4 sáýir. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, 4 sáýirde tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

8 6 jyl buryn (1937-2010) jazýshy, aýdarmashy, túrkolog-ǵalym, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Nemat KELІMBETOV dúnıege kelgen.

Ózbekstannyń Tashkent oblysyna qarasty Jańajol qalasynda týǵan. 1953 jyly Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Keles aýdanynyń (qazirgi Saryaǵash aýdany) Abaı aýylyndaǵy qazaq orta mektebin bitirgen. Tashkent qarjy-ekonomıka ınstıtýtyn (1959), ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin (syrttaı oqý bólimi) jýrnalıstıka mamandyǵy boıynsha támamdaǵan (1966).

1959-1960 jyldary – Qostanaı oblysynyń memlekettik bankinde ekonomıst-ınspektor, 1960-1962 jyldary Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Keles jáne Saryaǵash aýdandyq gazetterinde ádebı qyzmetker. 1962-1965 jyldary – Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń ekonomıka ınstıtýtynda kishi ǵylymı qyzmetker, 1965-1970 jyldary – «Sotsıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetinde ádebı qyzmetker, 1970-1973 jyldary – Qazaq KSR Mınıstrler keńesinde referent, Qazaq KSR Mınıstrler keńesi janyndaǵy Ádebıet, óner jáne sáýletshilik salalary boıynsha Memlekettik syılyqtar jónindegi komıssııasynyń jaýapty hatshysy. «Qazaqstan» baspasynda redaktor (1976-1981), Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıtetiniń qazaq ádebıeti kafedrasynda professor (1981-1997), Q. Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń qazaq tili kafedrasynda professor (1997-2002) boldy.

«Qazaq ádebıetiniń ejelgi dáýiri» (1986), «Ejelgi dáýir ádebıeti» (1991, 2005), «Ejelgi túrki poezııasy jáne qazaq ádebıetindegi dástúr jalǵastyǵy» (1998), «Qazaq ádebıeti bastaýlary» (1998), «Kórkemdik dástúr jalǵastyǵy» (2000), «Ejelgi ádebı jádigerlikter» (2005), t.b. zertteý eńbekteri jaryq kórgen.

Túrki halyqtary ádebıetin, Shyǵys klassık poezııasyn jáne qazaq ádebıetiniń ejelgi jádigerlikterin qarastyrǵan júzden astam ǵylymı-zertteý maqalalarynda qazaq ádebıetindegi dástúr jalǵastyǵy, tıpologııalyq, úndestik kórinisteri taldanǵan. Qazaq ádebıetiniń ejelgi dáýiri kýrsy boıynsha joǵary oqý oryndary stýdentterine arnap jazylǵan birqatar oqýlyqtar men oqý quraldarynyń avtory.

«Ejelgi túrki poezııasy jáne qazaq ádebıetindegi kórkemdik dástúr jalǵastyǵy» degen taqyrypta doktorlyq dıssertatsııa qorǵady. (2001). Kórkem ádebıet salasyndaǵy týyndylary: «Úmit úzgim kelmeıdi» (1981), «Jarly emespin, zarlymyn» (2001) degen hıkaıattary jáne «Ulyma hat» (2005), «Qarııalar» (2007) atty esseleri jaryq kórgen. Sondaı-aq, biraz jyldar boıy kórkem aýdarma jasaýmen de aınalysty.

Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, QR Gýmanıtarlyq Ǵylymdar akademııasynyń akademıgi, Kúltegin atyndaǵy syılyqtyń ıegeri (2005), Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmet gramotasymen (2001), Ýkraınanyń «Pochesna vidzıaka» («Qurmet belgisi») medalimen marapattalǵan (2008).

65 jyl buryn (1958) aktrısa, QR eńbek sińirgen ártisi Janna Joraqyzy QÝANYShEVA dúnıege keldi.

Qazaqstandyq «Toǵysqan taǵdyrlar» jáne «Shegirtke» fılmderindegi rólderimen tanys. 2012 jyly «Qazaqfılm» stýdııasyndaǵy shyǵarmashylyq qyzmetine 40 jyl toldy. 1976 jyly Bishkek qalasyndaǵy Búkilodaqtyq kınofestıvalde «Tańdaýly áıel róli» úshin syılyqqa ıe boldy.

«Parasat», «Qurmet» ordenderimen marapattalǵan.

49 jyl buryn (1974) boksshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen sport sheberi, Olımpıada chempıony Vasılıı Valerevıch JIROV dúnıege keldi.

Qaraǵandy oblysy Balqash qalasynda týǵan. Alǵashqy jattyqtyrýshysy - V. Apachınskıı. 1989-1991 jyldary jasóspirimder arasynda KSRO, Qazaqstan chempıony atanǵan.

