26 sáýir. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 26 sáýir kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
60 jyl buryn (1964) sovettik jáne qazaqstandyq boksshy, 1984 jyly KSRO Olımpıada qurama komandasynyń múshesi, KSRO halyqaralyq dárejedegi sport sheberi (1984), Qazaq KSR sport sheberi, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen sport sheberi, eńbek sińirgen sport jattyqtyrýshysy Asylbek Saqtapbergenuly QILYMOV dúnıege keldi.
Reseıde dúnıege kelgen. KSRO boıynsha jasóspirimder arasyndaǵy boksta chempıon ataǵyn jeńip alǵan. 1979 jyly Beltsy qalasynda (Moldavııa), 1980 jyly Qaraǵandyda, 1981 jyly Harkovte, 1981 jyly Kaýnasta (KSRO oqýshylarynyń spartakıadasy), 1982 jyly Penza qalasynda ótken KSRO jasóspirimderi arasynan chempıon bolady.1982 jyly búkil Eýropa aralyq chempıonatta qola júldeni jeńip alady, Shverın qalasy (Germanııa), 1984 jyly Máskeý qalasynda ótken AQSh-KSRO kezdesýleriniń chempıony boldy. 1984 jyly Tashkent qalasynda KSRO chempıony atandy. 1984 jyly ıAroslavlde ótken KSRO kýbogynyń jeńimpazy. Eki ret kúmis júlde alǵan. Birinshisi Erevanda (1985j), ekinshisi Almatyda (1986 j) . Asylbek Saqtapbergenuly boksqa on jylyn arnaǵan (1977-1987 jj). Osy jyldar aralyǵynda 216 kezdesý ótkizip onyń 186-yn jeńimpaz bolyp aıaqtaǵan. 1982 jyly Anglııa tájirıbe almasý maqsatynda ózderine shaqyrtady, kontraktiniń quny 1.5 mln(fýnt.sterl).
1984 jyldyń kórsetkishi boıynsha Asylbek Qılymov Eýropanyń eń úzdik boksshysy, 75 keli salmaq dárejesine deıingi álem boıynsha úshinshi boksshysy ataǵyna ıe bolǵan tulǵa.
58 jyl buryn (1966) «Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory» aktsıonerlik qoǵamy basqarma tóraǵasynyń orynbasary, basqarma múshesi Aıjan Maratqyzy MÁDIEVA dúnıege keldi.
1988 jyly V.I.Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn taý-ken mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1997 jyly Baıqońyrova atyndaǵy Jezqazǵan tehnıkalyq ýnıversıtetin ekonomıka mamandyǵy boıynsha bitirdi.
Eńbek joly: 1988 jyly Jezqazǵan taý-ken metallýrgııa kombınatynyń óndiristik-tehnıkalyq bóliminiń ınjeneri, 1999-2002 jyldary Balqash ken-metallýrgııalyq kombınatynyń josparlaý-ekonomıkalyq bóliminiń ekonomısi, 2002-2004 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Bankiniń býhgalterlik esep jáne eseptilik bóliminiń basshysy, 2004-2005 jyldary «Memlekettik jınaqtaýshy zeınetaqy qory» JAQ býhgalterlik esep jáne eseptilik bóliminiń bastyǵy, 2005-2006 jyldary «Mıg Kredıt» JShS mıkrokredıttik uıymynyń dırektory, 2007 jyly «Qazaqstan Halyq Banki» AQ shoǵyrlandyrý bóliminiń bas menedjeri (basshynyń orynbasary), 2008-2009 jyldary «ALMIR CONSULTING» aýdıtorlyq kompanııasynyń jetekshi mamany (jumys tobynyń jetekshisi), 2009-2010 jyldary «Azyq-túlik korporatsııasy» UK» AQ kommertsııalyq departamentiniń dırektory, 2010-2014 jyldary «Amanat Qazaqstan» jınaqtaýshy zeınetaqy qory» AQ basqarma tóraǵasy, basqarma tóraǵasynyń orynbasary, 2014-2016 jyldary «Qazaqstan ınjınırıng» UK» AQ Іshki aýdıt qyzmetiniń basshysy, 2016-2018 jyldary «Konkord» táýelsiz aýdıtorlyq kompanııasynda frılanser, 2018-2019 jyldary «Azyq-túlik korporatsııasy» UK» AQ Іshki aýdıt qyzmetiniń basshysy qyzmetterin atqardy.
2019 jyldyń shildesinen bastap qazirgi qyzmetinde.
50 jyl buryn (1974) «Nomad Life» ómirdi saqtandyrý kompanııasy» AQ dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Almas Saıatuly MYŃBAEV dúnıege keldi.
