Jurtshylyq jumyspen qamtý jobalarynan ýaqytyly qulaǵdar bolýy shart

yzdyń 6-sy. QazAqparat /Qanat Mámetqazyuly/ ‑ Daǵdarys kezeńindegi negizgi kúsh elimizde jappaı jumyssyzdyqty boldyrmaýǵa baǵyttalǵan bolsa, qazirgi kúnniń ózinde birshama nátıjeler de kórine bastady. Memleket bir jaǵynan jumys oryndary úshin shaǵyn bızneske, kásiporyndarǵa qoldaý jasasa, ekinshi jaǵynan óńirlerden jergilikti jumyspen qamtýdy bıýdjet esebinen uıymdastyrdy. ıAǵnı, bıylǵy Elbasy joldaýynan keıin  eńbekpen qamtýdyń jańa jospary júzege asyp, jumyssyzdyqtyń jappaı beleńdeýine jol berilmedi.

Memleket қazynasynan bөlingen қarajatқa sәıkes қazirgi kүni jergilikti jerdegi bılik shyғyndy қaıda, қalaı jұmsaýdy anyқtap, endigi kүni sol boıynsha birtindep қarjyny ıgerýge de kirisip ketti. Bұnymen қosa, әleýmettik jұmys oryndaryn keңeıtýge jәne jastar praktıkasyn ұıymdastyrýғa қatysty қarajat қarastyrylғany belgili. ıAғnı, Үkimet Memleket basshysynyң jүktegen mindetin oıdaғydaı atқaryp keledi ‑ jұmyssyzdyқ deңgeıi bir қalypta, otandyқ өndiris, shaғyn jәne orta bızneske қoldaý barshylyқ. Elimizde alғashқy  toқsanғa қaraғanda, jyldyң ekinshi toқsanynda 3 paıyzdyқ өsimge қol jetkizýi de sonyң dәleli. Degenmen de, jyl basyndaғy jaғdaıғa baılanysty týyndaғan қarbalas sәtter, odan keıingi bıýdjettik қaıta bөlinisterdi eskere kele, elimizdiң naқty damýy қanshalyқty deңgeıde ekenin osy tamyz aıyndaғy kөrsetkishter anyқtaıtyn bolady. Өıtkeni, «Jol kartasy» boıynsha ıgerilip jatқan қarajattyң naқty tıimdiligi osy aıdan bastap kөrinis berýi tıis. Әri bұl tek ekonomıka salasyn ғana emes, elimizdiң қarjy salasynyң da jaı kүıiniң қalaı ekendigin kөrsetetin aı. Olaı deıtinimiz, teңge devalvatsııasyna қatysty pikirler aıtylғanda (әsirese dollar baғamyn erkindikke jiberý nemese ұstap tұrýғa қatysty pikirlerde) bedeldi sarapshylardyң birқatary ondaı «dұrys‑bұrystyң» tamyz aıynda baıқalatyndyғyn aıtқan bolatyn.

 

Soңғy ýaқytta ekonomıkaғa da mұnaı baғasyna қatysty da jaғymdy jaңalyқtar estilip tұr. Әlemdik sarapshylar da «teris» boljamdarғa birshama tүzetý engizgisi keletin sekildi. Bұny da jaқsylyққa jorýғa bolady. Eң bastysy, elimizde sonshalyқty abyrjý bolғan joқ. Esesine  bıylғy қıyn‑қystaý jyly  bastalyp, ekonomıkaғa jan kirgizetin alyp jobalardy jүzege asyrý kelesi jyldarғa da sozylyp, jalғasa beretin bolady. Osynyң өzi bir jaғynan jұmys orny, ekinshi jaғynan memleket қazynasy.

Resmı derekterge sүıensek,  Үkimettiң өңirlik jұmyspen қamtý jәne kadrlardy қaıta daıarlaý strategııasyna sәıkes respýblıka boıynsha  4 myң  773 ınvestıtsııalyқ jobany jүzege asyrý қolғa alynғan eken. Onyң ishinde, 795 joba tұrғyn үı құrylysy sharýashylyғy nysandaryna jөndeý jұmystaryna baғyttalyp, 80,4 myң jұmys ornyn құrý kөzdelgen. Қazirgi kүnniң өzinde bұnda 79,1 myң jұmysshy jaıғastyrylғan. Sondaı‑aқ 942 joba jol‑құrylys jұmystary үshin қarastyrylғan bolsa, onda 54,8 myң jұmys ornyn ashý kөzdeledi. Bұdan basқa, 2 myң 248 joba mektep, aýrýhana sekildi әleýmettik nysandardy jөndeýge baғyttalyp, oғan elimizdiң өңirlerindegi jүz myңғa jýyқ jұmysshyny tartý kөzdelip otyr.

 

Osylaısha, jalpy respýblıka boıynsha Jol kartasynyң baғyttaryna sәıkestirilgen jobalar negizinde 252,3 myң jұmys oryndary құrylyp, onda 211,1 myң adam jұmysқa ornalasқan. Bұdan bөlek «Jastar praktıkasy» baғdarlamasyn қarjylandyrý 3,1 mlrd. teңgeni құraıdy, al sonyң nәtıjesinde 34 myң 452 ýaқytsha jұmys oryndarymen қamtylady. Әleýmettik jұmys oryndaryn ashýғa baғyttalғan қarjy kөlemi 5,5 mlrd. teңgeni құrap, ol baғytta  61 myң 248 jұrt jұmys isteıdi. «Jastar praktıkasyna» sәıkes jұmys berýshiler arasynda tıisti kelisim sharttar da jasalyp jatyr.

 

Minekı, elimizdiң bүgingi jaғdaıyna, onyң ishinde jұmyssyzdyққa қatysty soңғy derekter kөrsetkishi osyndaı jaғymdy sıpatқa ıelenip otyr. Әrıne, keıbir kezderi sandyқ kөrsetkishter men naқty jaғdaı arasynda alshaқtyқtar oryn alyp jatatyny bolyp tұrýshy edi. Degenmen de, Memleket basshysynyң Joldaýynda eң aldymen jұmys oryndaryn ashýdaғy jergilikti mәslıhat pen әkimdikterdiң rөli erekshe atalyp өtilgen bolatyn. Elimizdiң әrbir eldi‑mekenine deıin қarajat baғyttalғany da jarııalanyp jatyr. Sondyқtan oblystyқ, aýdandyқ өңirlerdegi jұmyssyzdyқ problemasyn sheshýdegi elge jarııalanatyn sandyқ kөrsetkishter halyқtyң naқty kөңilinen shyғyp tұrsa ıgi. Ol үshin de jergilikti jerdegi jұrtshylyқ jұmyspen қamtý mәselesindegi jobalardan ýaқytyly habardar bolyp tұrғany abzal. Tipti қoғamnyң halyқ saılaғan mәslıhatshylardan da, mәslıhat bekitken әkimderden de қarajattyң қaı jobaғa қalaı ıgerilip jatқany týraly aқparat alyp otyrғany oryndy bolar.