Mysyr mektepterinde nıkabqa tyıym salyndy: Dástúr álde úrdis pe
Mysyr Úkimeti jalpy bilim beretin mekemelerde bet álpetti tumshalaıtyn nıkab kııýge tyıym saldy. 2023-24 jylǵy oqý jylynyń qarsańynda eldiń Bilim mınıstrligi osyndaı sheshim qabyldady. Bul elde jańa oqý jyly 30 qyrkúıekte bastalady, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.
Mysyrda mektep formasy jekemenshik bilim ordalaryna da ortaq
Egıpettiń Bilim mınıstri Reda Hegazıdiń sheshimi boıynsha barlyq memlekettik jáne jekemenshik mektepterdiń oqýshylaryna oqý formasyna baılanysty jańa talaptar qoıyldy. Mınıstrliktiń qaýlysynda oqýshylar mektepte shashyn jasyryp júrýge quqyly ekeni aıtylǵan. Biraq shashyn jasyrǵan jamylǵy betti búrkemelep turmaýy kerek.
«Shashty jasyrý úshin taǵylǵanymen betti búrkemelep turatyn jamylǵynyń kez kelgen túri qolaısyz jáne onyń túsi mınıstrlik pen jergilikti bilim basqarmasy tańdaǵan túste bolýy shart», — dep túsindirdi vedomstvo ókilderi.
Sózbe-sóz aıtsaq, mektep formasyna qoıylatyn talaptarda «qyzdarǵa shashyn jasyrý mindetti emes» delingen.
Sheshim 30 qyrkúıekte kúshine enip, 2024 jyldyń 8 maýsymyna deıin jalǵasady.
Mınıstrlik hıdjab kııýge bekingen oqýshy qyzdyń úıindegi qamqorshysy úshin onyń bul sheshimi týraly habardar bolýy kerektigin, ondaı sheshimdi qamqorshydan bógde bir jeke nemese zańdy tulǵanyń májbúrleýinsiz qabyldanýyn qamtamasyz etýi qajettigin málim etti.
Mysyr Bilim mınıstrliginiń talaptary boıynsha, ul balalar da, qyz oqýshylar da oqýshylary bastaýysh synyptarǵa arnalǵan «jergilikti bilim basqarmasy iriktegen túspen boıalǵan aljapqysh pen shalbar formasyndaǵy» kıim kııýi kerek.
«Bul sheshim alaıaqtyq, jeke derekterdi urlaý jáne basqa da qylmystardyń kez kelgen múmkindigin shekteýge baǵyttalǵan», — degen Mysyr Bilim mınıstrliginiń ókili. Bul dáıeksózdi the New Arab basylymy taratyp otyr.
Alaıaqtyqtan saqtaný men hıdjab arasyndaǵy baılanys bylaısha túsindirilgen.
«Betin tumshalap alǵan oqýshynyń kim ekenin anyqtaý ońaı emes. Buǵan deıin betin búrkemelegenderdiń zańǵa qaıshy áreketterin, ásirese emtıhan kezinde izin sýytpaı áshkereleý qıyn bolyp keldi. Ornyna basqa adam kirgizip, tipti qyz balalarǵa arnalǵan synyptarǵa betin búrkemelegen uldar kirip ketken jaıttar boldy», - delingen túsindirmede.
Mysyr halqy buǵan ne deıdi?
Al-Jazeera Mysyrda áıelderdiń shashyn emes, betin búrkemeleıtin hıdjab keń taralǵanyn, al nıkabty ýltrakonservatıvti adamdar kóbirek kıetinin jazdy.
Mysyrda nıkabty qoǵamdyq oryndar men oqý mekemelerinde kııý máselesi kópten beri qyzý talqylanyp keldi.
Egypt Independent-tiń jazýynsha, eldegi joǵary bilim oryndary nıkabqa óz betimen tyıym sala bastaǵan. 2009 jyly «Ál-Ázhar» ýnıversıteti sheıh Muhammed Saıd Tantavı akademııada jolyqqan stýdentke búrkemesin alýdy buıyrǵannan keıin sabaq pen jataqhanada nıkab kııýge tyıym salǵan.
Al Kaır ýnıversıteti 2015 jyly óz qyzmetkerlerine nıkab kııýge jol bermeıdi. 2016 jyly da, 2020 jyly da eldiń sot júıesi bul sheshimdi apellıatsııalyq shaǵymdarǵa qaramastan qoldady. Tipti keıin Mysyr Joǵarǵy ákimshilik soty Kaır ýnıversıtetiniń professorlarǵa nıkab kııýge tyıym salý týraly sheshimin maquldap, nıkabqa qoǵamdyq oryndarda tyıym salý jeke bas bostandyǵyn buzatyny týraly daýryqpa áńgimelerge núkte qoıǵan.
Bul tóńirektegi pikirtalas qyza-qyza Mysyr Parlamentine nıkabqa tolyq tyıym salý týraly usynystar engizilgen. Biraq bastama usynys túrinde ǵana qaldy.
Búginde Egıpet jurtshylyǵy nıkab kııý máselesine árkelki qaraıdy. Tyıym salýdy jaqtaýshylar nıkab muǵalimderge oqýshylardyń ym-ısharasyn durys túsinip, júzindegi qubylysty ańǵarýǵa jaqsy ekenin alǵa tartady. Al betin nıkabpen búrkemelegen oqýshymen kózbe-kóz baılanys ornatý qıynyraq. Onyń ústine mektep ákimshiligi bilim oshaǵyna kirip, shyǵyp jatqan adamdardy óńinen ajyrata alýy kerek.
Degenmen musylman qundylyqtaryn basty orynǵa qoıatyn mysyrlyqtardyń sany áli de basym. Nıkab tyıymyna qarsy tarap mınıstrliktiń bul sheshimi keıbir ata-analardy balasyn ul men qyz aralas oqıtyn mektepterden qyzdarǵa ǵana arnalǵan mektepterge aýystyrýyna ıtermeleıdi degen ýáj aıtady.
Sharıǵat erejelerin alǵa tartyp, «nıkab kııý» paryz ekenine sendirýshiler de barshylyq. Olar bul tyıymdy saıasılanǵan sheshim retinde baǵalap otyr.
Úshinshi bir tarap bilim mekemelerine nıkabpen kirgizbeý áıelder erkindigi turǵysynan alǵanda «durys baǵyttaǵy qadam» dep baǵalaıdy.
Qalaı bolǵanda da, nıkab pen hıdjabty kııý nemese oǵan tyıym salý máselesi Mysyr qoǵamynda áli de daýly taqyryp. Din salasyna mamandanǵa quqyq qorǵaýshy sarapshylardyń bir toby Konstıtýtsııa din erkindigine kepildik beretinin aıtyp, nıkabty shekteý azamattyq bostandyqtardy buzý ekenin málimdedi.
Musylman áıelderdiń qoǵamdyq oryndarda nıkab jáne hıdjabta bolýyna qarsylyq bildirý álemniń kóptegen elinde daýly taqyrypqa aınalyp otyr. Hıdjab kııý quqyǵyn sot minberinen qorǵaý talpynystary da tirkelýde. Hıdjab kııý amaly Aýǵanstan, Saýd Arabııasy, Iran jáne Iemen sııaqty elderde zańmen mindettelgen. Al Qazaqstan, Túrikmenstan, Tájikstan, Ózbekstan jáne Ázerbaıjan elderinde, kerisinshe, memlekettik mekemelerde hıdjab kııýge bolmaıdy.