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin «quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek joly: 1999-2000 jyldary «KEGOC» AQ vıtse-prezıdenti, 2001-2002 jyldary «Qazaqstan halyq jınaq banki» AAQ apparaty tóraǵasynyń keńesshisi, 2003-2004 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Tabıǵı monopolııalardy retteý jáne básekelestikti qorǵaý agenttigi tóraǵasynyń orynbasary, 2004-2006 jyldary «MTI Medical» JShS dırektorlar keńesiniń tóraǵasy, 2007 jyly «Nomad Inshýrans» SK» AQ dırektorlar keńesiniń múshesi, dırektorlar keńesiniń tóraǵasy, 2011 jyldan bastap «Nomad Life» ómirdi saqtandyrý kompanııasy» AQ Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy boldy.
34 jyl buryn (1990) Batys Qazaqstan oblysy Kaztalov aýdany sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys bóliminiń basshysy Nurlybek Jumabekuly HAIRÝLLIN dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysy Kaztalov aýdany Kaztalov aýylynda týǵan.
2013 jyly Jáńgir han atyndaǵy Batys Qazaqstan agrarlyq-tehnıkalyq ýnıversıtetin qurylysshy mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek joly: 2012 jyly «Qaztalov aýdanynyń sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys» bóliminiń ýaqytsha keńse qyzmetkeri, 2012-2014 jyldary «Qaztalov aýdandyq sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys bóliminiń» bas mamany, 2014 jyly Atyraý oblysy, Isataı aýdany, «Arıadna» JShS sheberi, 2015-2020 jyldary «Qýan Qurylys» JShS dırektory, 2020-2022 jyldary Qaztalov aýdanynyń kommýnaldyq sharýashylyq quqyǵyndaǵy Kaztalov memlekettik kásipornynyń dırektory.
2022 jyldyń sáýir aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
138 jyl buryn (1886-1913) tatar aqyny, pýblıtsıst Ǵabdolla TOQAI dúnıege keldi.
Úsh jasynda ǵana áke-shesheden birdeı aıyrylǵan Ǵabdollany taǵdyr bala kezinen-aq synapty. Batys Qazaqstandaǵy Oral qalasynda ápkesi baryn estip, Ǵabdolla 9 jasynda sonda jóneltilgen. Ákesiniń qaryndasy Ǵazızanyń qolyna kelgen jetim bala osy jerde ǵana jetilip, qatarǵa qosylǵandaı bolady. Oraldaǵy áıgili ǵulama, Mysyrdyń Ál-Asqar ýnıversıtetin bitirip kelgen Mútıǵolla Týhvatýllınniń «Mútıǵııa» medresesine oqýǵa túsedi. Medresede shyǵatyn «Ál Ǵasyr ál jádıd» («Jańa ǵasyr») qoljazba jýrnalynda Ǵabdollanyń tyrnaqaldy dúnıeleri jarııalanady. 1907 jyldyń kúzinde aqyndyq hám kúreskerlik ataǵy shyǵa bastaǵan 21 jastaǵy Ǵabdolla Qazanǵa qaraı bet alady. Qazaqtyń jazba ádebıetiniń negizin salýshy Abaı bolsa, qamshynyń sabyndaı ǵumyrynda bes tom shyǵarma qaldyrǵan Ǵabdolla Toqaı da tatar aǵaıyndar úshin sondaı dárejede.
Toqaı aýdarma salasynyń tylsym ıirimderine tereń boılap, Krylovtyń alpys bes mysalyn qapysyz tárjimalaıdy. Sondaı-aq, Baıron men Shıllerdiń, Pýshkın men Lermontovtyń óleńderin túpnusqadan sheberlikpen aýdarý sol tustaǵy ádebıette kezdese bermeıtin qubylys edi. Sábıt Muqanov sol kezde túrki halyqtarynyń ishinde birde-bir aqyn Toqaı sııaqty keń túrde áıgili bola almaǵanyn aıtyp ketken desedi. Ǵabdolla Toqaı 1913 jyly sáýir aıynda kóz jumǵan. Al aqynnyń naqty qaı kúni dúnıeden ótkeni týraly derekkózder ártúrli jazady. Birinde onyń Klıachkın aýrýhanasynda 2 sáýir kúni keshki saǵat 8-der shamasynda kóz jumǵany aıtylsa, taǵy birinde 15 sáýir kúni Qazan qalasynda qaıtys bolǵany jazylady. Taǵy bir derekterde aqynnyń qaıtys bolǵany týraly hat 20 sáýir kúni shyqqan gazet betinde jarııalanǵan eken.
124 jyl buryn (1900-1973) qazaqtyń áıgili jazýshysy, aqyny Sábıt MUQANOV dúnıege kelgen.