1993-1995 jyldary Dúnıejúzi birinshiliginiń kúmis (Berlın) jáne qola (Býdapesht), HІІ Azııa oıyndarynyń (Hırosıma) qola júldegeri, Ortalyq Azııa elderiniń birinshi oıyndarynyń jáne Azııa qurlyǵynyń jeńimpazy boldy.

1996 jyly Atlanta (AQSh) qalasynda ótken HHVI Olımpıada oıyndarynyń chempıony atandy. XXVI Olımpıada oıyndarynda eń úzdik boksshyǵa beriletin Vell Barker kýbogin jeńip aldy.

1997 jyly kásipqoı boksqa aýysty. Kásipqoı boksta 40 jekpe-jek ótkizip, 36-synda jeńiske jetken, onyń 30-y nokaýtpen aıaqtaldy.

Vasılıı Jırov ІVǴ nusqasy boıynsha kásipqoılar arasyndaǵy Álem chempıony.

2001 jyly Amerıkanyń tanymal basylymy «USA Today» «Balqash barysy» atanǵan boksshyny barlyq salmaq sanaty boıynsha eń úzdik kásipqoı boksshy dep atady.

«Parasat» ordenimen marapattalǵan.

46 jyl buryn (1977) «Qazaqstannyń depozıtterge kepildik berý qory» AQ tóraǵasy Ádil Nurlanuly ÓTEMBAEV dúnıege keldi.

2001 jyly Q. Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetin «munaı jáne gaz salasyndaǵy ınjener-ekonomıst» mamandyǵy boıynsha bitirdi. 2012 jyly Massachýsets Tehnologııalyq Instıtýtynyń Alfred Sloýn atyndaǵy Basqarý Mektebin (MIT Sloan School of Management) támamdap, Іskerlik ákimshileý magıstri dárejesine ıe boldy.

2001-2006 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń salyq organdarynda eńbek etti. 2006 jyldan 2015 jylǵa deıin jeke sektordaǵy kompanııalarda ár túrli laýazymdy qyzmetter atqardy. 2015-2016 jyldary «Joǵary tehnologııalar ınstıtýty» JShS bas dırektorynyń ekonomıka jáne qarjy boıynsha orynbasary bolyp jumys istedi. 2016 jyldyń naýryzynan 2020 jyldyń mamyryna deıin - «Kazakhstan Project Preparation Fund» JShS (buǵan deıin – Memlekettik-jekeshe áriptestik jobalaryn súıemeldeý ortalyǵy» JShS) basqarma tóraǵasy.

Qazirgi qyzmetin 2020 jyldyń mamyr aıynan beri atqaryp keledi.

4 3 jyl buryn (1980-2000) boksshy, Olımpıada oıyndarynyń chempıony Bekzat Seıilhanuly SATTARHANOV dúnıege kelgen.

Ońtústik Qazaqstan oblysy Túrkistan qalasynda týǵan.

1998 jyly ótken Álem chempıonatynyń, 1999 jylǵy Azııa chempıonatynyń kúmis júldegeri. 2000 jyly Avstralııanyń Sıdneı qalasynda ótken HHVII Olımpıada oıyndarynyń chempıony boldy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen sport sheberi. 2000 jyly 31 jeltoqsanda jol apatynan kóz jumdy.

I dárejeli «Barys» ordenimen marapattalǵan.

28 jyl buryn (1995) júzýden Qazaqstan tarıhyndaǵy tuńǵysh Olımpıada chempıony Dmıtrıı Igorevıch BALANDIN dúnıege keldi.

Almatyda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń bıologııa jáne bıotehnologııa fakýltetin (deneshynyqtyrý jáne sport kafedrasy) «dene shynyqtyrý jáne sport mamandyǵy» boıynsha bitirgen (2016). 2008 jyly Almaty qalasyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan mektep-ınternatyna qabyldandy. 14 jasynda Ekaterınbýrg qalasynda (Reseı) jasóspirimder arasyndaǵy Aleksandr Popov Kýboginde alǵashqy júldesine ıe bolyp, Qazaqstan Respýblıkasynyń sport sheberi normatıvin oryndady. 2011 jyly Djakartada (Indonezııa) VII Azııa chempıonatynyń kúmis júldegeri atandy. Dmıtrıı Alekseevtiń jetekshiligimen jattyqty (2012-2016). Inchhondaǵy (Koreıa) Azııa oıyndarynda ıelengen úsh «altyny» úshin QR halyqaralyq dárejedegi sport sheberi ataǵyn aldy (2014); 2016 jyly Rıo-de-Janeıroda (Brazılııa) ótken Olımpıada oıyndarynda 100 metrlik qashyqtyqta 8-oryn, 200 metr qashyqtyqta (2:08,20) 1-oryn aldy. 2017 jyly Taıbeıdegi (Taıvan) Jazǵy ýnıversıadada: 100 metr qashyqtyqta qola jáne 200 metrlik jarysta kúmis medal enshiledi. Memlekettik «Daryn» syılyǵynyń laýreaty.