Zorlyq týraly zań «Zań men tártip» qaǵıdatyn júzege asyrýdyń jarqyn mysaly — Qoshanov
KÓKShETAÝ. KAZINFORM — Aqmola oblysy Býrabaı aýylynda Májilis janyndaǵy Qoǵamdyq palatanyń kóshpeli otyrysy ótti. Onda áıelderdiń quqyqtary men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý týraly zańnyń júzege asyrylý barysy talqylandy, dep habarlaıdy Májilistiń baspasóz qyzmeti.
Jıynǵa Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov qatysty. Sonymen qatar otyrysyqa Qoǵamdyq palata músheleri, Parlament Májilisi men barlyq deńgeıdegi máslıhattardyń depýtattary, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Svetlana Jaqypova, Aqmola oblysynyń ákimi Marat Ahmetjanov, múddeli mınıstrlikterdiń jaýapty ókilderi men oblys ákimderiniń orynbasarlary, otbasyn qoldaý ortalyqtarynyń basshylary men sarapshylary qatysty.
Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov Parlament sessııasynyń basynda Qoǵamdyq palata múshelerimen birge áıelderdiń quqyqtary men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etýge baǵyttalǵan túzetýlerdi júzege asyrýǵa qatysty kezdesý josparlanǵanyn eske saldy. Qabyldanǵan zańdardyń jumysyn baqylaý jáne Palata sarapshylary arqyly qoǵamnan keri baılanys alý úshin mundaı kezdesýler aldaǵy ýaqytta turaqty túrde ótkiziledi.
Turmystaǵy zorlyq-zombylyqqa qarsy kúres týraly zań Memleket basshysynyń tapsyrmasymen osydan týra bir jyl buryn qabyldanǵan bolatyn.
— Turmystaǵy zorlyq-zombylyqqa qarsy ymyrasyz kúres — Prezıdentimiz Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń berik ustanymy. Turmystaǵy zorlyq-zombylyq týraly zań «Zań men tártip» qaǵıdatyn júzege asyrýdyń jarqyn mysaly boldy. Oǵan halyqaralyq qoǵamdastyq tarapynan joǵary baǵa berildi. Qazirdiń ózinde mundaı qylmystardy azaıtýda oń ózgerister baıqalyp otyr. Búgingi kezdesý ony ári qaraı kúsheıtý qajettiligi bar ma, joq pa sony túsinýge múmkindik beredi, — dedi E.Qoshanov.
Qoǵamdyq palata tóraǵasy Aıdos Sarymnyń aıtýynsha, májilismender zań jobasyna bastamashy bolǵanǵa deıin bul taqyrypty palata músheleri talqylap, óz usynystaryn bergen. Olardyń bir bóligi zańǵa engizilgen.
— Búgingi kóshpeli jıyn qabyldanǵan zań normalarynyń tikeleı jergilikti jerde júzege asyrylý barysymen tanysý úshin ótkizilip otyr. Bizge nátıje mańyzdy. Ol is júzinde qalaı júzege asyrylýda? Áıelder men balalarǵa qatysty qylmystar azaıdy ma? Memleket olarǵa qandaı kómek kórsetedi? Otbasyn qoldaý men daǵdarys ortalyqtary qalaı jumys isteıdi? — dedi Aıdos Sarym.
Іshki ister mınıstriniń orynbasary Igor Lepehanyń aıtýynsha, jyl basynan beri 46 myń otbasydaǵy ozbyr adam ákimshilik jaýapkershilikke tartylyp, onyń ishinde 14 myń adam qamaýǵa alynǵan. ıAǵnı, árbir úshinshi adam qamaýǵa alý túrindegi jazasyn ótegen. Sondaı-aq 42 myń qurbandy qorǵaý nusqamasy shyǵarylǵan.
— Turmystyq kisi óltirý men jaraqat alý sanynyń úshten biri azaıdy. Otbasy-turmystyq qatynastarǵa baılanysty qylmystar da qysqardy. Onyń ishinde kámeletke tolmaǵandardy urlaý — 83 paıyzǵa, tárbıelik mindetterin oryndamaý jaǵdaılary — 22 paıyzǵa tómendedi, — dedi I.Lepeha.
Sonymen qatar ІІM vıtse-mınıstri daǵdarys ortalyqtarymen tyǵyz baılanys ornatylyp, olarǵa 3 myńǵa jýyq áıel jiberilgenin atap ótti. Zorlyq-zombylyq kórgen 6 myńǵa jýyq otbasymen saýalnama júrgizilgen. 148 agressor anyqtalyp, onyń 41-i minez-qulyqty psıhologııalyq túzeýge óz erkimen kelisken.