Sábıt Muqanov qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysynyń Jambyl aýdanyndaǵy Jamanshubar degen jerde týǵan. Sábıt jeti jasqa kelgende ákesi Muqan, segizge tolǵanda sheshesi óledi de, Mustafa degen aǵasynyń qolynda qalady. Jetimdiktiń aýyr qasiretin tartqan Sábıt on jasynan bastap óz betinshe eńbek etedi. Óz betinshe umtylyp, aýyl moldalarynan hat tanıdy, 15 jasynda qıssa, dastandar oqı alatyn halge jetedi. Ol 1918 jyldyń kúzinde Omby qalasyndaǵy muǵalimder kýrsyna túsip, onda bir jyl oqıdy. Osy jyldary «Kóńilim» (1917), «Zaryǵý» (1918), «Joqshylyqqa» (1918) óleńderin jazdy. Bilim ala júrip, M. Jumabaevqa hatshylyq qyzmet atqardy‚ onyń pedagogıka tarıhy kýrsynan oqyǵan lektsııalaryn qaǵazǵa túsirdi. Kókshetaý revkomynyń tóraǵasy bolyp qyzmet atqarady. 1920 jyly jaz aıynda Jumabaevtyń jetekshiligimen oqytýshylar kýrsy qaıta ashylyp, kúzge deıin sonda oqýyn jalǵastyrdy. 1921-1922 jyldary Petropavl qalalyq partııa komıtetinde isteıdi. Osy tusta Sábıt Muqanovtyń óleń, maqalalary «Eńbekshi qazaq», «Jas qaırat», «Lenınshil jas» gazetteri men «Qyzyl Qazaqstan», «Áıel teńdigi» jýrnaldarynda jıi basyldy.
S.Muqanov jıyrmasynshy jyldary birneshe usaq óleńdermen birge, «Jetim qyz kúıi», «Tulpar joryǵy», «Balbópe», «Batyraq», «Oktıabrdiń ótkelderi», «Qandy kól», «Qulannyń quny» deıtin poemalary men «Sulýshash» romanyn jazdy. 1922 jyly Orynbordaǵy rabfakqa (jumysshylar fakýltetine) túsip, ony 1926 jyly bitiredi. Baspasóz oryndarynda qyzmet atqardy: Respýblıkalyq «Eńbekshi qazaq» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetiniń bólimin basqardy, Qazaqstan Memlekettik baspasynyń bas redaktory (1926-1928) boldy. 1928 jyly Lenıngrad (qazirgi Sankt-Peterbýrg) ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetine oqýǵa túsip‚ az ýaqyttan soń otbasy jaǵdaıyna baılanysty Petropavl qalasyna kelip‚ «Keńes aýyly» gazetiniń redaktory jáne jazýshylar bóliminiń jetekshisi boldy. 1930 jyly jergilikti aqyn-jazýshylar shyǵarmalary negizinde «Jarys» atty almanah shyǵardy. 1932 jyly Máskeýdegi Qyzyl professorlar ınstıtýtynyń ádebıet bólimine túsip, ony 1935 jyly bitiredi. 1935 jyly respýblıkalyq «Keńes aýyly», «Qazaq ádebıeti» gazetteriniń redaktory qyzmetin atqardy. Qazaqstan Jazýshylar odaǵyn (1936-1937, 1943-1951) basqardy‚ QazPI-de (1937-1941, qazirgi QazUPÝ) professor bolyp, qazaq ádebıetinen dáris beredi. Sábıt ár alýan qyzmetter arqaýymen qatar túrli janrda jańa shyǵarmalaryn jarııalady. Poezııada: «Kolhozdy aýyl osyndaı», «Maıǵa sálem», «Sóz-sovettik armııa»; dramatýrgııada: «Kúres kúnderinde» (1938), «Altyn astyq» (1939); prozada: «Jumbaq jalaý» (1938), «Meniń mektepterim» (1940), «Balýan Sholaq» (1941) sekildi shyǵarmalar osy jyldardyń jemisi. «Syrdarııa», «Tyńda týǵan baılyq», «Móldir mahabbat», «Eseıý jyldary» atty romandary men «Saıahattar» (1945), «Týǵan jerdiń tyńynda» (1955), «Adam Atanyń shoqysynda», «Alyptyń adamdary» tárizdi ocherkterin jazdy. Eki ret Eńbek Qyzyl Tý ordenimen, Lenın ordenimen marapattaldy.
92 jyl buryn (1932-2021) tanymal sovet jáne Qazaqstan músinshisi, Qazaq KSR eńbek sińirgen sáýletshisi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, Qazaqstan Respýblıkasy Eltańbasy avtorlarynyń biri Shota (Shot-Aman) Ydyrysuly ÝÁLIHANOV dúnıege keldi.
Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Máskeý sáýlet ınstıtýtyn bitirgen. Belgili qazaq músinshisi, QR eńbek sińirgen sáýletshisi, Memlekettk syılyqtyń laýreaty. Respýblıkalyq tarıhı jáne mádenı eskertkishterdi qorǵaý qoǵamynyń tóraǵasy, Almatydaǵy Táýelsizdik monýmenti avtorlary shyǵarmashylyq tobynyń jetekshisi, Shoqan Ýálıhanovqa, Toqash Bokınge, Astanadaǵy Kenesary hanǵa, Semeıdegi Shákárimge ornatylǵan eskertkishterdiń avtory.
