdiń biri. Aıbas darasy eskertkishter kesheni Edige shyńynan soltústik-batysqa qaraı bir jarym shaqyrym jerde, Aıbas ózeniniń boıynda ornalasqan.

Қorymdy 1946 jyly Ortalyқ Қazaқstan arheologııalyқ ekspedıtsııasy ashқan. 1956 jyly eskertkishti akademık-ғalym Әlkeı Haқanұly Marғұlannyң basқarýymen Ortalyқ Қazaқstan arheologııalyқ ekspedıtsııasy zerttegen. Eskertkish kesheni keıingi қola dәýirine jatatyn tas қorshaýlar, obalar, ejelgi tүrkiler kezeңiniң belgileri saқtalғan beıitter men Қazaқ handyғy tұsyndaғy қorymdardan jәne eki jaғyn sý қorshap tұrғan tastan өrilgen қamal-bekinisten tұrady. Eki jaғynan sý қorshap tұrғan bұl қamaldy jaýgershilik zamandarda jergilikti halyқ basқynshylardan қorғaný үshin tұrғyzғan. Aıbas darasyndaғy eski molalardyң barlyғy derlik tonalғan, қıratylғan. Taspen қorshalғan obanyң pishimi tөrtbұryshty, kөlemi 25h25 metr, bıiktigi 2-2,5 metr. Қabir jalpaқ tas plıtalarmen jabylғan. Syrtқy қabyrғalary tik қoıylғan taқta tastarmen қalanғan, қalyңdyғy 4-6 metr, қaқpasyn batys jaғynan shyғarғan. Soltүstik-batys bұryshynda kөlemi 3,5h1,2 metr bөlme orny saқtalғan. Bұl zırat Begazy ? Dәndibaı eskertkishterine ұқsas jәne keıingi қola dәýirine jatatyn osy attas mәdenıettiң taralý shekarasynyң eң batys nүktesi bolyp eseptelinedi. 2004 jyldan «Mәdenı mұra» baғdarlamasy sheңberinde қorymdy қorshap tұrғan қamal-bekinisti zertteý jұmystary, al 2005 jyldan bastap қonys ornyna қazý jұmystary jalғasyn tapty. Derekkөzi: Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 1 tom Қ.Ahmetov, «Ұlytaý», «Meniң ? Otanym Қazaқstan» serııasy