Bul rette Igor Lepeha áli de sheshimin tappaǵan máseleler baryn aıtty. Birinshiden, bul — qylmystyq quqyq buzýshylyqtardy tergeýdiń kúrdeliligi. Zorlyq-zombylyq kýágerlersiz bolǵandyqtan, kúdikti óz kinásin moıyndamaǵan jaǵdaıda kinásin dáleldeý áldeqaıda qıyndaı túsedi. Psıhologııalyq kómek kórsetý de kúrdelene túsedi. Birqatar óńirde tıisti densaýlyq saqtaý uıymdary anyqtalmaǵandyqtan, sottar ony taǵaıyndamaıdy.
Balalar quqyǵyn qorǵaý júıesin kúsheıtý máselesi jóninde Oqý-aǵartý vıtse-mınıstri Edil Ospan aıtyp berdi. Onyń sózinshe, bıyl balalardyń jynystyq qol suǵylmaýshylyǵyn buzý faktileri 21,3 paıyzǵa tómendegen (2024 jyldyń 5 aıynda 445 jaǵdaıdan 2025 jyldyń 5 aıynda 350 jaǵdaıǵa deıin). Balalarǵa qarsy jasalǵan aýyr qylmystar 8 paıyzǵa, asa aýyr qylmystar 19 paıyzǵa azaıǵan. Jyl basynan beri 111 shaqyrtý boıynsha qatygezdik pen zorlyq-zombylyq kórgen 537 balaǵa kómek kórsetildi.
Óńir ákimi Marat Ahmetjanov Aqmola oblysynyń ózinde aýyr jáne asa aýyr qylmystardyń statıstıkasy úsh ese azaıǵany jóninde aıtty. Munyń ózi zańnyń nátıjeli jumys istep jatqanyn kórsetedi. Onyń aıtýynsha, bul jaǵdaıǵa 2023 jylǵy 1 shildeden bastap ákimshilik quqyq buzýshylyqtardy tirkeýdiń ótinish berý tártibinen anyqtaý tártibine kóshýi sebep bolǵan. Taldaý nátıjesinde mundaı qylmystardyń 60 paıyzdan astamy jábirlenýshilerdiń polıtsııaǵa habarlasýdan qorqýynan kóleńkede qalyp, keıin asa aýyr zardaptarǵa ákelgeni anyqtaldy. Sondaı-aq oblys ákimi turmystaǵy zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý jáne boldyrmaý boıynsha sharalardyń mańyzdylyǵyn atap ótti.
Májilis depýtaty Juldyz Súleımenova áleýmettik qyzmet júıesin jańǵyrtý jáne áleýmettik qyzmetkerlerdi daıarlaý baǵdarlamalaryn jetildirý qajettigine nazar aýdardy. Qazirgi tańda áleýmettik qyzmet joǵary oqý oryndarynda oqytylyp keledi. Alaıda bul mamandyqtyń oqý baǵdarlamalary kóbine zeınetkerlermen nemese áleýmettik jaǵynan osal toptarmen jumys isteýge beıimdelgen. Depýtattyń aıtýynsha, zamanaýı talaptarǵa saı áleýmettik qyzmetkerlerdiń jumys aýqymyn keńeıtip, olardy ishki ister organdarynda, prokýratýrada, quqyq qorǵaý jáne sot júıesinde jumys isteýge beıimdeý mańyzdy.
Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi Jastar jáne otbasy isteri komıtetiniń tóraǵasy Qaırat Qambarov otbasy jáne neke ınstıtýtyn saqtaý sharalaryna toqtalsa, shaqyrylǵan otbasyn qoldaý ortalyqtarynyń basshylary óńirlerdegi jaǵdaı týraly aqparat berdi. Qoldanystaǵy tetikterdi jetildirý boıynsha pikirler men usynystar aıtyldy.
Jıyndy qorytyndylaǵan Aıdos Sarym qatysýshylar kótergen máselelerdi tsıfrlandyrý quraldary arqyly sheshýge bolatynyn atap ótti. Ol tsıfrlyq tehnologııalardy otbasylar men halyqty qoldaý úshin belsendi túrde paıdalaný kerektigine nazar aýdardy. Bul baǵytta ýákiletti organdar jumys istep jatyr. Qoǵamdyq palata otyrysynyń qorytyndysy boıynsha tıisti usynymdar daıyndalyp, Úkimetke joldanatyn bolady.
Sondaı-aq kóshpeli otyrysta muqtaj otbasylardyń jaǵdaıyn baqylaýǵa jáne jergilikti atqarýshy organdar tarapynan qajetti kómekti boljaýǵa múmkindik beretin Biryńǵaı tsıfrlyq áleýmettik qyzmet kórsetý platformasynyń jobasy tanystyryldy. Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Svetlana Jaqypova Shymkent pen Qaraǵandy oblysyndaǵy eki pılottyq jobanyń nátıjeleri týraly aıtty.
Budan buryn Kazinform tilshisi ońtústikte azaımaı otyrǵan turmystyq zorlyq-zombylyqtyń mánisi nede ekenin zerdelep kórdi.