Jyrshylyq muranyń ulaǵaty urpaq tárbıesine aýadaı qajet - Uljan Baıbosynova
- «Uly dala eli» tek qana kóne murany nasıhattaý emes, alys-jaqyndaǵy túrki halyqtary ónerpazdarynyń basyn qosatyn erekshe joba. Búgingi zaman tyńdaýshysyna asyl muranyń jaýharlaryn terip, usynýdyń salmaǵy qanshalyqty? Sebebi, bul jobanyń jyldan jylǵa bedeli artyp keledi, demek jaýapkershiligi de joǵary bolmaq qoı...
- Árıne, ońaı dep aıta almaımyn. Bul jerden birinshiden, jobanyń jaýapkershiligi joǵary. Jyrshylyq, jyraýlyq ónerdiń qanshalyqty tereń ekenin jaqsy bilesizder. Tereń maǵynaly sózdiń salmaǵyn joǵaltyp almaı halyqqa jetkizý - jobanyń basty ereksheligi ári maqsaty. Ekinshiden, bul búkil óńirde saqtalǵan jyrshylyq óner ǵoı, sonyń barlyǵyn qamtý kerek. Birde bireýin qalys qaldyrýǵa bolmaıdy. Barlyq qazaqqa ortaq óner bolǵandyqtan búgingi dúnıedegi urpaqtary, oryndaýshylary bul jıynda kórinýi tıis.
Jalpy, jyraýlyq óner saqtalǵan Batys Qazaqstan, Mańǵystaý, Syr boıyn aıtýǵa bolady, sondaı-aq, Jetisý, Arqa óńirlerinde bul ónerdi jańǵyrtqymyz keledi. Buqar jyraý, Aqtamberdi, Qaztýǵan sııaqty batyr-jyraýlardyń qazynasyn qaıtadan halyqtyń qulaǵyna jetkizgimiz keledi. Joǵaltyp alǵan muralarymyzdy tiriltip, barymyzdyń basyn biriktirip halqymyzǵa jetkizsek deımiz. Elbasymyzdyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy - basty temirqazyǵymyz. Sol baǵdarlamany iske asyrý baǵytynda, sonyń aıasynda kenjelep qalǵan jyraýlyq, jyrshylyq ónerdi jańǵyrtsaq degen aıqyn maqsat bar.
- Qala ákimi Baýyrjan Baıbek «Uly dala eli» jyr keshiniń turaqty tyńdarmany. Bul joly qala basshysymen birge sheteldik qonaqtar, Frantsııanyń Qazaqstandaǵy Elshisi Fılıpp Martıne myrza qatysty. Sheteldiń mártebeli meımandar qandaı baǵa berdi?
- Óte joǵary baǵalady. Bul qazaq úshin maqtanýǵa turarlyq asa qundy ónerimiz. Rasynda da bundaı jyraýlyq, jyrshylyq óner álem halyqtarynyń kóbinde bolǵan. Biraq, ondaı áziz óner saqtalmaı qalǵan. Al bizdiń qazaqta bul mura tek qýalap, atadan-balaǵa, ustazdan shákirtke mura, mıras bolyp kele jatyr. Mysaly, meniń ustazym Bıdas Rústembekovtiń ákesi Rústembek jyraý, onyń arǵy atasy Jıembaı jyraý, onyń arǵy atasy Túzbembet jyraý, ary qaraı da solaı jalǵasyp kete beredi. Qazaq eliniń eń utqany osy ónerdi teginde saqtap qala bilgeni. Óıtkeni, qazaqtyń basynda nebir náýbet, zulmat jyldar ótti. Biraq, soǵan qaramastan jyrshylyq ónerimiz ólmeı qanymyzben jasap keledi.
Osylaısha, birinshiden, bul tek qýalaıtyn óner desek, ekinshiden bul ónerdiń saqtalýy halqymyzdyń arqasy dep esepteımin. Óıtkeni, tyńdaýshysy, tyńdarmany joq jerde óner óledi. Ondaı ónerdiń bolashaǵy bolmaıdy. Búgingi keshte de halyqtyń sýsap qalǵanyn baıqadyq. Sonymen qatar, qazirgideı jahandaný zamanynda jyrshylyq murasy urpaqqa kerek, asa qajetti ýaqytynda tur dep esepteımin. Sebebi, jyrshylyq muranyń ulaǵaty jas urpaqtyń búgingi tárbıesine aýadaı qajet. Jahandaný zamanynda túrli janrdaǵy mýzykalar paıda boldy, bul áli de tez ózgeristerge túsip jatyr. Ondaı qubylys jalpy álemdi jaýlap aldy. Osy turǵydan kelsek, Elbasynyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy da ózekti tusynda kóterildi dep oılaımyn.
- «Uly dala eli» halyqaralyq etnofestıvali bıyl bir jylda ekinshi ret uıymdastyryldy. Bul qatysýshy ónerpazdardyń kóptiginen be álde kórermen yqylasy ma?
- Eń alǵash bastalǵanda jylyna 1 ret ótkizilip kelgen bolatyn. Qala ákimi Baýyrjan Baıbek ózi kelip kórgennen keıin bul ónerdiń qazaq úshin sonshalyqty mańyzdy ekenin baıqady. Osydan keıin ákim muny jylyna bir ret ótkizý azdyq qylatynyn aıtyp, jylyna eki ret Astana kúni jáne Táýelsizdik qarsańynda ótkizý qajettigin tapsyrdy. Ákim jyrshylyq, jyraýlyq óner sol merekelerimizdiń maqsatyn, múddesin ashady dep tapty. Rasynda, bul óner eldigimizdi, qandaı memleket, qandaı ult ekenimizdi tanyta biledi.
- Suhbatymyzdy qorytyndylaı kele, taǵy da repertýar máselesin suraǵym kelip otyr. Jyrshylardyń repertýaryn qalaı tańdadyńyzdar?
- «Uly dala eli» halyqaralyq etnofestıvaliniń keshegi ótken taqyryby, Astananyń 20 jyldyǵyna arnalyp, «Baǵanaly ordam - basty ordam» dep ataldy. Sol taqyrypqa qaraı iriktep alamyz. Árbir oryndaýshynyń repertýaryn súzip shyǵyp, taqyryptyń ózegin ashatyn shyǵarmasyn usynamyz. Aıta keteıik, jyraýlarymyzdy repertýarynda jyrlar kóp. Jyrshylarymyzdyń shyǵatyn sahnasy az bolǵanymen de, qıyndyqqa moıymaı, repertýaryn molynan saqtap júrgenine qatty qýandyq. 
-Ýaqyt bólip, suhbattasqanyńyzǵa rahmet.
***
Aıta keteıik, Almatyda M.Áýezov atyndaǵy drama teatrda ótken «Uly dala eli» halyqaralyq etnofestıvalinde Frantsııanyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne ókiletti Elshisi Fılıpp Martıne tanymal qazaq jyrshysy Uljan Baıbosynovaǵa Frantsııa Mádenıet mınıstrliginiń «Ádebıet jáne óner kavaleri» ordenin tabys etti. Etnofestıvalǵa Syr, Oral, Mańǵystaý óńiriniń jyraýlyq óneriniń has sheberleri, búgingi qazaq jyrshylarynyń aqsaqaldary Qatımolla Berdiǵalıev, Bıdas Rústembekov, Óserbaı Sársenbaev bastaǵan jyrshy-termeshilerimizben qatar, Ózbekstan, Túrikmenstan, Qaraqalpaq elderinen kelgen jyrshylar da qatysty.
