Júzdegen shákirtim jolymdy qýdy – qolónershi Dáýeı Shatyrbaıuly
SQO Taıynsha aýdany Kellerovka eldi mekenine Dáýeı Shatyrbaıuly 1990 jyldary Mońǵolııadan qonys aýdardy. Kópshilik qarııany on saýsaǵynan óner tamǵan sheber retinde biledi. Qazaqtyń ulttyq qolónerine balalaryn da baýlyp, baı murany atadan balaǵa mıras etip keledi.
«Jastaıymnan qolónermen shuǵyldanýdy armandadym. «Áke kórgen oq jonar, sheshe kórgen ton pisher» deıdi ǵoı. Ákemiz qoly mesekerli, bir rýdyń sheberi atanǵan syıly adam edi. Arǵy atalarymyz da zergerlik ónermen shuǵyldanypty.
Kishkentaıymnan ákemniń jáne aýyl ustalarynyń buıymdy jasaý tehnologııasyn qyzyǵa qarap, tezirek eseıip, qolónershi bolýdy asyǵa kúttim. 10 jasqa kelgende ákeme etiktiń qalybyn jasaýǵa kómektesip, oqtaý sııaqty turmys buıymdaryn óz úıime ǵana emes, aýyldastaryma jasap berip, qolymnan is keletindigi jaıynda mańaıǵa tanyla bastadym», - deıdi Dáýeı Shatyrbaıuly.
Sheberdiń negizgi mamandyǵy – bastaýysh synyp jáne konstrýktsııalyq eńbek pániniń muǵalimi.
«Ustazdyq etken 45 jyldyń 30 jylynda eńbek pániniń muǵalimi bolyp, oqýshylaryma konstrýktsııalyq eńbek pen ulttyq qolónerdi ushtastyryp úırettim. Ol kezde eńbek pániniń baǵdarlamasy san-salaly boldy da, ony muǵalim ózi jete meńgermese, balanyń aldynda mamandyǵynyń bosańdyǵyn tanytyp qalatyn. Sondyqtan bos ýaqytymda ózim únemi talpynyp, ataqty zergerlermen, aǵash sheberlerimen kezdesip, olardan zeıin qoıyp úırendim de, óz bilgenimdi oqýshyǵa úırettim. Keıin eńbegim aqtala bastady, aımaqtaǵy ozat ustazdardyń qataryna qosyldym», - deıdi qolónershi.
1970 jyly Mońǵolııada ustazdyqtan bólek otbasylyq qolónershiler tobyn quryp, teri ılep, ton, tymaq tigip, bylǵarydan belbeý, kúmis belbeý jasap, ata-babadan qalǵan kásipke uldaryn da baýlı bastaıdy.
«Jubaıym Seıilhan Toqyrqyzy, qyzdarym men kelinderim de jip ıirip, terme toqyp, tuskıiz, tósekjapqysh, kımeshek sııaqty ulttyq kıimderdi tigedi. Osylaısha, aımaq-aýylǵa qoldary mesekerli otbasy retinde tanyldyq. Bul eńbegimizdi Mońǵolııa eli erekshe baǵalap, maǵan «Otbasylyq úlgili ustaz - asyl is ıegeri» degen tósbelgimen marapattady.
Men ózim jarty ǵasyr qolónermen aınalysyp, balalarymdy, nemerelerimdi qolónerge baýlydym. Ustazdyq etken jyldary aldymnan myńdaǵan shákirt ótip, olardan júzdegen qolónershi, dızaıner, sýretshi, arhıtektor shyqty. Bul – meniń eńbegimniń naqty jemisi. Ulttyq qolónerdiń izbasarlaryn jalǵastyrýǵa belgili dárejede úles qostym dep esepteımin. Mońǵolda mynadaı bir naqyl sóz bar: «Іsmer adam oı-sanaly bolady» deıdi, shyndyǵynda qolónermen shuǵyldaný degenimiz oı-sanamen qaýyshyp, tózimdilikpen nátıjege jetý. Ol úshin kóp oılap, kóp eńbektený qajet», - deıdi qarııa.
Mońǵolııada kóptegen óner festıvali, kórmelerge qatysyp, altyn-kúmis medaldarǵa ıe bolǵan Dáýeı Shatyrbaıuly Qazaqstanǵa, atamekenge qonys aýdarǵaly da aýdandyq, oblystyq, respýblıkalyq kórmelerge qatysyp, otbasylyq mýzeı ashyp, ulttyq ónerdi nasıhattap, kórermenniń zor yqylasyna bólenip júr.
«Meniń qolymnan shyqqan buıymdardyń basty ereksheligi – elektr-mehanıkalyq saımansyz, naqty erteden kele jatqan qol saımandar – negizinen qashaý, pyshaq, túrpi arqyly jasalady. Jasaıtyn buıymdarymyz – kıiz úı, ań-qustar beınelengen kádesyılar. Aǵash ydys-aıaqtar: tabaq, saptyaıaq, ojaý, shelek, tostaǵan, búrkit, at ábzelderi, teriden jasalǵan jantorsyq.
Olardy jasaýǵa qoldanatyn materıaldarym, aǵash, súıek, múıiz, tuıaq, kıiz, teri, mys, qaǵaz.
Buıymdarymnyń bir bóligin Mońǵolııaǵa murajaıǵa syıǵa tartyp kettim. Jáne osyndaǵy jergilikti mektepke syıladym. Meniń eńbegim shetelde joǵary baǵalandy. Elge kelisimen SQO ákiminiń, aýdan ákiminiń Qurmet gramotalarymen, maqtaý qaǵazdarymen marapattaldym. 2019 jyly oblystyq «Mereıli otbasy» baıqaýynyń jeńimpazy atandyq.
Óz qolymmen jasalǵan buıymdarymnyń barlyǵy – ózime qymbat. Ulttyq qolóner urpaqtan-urpaqqa jalǵasa bersin!», - deıdi Dáýeı Shatyrbaıuly.
