24 naýryz. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 24 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Búkilálemdik týberkýlezben kúres kúni
Búkildúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń sheshimimen nemis mıkrobıology Robert Koh týberkýlez taıaqshalaryn ashqan kúniniń (1882) qurmetine oraı atap ótiledi. 1998 jylǵy 16-qarashada Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń «Halyq densaýlyǵy» memlekettik baǵdarlamasy týraly» Jarlyǵy shyqty. Onda týberkýlezben kúrestiń negizgi sharalary anyqtalyp berildi. Qazaq Ulttyq medıtsına ýnıversıteti T.Á. Momynovtyń basshylyǵymen Búkildúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (VOZ) qoldaýymen týberkýlezben kúres jónindegi halyqaralyq baǵdarlamany oryndap otyr. Baǵdarlamaǵa Lıýksembýrg densaýlyq saqtaý mınıstrligi, Shvetsııanyń Koroldik akademııasy, Tokıonyń medıtsına mektebi, Gambýrgtegi Medıtsınalyq bilim akademııasy sııaqty sheteldik uıymdar tartyldy.
Halyqaralyq Adam quqyqtarynyń óreskel buzylýy jáne qurbandardyń abyroıyna qatysty aqıqat ornatý quqyǵy kúni
2010 jyly BUU Bas Assambleıasynyń bastamasymen bekitilgen. 24 naýryzdyń tańdalý sebebi – 1980 jyly dál osy kúni tórtinshi San-Salvador arhıepıskopy Oskar Romero qaıtys boldy. Ol áleýmettik teńsizdikke, kedeılikke, kúsh qoldaný men adam óltirýge qarsy kúresýdiń iri qaıratkeri, tanymal quqyq qorǵaýshy edi.
Halyqaralyq aqparattandyrýshylar kúni
Aqparattandyrýshylardyń qoǵamǵa qosqan mańyzdy úlesin atap ótý úshin, sondaı-aq adamdardy únsiz qalmaýǵa, sybaılas jemqorlyqpen, alaıaqtyqpen, halyqtyń densaýlyǵy men qorshaǵan ortaǵa tónetin qaýip-qaterlermen belsendi kúresý úshin qurylǵan.
Halyqaralyq depressııamen kúres kúni
Adamdardyń nazaryn psıhıkalyq densaýlyq máselelerine aýdarý úshin jyl saıyn atap ótiledi. Búginde bul halyqaralyq datany aýrýdy dıagnostıkalaý, emdeý jáne zertteýmen tikeleı baılanysty mamandardyń keń aýqymy atap ótýde. Olarǵa psıhologtar, psıhoterapevtter, psıhıatrlar, mamandandyrylǵan medıtsına stýdentteri, psıhologııalyq máselelermen kúresýge kómektesetin áleýmettik qyzmetkerler kiredi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1976 jyly Semeı qalasynan 70 shaqyrymda ornalasqan Shúlbi sý elektr stansasynyń qurylysy bastaldy. Ol Ertis boıyndaǵy úshinshi ári belgilengen qýattylyǵy jaǵynan Qazaqstandaǵy eń iri SES.
1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Kýba Respýblıkasynyń arasynda dıplomatııalyq qatynastardy ornatý týraly notalar almasyldy.
2000 jyly Qyzylorda oblysynyń Jańa Qazaly qalasyna Áıteke bı esimi berildi.
2006 jyly Astanadaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq akademııalyq kitaphanasyna Kavkaz halyqtarynyń H ǵasyrdan bergi tarıhy týraly 170 kitap tartý etildi. Kitaptardy reseılik professor, Halyqaralyq gýmanıtarlyq mıssııa delegaty Magomed Malsagov óziniń jeke kitaphanasynan alyp syıǵa tartty. Budan tys, M. Malsagov Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq akademııalyq kitaphanasyna HІІІ-HH ǵasyrlardaǵy 12 áskerı-tarıhı kartany da qosa syılady. Olardy restavratsııalaý úsh jylǵa jalǵasty.
