4 jeltoqsan. Jylnama

Kazinform oqyrman nazaryna 4 jeltoqsanǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.

ATAÝLY KÚNDER

Halyqaralyq gepard kúni

Jyl saıyn atalyp ótedi. Bul kún gepardtardy qorǵaýdyń mańyzy týraly aqparatty taratý maqsatynda bekitilgen. Gepard qurlyqty mekendeıtin sútqorektilerdiń eń jyldam ókili retinde tanymal. Mysyq tuqymdasyna jatatyn janýardyń jyldamdyǵy 110 km/saǵatqa deıin jetedi. Biraq, olardyń tabıǵattaǵy sany tym azaıyp ketkendikten, qajetti sharalar qolǵa alynbasa, joıylyp ketý qaýpi bar.

Qyrǵyzstanda «Manas» eposynyń kúni

Bul kún el Parlamentiniń keńesimen, Qyrǵyzstan mádenıet, aqparat jáne týrızm mınıstrliginiń bastamasymen Respýblıka Úkimetiniń 2015 jyldyń 27 sáýirindegi №259 qaýlysymen bekitilgen. Ataýly kúndi belgileýdegi maqsat – qyrǵyzdyń «Manas» eposyn saqtap, tanymaldyǵyn arttyrý, respýblıkada manastanýshylardy damytý, sondaı-aq osy eposty jetkizýshi – manasshylarǵa memlekettik qoldaý kórsetý.

Halyqaralyq bankter kúni

2019 jyldyń jeltoqsanynda BUU halyqaralyq kúnder tiziminde paıda boldy. BUU Bas Assambleıasy ony bankterdiń turaqty damý maqsattaryna qol jetkizýge qosqan úlesin atap ótý úshin bekitti. Damý bankteri ornyqty damýdy qarjylandyrýda jáne kedeılikpen kúreste mańyzdy ról atqaratyndyqtan, Bas Assambleıa olardyń ornyqty damý maqsattaryna qol jetkizýge qosqan úlesin arnaıy halyqaralyq kún retinde atap ótý qajet dep sanady.

ESTE QALAR OQIǴALAR

1919 jyly Semeı gýbernııasy partııa komıteti «Semeı tańy» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. Sodan keıin aptasyna 3 ret shyǵatyn boldy. Eńbekshilerdi revolıýtsııany qorǵaýǵa shaqyrdy. 1923 jyly «Eńbekshi jas» atty aıdaryn komsomol jastaryna arnap shyǵardy. «Semeı tańy» redaktsııasynda J. Aımaýytov, Sh. Toqjigitov, S. Dónentaev, M. Turǵanbaev, Sh. Qudaıberdiuly, M. Áýezov jumys istedi.

1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti N. Nazarbaevtyń Jarlyǵymen Jenevadaǵy BUU bólimshesi men basqa da halyqaralyq uıymdar janynan QR Turaqty ókildigi ashyldy.

1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Shveıtsarııa Konfederatsııasyndaǵy Elshiligi ashyldy.

1998 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysymen «Qazteńizkólikflot» ulttyq teńiz keme kompanııasy» AQ quryldy.

2005 jyly Qazaqstan Respýblıkasy prezıdentiniń saılaýy ótti. Oǵan 5 kandıdat qatysty. Nursultan Nazarbaev 91,15% daýys jınap, 7 jyldyq merzimge qaıta saılandy. Daýys berýge saılaýshylardyń 77%-y qatysty. Saılaý elektrondy daýys berý jáne dástúrli bıýlletender kómegimen ótti.

2012 jyly Astanada jańa elektrovoz qurastyrý zaýyty ashyldy.

2012 jyly Astanadaǵy «Alaý» muzaıdyny álemdegi eń jyldam muzaıdyndarynyń TOP-10 qataryna endi. 26 jeke, 4 ulttyq rekord jáne úsh trek rekordy – «Alaý» muz saraıynda aıaqtalǵan Álem Kýboginiń III kezeńiniń nátıjesi.

2014 jylyQR Ulttyq kitaphanasynda «Qazaq óneriniń antologııasy» jobasynyń aıasynda qazaq aıtysynyń jeti tomdyq jınaǵy tanystyryldy.

2018 jyly áıelder arasynda halyqaralyq grossmeıster, halyqaralyq sheber, qyzdar arasynda Qazaqstan Respýblıkasynyń birneshe dúrkin jáne absolıýtti chempıony, shahmattan tórt dúrkin álem chempıony, «Qazaqstannyń 100 jańa esimi» jobasynyń jeńimpazy Dınara Sádýaqasovanyń shahmat týraly alǵashqy «Shahmat oınap úıreneıik» kitaby shyqty.

2018 jyly Ilon Masktyń «SpaceX» kompanııasy ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti jasap shyǵarǵan «Al-Farabi-2» qazaqstandyq nanospýtnıgin iske qosty. Ol Astana ýaqytymen 00:32-de Kalıfornııa shtatyndaǵy (AQSh) Vandeberg áskerı-áýe bazasynan sátti ushyryldy.

2018 jyly Pavlodar oblysynda aýyl azamattary han Abylaıdyń erlik joryǵyn dáripteıtin eskertkish belgi ornatty. «Abylaı, naıza mekeni» nemese «Shabanbaı jaıylymy» dep atalatyn tarıhı jer Baskól aýylynyń irgesinde jatyr. Jaýgershilik zamanda Jońǵar shapqynshylary Qalmaqqyrylǵan taýynyń eteginde úlken toıtarysqa ushyraıdy. Dál sol joly jaýǵa qarsy atoı salǵan qalyń ásker Shabanbaı degen dáýletti adamnyń jaıylymyna kelip úsh kún aıaldapty. Jaýjúrek batyrlardyń jolsoqty keıpin kórgen jomart jan han Abylaıdyń qaramaǵyndaǵy jasaqqa 500 sáıgúlik mingizip, kıim-keshek pen as-sýlaryn ázirlep bergen desedi.

2021 jyly Solt-Leık-Sıtıde konkımen júgirý sportynan Álem Kýbogi kezeńinde Nadejda Morozova Qazaqstan rekordyn (buryn Olımpıada oıyndarynyń qola júldegeri Lıýdmıla Prokashevaǵa tıesili bolǵan) jańartty (4:05,01). 3000 metrlik áıelder arasyndaǵy jarysta (A dıvızıony) ol 3:59,647 nátıje kórsetti.

2022 jyly Rixos President Astana» qonaqúıinde Qazaqstan-Ózbekstan Іskerlik keńesiniń IV otyrysy ótedi. Kezdesý barysynda eki taraptyń kásipkerleri logıstıka máselelerin, tranzıttik tasymaldaý kezindegi joǵary mólsherlemelerdi, sertıfıkattaý máseleleri men shıkizat baǵalaryn talqylady.