JYL QORYTYNDYSY: 2015 jylǵy Prezıdent saılaýy teńdessiz nátıjesimen tarıhta qalady (FOTO)
Aldymen saılaýdyń merziminen buryn, ıaǵnı kezekten tys ótkizýdiń jaı-japsaryna toqtalsaq. 2015 jylǵy aqpannyń 14-i kúni Qazaqstan halqy Assambleıasy Keńesiniń otyrysynda kezekten tys prezıdenttik saılaý ótkizý týraly bastama kóterildi. Keıinnen Qazaqstandaǵy qoǵamdyq uıymdar, birlestikter, saıası partııalar men jekelegen saıasatkerler, sondaı-aq sheteldik sarapshylar tarapynan qyzý qoldaý jasalǵan saılaýdy merziminen buryn ótkizýdiń qajettigi eń aldymen álemdik ekonomıkalyq daǵdaryspen, úrdeli halyqaralyq jaǵdaımen baılanystyryldy. «Elimizdi jahandyq syn-qaterler kezeńinen alyp shyǵý úshin elimizdiń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevqa jańa jalpyhalyqtyq senim mandaty berilýi qajet. Álemde turaqsyzdyq oryn alǵan kúrdeli kezeńde elimiz strategııalyq baǵytynan aınymaı, Qazaqstandy jańǵyrtý jáne dúnıe júziniń ozyq 30 eliniń qataryna enýi úshin Elbasy N.Á.Nazarbaevqa senim bildirý qajet», - dep málimdelgen bolatyn Assambleıa Keńesiniń Úndeýinde.
Keıinnen, halyqtyq qoldaýǵa ıe bolǵan bastama negizinde Parlamenttiń qos palatasy Elbasyna Úndeýin joldady. Al Senat Tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaev kezekten tys prezıdenttik saılaý ótkizýdiń tetigine qaraı, Konstıtýtsııalyq Keńeske júginip, Ata zań normalaryna túsinik berýdi suraǵan. Osyǵan oraı, Konstıtýtsııalyq Keńes óz túsiniktemesinde: «Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııasynyń 41-baby 3-1-tarmaǵynyń normasyn, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýyn jeke-dara taǵaıyndaýǵa aıryqsha quqyǵy bar dep túsingen jón. Elbasynyń Prezıdenttiń kezekten tys saılaýyn taǵaıyndaý týraly sheshim qabyldaýyna Respýblıka Konstıtýtsııasy qandaı da bir sharttar men shekteýler qarastyrmaıdy. Mundaı saılaý taǵaıyndaý týraly sheshim qabyldaǵanda Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııasynyń 41-babynyń 3-tarmaǵynda qarastyrylǵan, Qazaqstan Prezıdentiniń saılaýy merzimi jaǵynan Respýblıka Parlamentiniń jańa quramyn saılaýmen tuspa-tus kelmeýge tıis degen ereje eskerilýi kerek», dep túsindirdi.
Sóıtip, zańdyq turǵydan esh kedergi bolmaǵandyqtan, qoǵamnyń basym kópshiligi osyny qoldaǵandyqtan bılik te bul iske bel sheshe kiristi. Prezıdent N. Nazarbaev el ómirindegi asa mańyzdy sheshimdi qabyldaý turǵysynda halyqqa úndeý de joldady. Onda Elbasy: «Meniń Memleket basshysy laýazymyndaǵy konstıtýtsııalyq ókilettigim de 2016 jyly aıaqtalady. Halyq eki usynys aıtýda. Birinshisi - el prezıdentin kezekten tys saılaýyn ótkizý. Ekinshisi - Prezıdent ókilettigi merzimin uzartý týraly referendým ótkizý. Eki usynysty da júzege asyrýǵa bolady. Degenmen, Konstıtýtsııa talaptaryna saı keletin eń durysy saılaý ótkizý bolyp sanalady» dep jarııalady. «Qaıta qaharyna mingen álemdik daǵdarys jaǵdaıynda birlik bizge burynǵysynan beter qundy. Memlekettiń tynyshtyǵy men eldiń birligin saqtap, damytý Prezıdenti bastap, eli qostaǵan kezde ǵana baıandy bolmaq. Jaýapkershilik búkil halyqqa da júkteledi. Osyny umytpaıyq. Aldaǵy bıik belester men asqar asýlar úshin biz barlyq kedergilerdi baǵyndyryp, alǵa basýǵa tıispiz. Quzyrly organdar Qazaqstan halqy Assambleıasynyń bastamasy elimizdiń Konstıtýtsııasyna jáne saılaý týraly zańǵa saı degen qorytyndy shyǵardy. Men saılaýǵa qatysty «ıá» men «joqty» muqııat oı tarazysyna saldym. Sóıtip, «kezekten tys prezıdent saılaýyn ótkizgen jón» degen paıymǵa keldim. Saılaý elimizdi uly isterge uıystyryp, baıandy bolashaq jolynda biriktire túserine senemin. Qazaqstandyqtardy el tarıhyndaǵy taǵy bir taǵdyrly oqıǵaǵa jaýapkershilikpen qarap, belsene qatysýǵa shaqyramyn», - dedi Elbasy halyqqa arnalǵan úndeýinde.