2014 jyly «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵyna qazaqstandyq «Qazsat-3» spýtnıgi jetkizildi. Telekommýnıkatsııalyq «Qazsat-3» ǵaryshtyq apparaty Qazaqstan men shekaralas memleketter aýmaǵynda baılanys, telehabar taratý jáne joǵary jyldamdyqtaǵy Internet qyzmetterin usynýǵa arnalǵan. Spýtnık «Respýblıkalyq ǵarysh baılanysy ortalyǵy» AQ-men (Qazaqstan Respýblıkasy) kelisýim-shart boıynsha jasalyp, ázirlengen. Spýtnık 28 Ku-dıapazony transponderlerimen jabdyqtalǵan. Spýtnıktiń belsendi ómir súrý kezeńi 15 jyldy quraıdy.
2017 jyly Ekibastuzdyń 64 jastaǵy turǵyny Anatolıı Pyrlık ekspedıtsııa quramynda muz ústimen Baıkal kóliniń (1 642 metr) tereń núktesine deıin jetti jáne Pavlodar Geografııa úıiniń jalaýyn kóterdi.
2020 jyly Qazaqstan mádenıetin damytýǵa qosqan erekshe qundy úles dep tanylǵan, ádebıet jáne óner salasyndaǵy úzdik shyǵarmalary úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary men sheteldikterge beriletin Abaı atyndaǵy Ádebıet jáne óner salasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik syılyǵy taǵaıyndaldy.
2020 jyly qazaqstandyq jas ánshi Danelııa Tóleshova Qazaqstan Respýblıkasynyń ıÝNESKO klýbtarynyń mýzykalyq chellendjinde birinshi bolyp óner kórsetti. Chellendjge qatysýshylarǵa Qazaqstan ıÝNESKO Klýbtarynyń ánuranynyń bir bóligin kez kelgen yńǵaıly tilde (qazaq, orys jáne aǵylshyn) ándetip, ózderiniń Instagram paraqshalaryna #EdınstvoKlýbovıÝNESKO degen belgimen jarııalaý qajet boldy. Ánniń sózderi ıÝNESKO-nyń maqsattary men murattaryn qamtıdy jáne adamdardy búkil álemde beıbitshilikti jaqsartýǵa jáne saqtaýǵa shaqyrady.
2022 jyly Dýbaı EXPO 2020 halyqaralyq kórmesiniń qazaqstandyq pavılonynda kún energetıkasy, elektronıka ónerkásibi, azyq-túlik qaýipsizdigi jáne medıtsına salalarynda qoldanylatyn qazaqstandyq ázirleýshilerdiń biregeı tehnologııalary usynyldy.Tehnologııalar ınvestorlardy tıimdilik, shyǵyndardy azaıtý, ózindik qundy azaıtý jáne túpkilikti ónimniń básekege qabilettiligin arttyrý turǵysynan qyzyqtyrdy.
2022 jyly Túrkistanda Qazaqstanda balamasy joq ekobazar ashyldy. Ekobazardyń jumysy jergilikti týrızmdi damytýǵa múmkindik beredi, sebebi ol avtovokzal mańynda, áýejaıǵa barar jolda ornalasqan jáne týrıster osy jerden «Made in Turkestan» brendimen súıikti taýarlaryn satyp ala alady.
2022 jyly Pragada qazaq ǵalymy, aǵartýshy, qoǵam jáne saıası qaıratker Ahmet Baıtursynulynyń 150 jyldyǵyna, sondaı-aq Alash qozǵalysynyń mádenı murasyna arnalǵan dóńgelek ústel ótti.Alǵash ret cheh jáne aǵylshyn tilderine aýdarylǵan kitapqa qazaq mádenıetiniń kórnekti qaıratkerleri men ǵalymdardyń eńbekteri engen.Qazaqtyń kórnekti lıngvıst jáne qoǵam qaıratkeri Ahmet Baıtursynulynyń 150 jyldyǵy ıÝNESKO-nyń 2022 jyly toılanatyn aıtýly datalar kúntizbesine endi.
2023 jyly qazaqstandyq mergen Aleksandra Le Úndistannyń Bhopal qalasynda oq atýdan álem kýbogynyń qola júldegeri atandy. Ol 10 metrge pnevmatıkalyq myltyqpen atý saıysynda 261,2 upaı jınady.
2023 jyly Kentaý qalasyndaǵy №23 orta mekteptiń 5-synyp oqýshysy Arýjan Smaıl Naýryz meıramyna «Qara jorǵa» bıin (qazaqtyń bıi men kúıi) robotyn tartý etti. Aqnıet Elemesovanyń jetekshiligimen Oqýshylar saraıyndaǵy robototehnıka úıirmesinde oqýshy qyz bı robotyn jasady.