Sóıtip, kezekten tys saılaý 26 sáýirde ótti. Saılaýdan soń Ortalyq saılaý komıssııasy QR Prezıdenttigine kezekten tys saılaýyndaǵy daýys berý qorytyndylaryn jarııalap, Elbasy N. Nazarbaevtyń jeńisin resmı málimdedi. Respýblıkanyń oblystyq, Astana jáne Almaty qalalyq aýmaqtyq komıssııalary usynǵan derekterge sáıkes, tizimderge engizilgen 9 547 864 saılaýshynyń ishinen 9 090 920 adam nemese 95,21 paıyzy daýys berýge qatysty. Saılaýshylar daýysy jalpy respýblıka boıynsha tómendegideı bólindi: Ábilǵazy Qusaıynovqa saılaýshylardyń 57 718 daýysy berildi, bul 0,64 paıyzdy qurady. Nursultan Nazarbaevqa - 8 833 250 nemese 97,75 paıyz, Turǵyn Syzdyqovqa - 145 756 nemese 1,61 paıyz saılaýshylar daýys berdi. Osylaısha, Ortalyq saılaý komıssııasy QR Prezıdenti bolyp Nursultan Ábishuly Nazarbaev saılandy dep sanaý týraly qaýly qabyldady.
Budan keıingi kezekte qaıta saılanǵan Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń ınaýgýratsııasy, ıaǵnı ulyqtaý rásimi 29 sáýirde elordadaǵy eńseli ǵımarattyń biri - Táýelsizdik saraıynda bolyp ótti. Bul - el tarıhyndaǵy besinshi ınaýgýratsııa. Buǵan deıin Táýelsiz Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti alǵash ret 1991 jyly 10 jeltoqsanda ulyqtalyp, Qazaqstan halqyna ant bergen bolatyn. Ekinshi saılaý 1999 jyly 10 qańtarda ótip, onda joǵary senim mandaty N.Nazarbaevqa tapsyryldy. Prezıdentti ulyqtaý saltanaty sol jyly elimizdiń jańa elordasy - Astana qalasynda ótti. Qazaqstanda 2005 jylǵy 4 jeltoqsanda úshinshi jalpyhalyqtyq prezıdenttik saılaý ótip, onyń nátıjesi boıynsha da Nursultan Nazarbaev jeńimpaz atandy. Ulyqtaý saltanaty 2006 jyldyń 11 qańtarynda jańa Aqordada ótti. Budan keıin 2011 jyly saılaýda da halyq senimi taǵy Nursultan Ábishulyna tapsyryldy, ulyqtaý rásimi 8 sáýirde ótken edi.
Ulyqtaý rásiminde Elbasy Nursultan Nazarbaev: «Qazaqstan halqyna adal qyzmet etýge, Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasy men zańdaryn qatań saqtaýǵa, azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryna kepildik berýge, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ózime júktelgen mártebeli mindetin adal atqarýǵa saltanatty túrde ant etemin» dep ant berip, sosyn elimizdiń Týyn súıdi. Budan soń, Ánuran shyrqalyp, Ortalyq saılaý komıssııasynyń tóraǵasy Qýandyq Turǵanqulov qaıta saılanǵan Nursultan Nazarbaevqa Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kýáligin saltanatty túrde tabys etti.
Konstıtýtsııaǵa sáıkes jasalǵan sharalardan soń, Prezıdent resmı túrde qyzmetine kirisken bolyp sanalady. Osyǵan oraı, memleket basshysy sóz sóılep, aldaǵy máselelerge toqtaldy. «26 sáýir elimiz úshin taǵy bir tarıhı taǵdyrly kún boldy. Prezıdent saılaýy Qazaqstan halqynyń kemeńgerligin búkil álemge tanytty. El ózderiniń birligine, beriktigi men kemel keleshekke senimin tanytty. Máńgilik eldiń myzǵymas ustanymdaryna adaldyǵyn kórsetti. Bul tańdaý - jarqyn bolashaqqa qadam basqan Qazaqstannyń tańdaýy. Birligin berekege ulastyryp, uly ister jolynda uıysqan barsha halyqtyń joly. Óziniń urpaǵynyń bolashaǵyn qasıetti Otanymyz Qazaqstanmen birge kóretin árbir azamattyń erik-jigeri», - dedi Elbasy.
Sonymen qatar, Memleket basshysy saılaýaldy tuǵyrnamasy retinde jarııalanǵan bes ınstıýtttyq reformany júzege asyrýdyń mańǵyzdy qadam ekenin, Prezıdent laýazymynda alda osy máselege jiti nazar aýdarylatynyn de eskertti. Bul rette Memleket basshysy reformalardy túbegeıli iske asyrý maqsatynda «100 naqty qadam» Ult josparyn zańdyq qamtamasyz etýdi usyndy. «Ult jospary - budan ary qaraıǵy memlekettik qurylystyń 100 naqty qadamynan turady ári osy boıynsha bes ınstıtýtsıonaldyq reformalar boıynsha atqarylatyn jumystar túsindiriledi. Tutastaı alǵanda, bul jospar jahandyq jáne ishki syn-qaterlerge jaýap berip, jańa tarıhı jaǵdaıda 30 damyǵan eldiń quramyna ený josparyna aınalady», - dedi N. Nazarbaev.
Jalpy, bıylǵy saılaýdyń erekshe sıpat alǵanyn, oǵan halyqtyń ásirese jastardyń qyzyǵýshylyǵyn qazaqstandyq qana emes, sheteldik sarapshylar da, baıqaýshy mıssııalar da alǵa tartty. Sonymen qatar, saılaýdy uıymdastyrý men ótkizýge qatysty eshqandaı da syn bolǵan emes. Keıinnen bir suhbatynda Prezıdent N. Nazarbaev buǵan taǵy da oralyp: «2015 jylǵy saılaý bizdiń tutas ult bolyp qalyptasqanymyzdy kórsetti» degen bolatyn. «Halyq ózine ne usynylyp otyrǵanyn jaqsy túsinedi, sondyqtan da men jarııalaǵan baǵdarlamany qoldap otyr. Sońǵy saılaýǵa biraýyzdan qatysýy da sonyń aıǵaǵy. Eshqandaı buzýshylyq bul saılaýda bolǵan joq, AQSh-tan bastap bári muny atap ótti. AQSh alǵash ret saılaý úshin halyqtyń kezekke turǵanyn moıyndaǵan shyǵar. Saıasattanýshylar túsingen shyǵar, men ózim alǵash ret bizde ulttyń qalyptasqanyn sezdim. Qandaı dinge, etnosqa jatatynyna qaramastan halyq bir adamǵa daýys berdi. Bári teń boldy. Biz osy saıasatty jalǵastyrýǵa tıispiz. Osyny bári, qazaq ta, ýkraın, orys ta túsinýi shart: biz osyndaı birliktiń arqasynda ǵana birtekti ult bola alamyz. Qazaqsha aıtqanda, biz ult bola bastaǵanymyzdy osy saılaýda kórsettik. Osy baǵytta alǵa jyljysaq, bul - keremet dúnıe», - dedi N. Nazarbaev.
Shyndyǵynda, 2015 jylǵy Prezıdent saılaýy burynǵy saılaýlardan múldem ózgerek boldy. Onyń nátıjesi ǵana emes, halyqtyq belsendilik te osyny ańǵartty. Aıta keterligi, aldaǵy 2016 jyly da Májilis saılaýyna kezek kele jatyr. Al onyń mańyzy da elimiz úshin erekshe ekenin aıtpasaq ta túsinikti.
