Jýrnalıster quqyǵynyń buzylý jaǵdaıyn retteıtin joba talqylanýda
«Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi jýrnalısterdiń quqyqtary buzylǵan jaǵdaıda olarǵa qoldaý kórsetýdi qamtamasyz etý úshin «Jýrnalısterdiń quqyqtary buzylǵan jaǵdaıda olardy qoldaý reglamentin» ázirledi. Reglamentte jýrnalısterdiń, memlekettik organdardyń quqyqtary men mindetteri jáne jýrnalısterdiń quqyqtary buzylǵan jaǵdaıdaǵy mınıstrliktiń is-áreketteri kórsetilgen.
Osyǵan baılanysty, reglamentti odan ári jetildirý sheńberinde Mınıstrlik barlyq múddeli tulǵalardy talqylaýǵa qatysýǵa shaqyrady», - delingen vedomstvo taratqan habarlamada.
Naqtyraq aıtsaq, reglament jobasy mynadaı úsh negizgi máseleni qamtıdy:
1) buqaralyq aqparat quraldary men jýrnalısterdiń aqparat suraý salýlary men ótinishterin qaraý;
2) quqyq qorǵaý organdarynyń jýrnalısterdi ustaýy;
3) jýrnalısterdi áleýmettik qamtamasyz etýge baılanysty máseleler.
Resmı saýalǵa jaýap berý merzimi
Sonymen, buqaralyq aqparat quraldary men jýrnalısterdiń aqparat suraý salýlary men ótinishterin qaraý tártibi boıynsha mynadaı negizgi máseleler qarastyrylǵan.
Aqparatqa qol jetkizý quqyǵy konstıtýtsııalyq qurylysty qorǵaý, qoǵamdyq tártipti, adamnyń quqyqtary men bostandyqtaryn, halyqtyń densaýlyǵy men ónegeligin qorǵaý úshin zańmen shektelýi múmkin. ıAǵnı BAQ-tyń suraýyna aqparat berýden bas tartýǵa negiz bolatyn jaǵdaılardyń tizbesi «Aqparatqa qol jetkizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańymen ǵana aıqyndalatyn aıtylǵan.
«Eger qujattyń (aqparattyń) bir bóligi alyp tastaýǵa jatatyn bolsa, ıaǵnı, ony tutas qujattan oryndy bólip alýǵa múmkindik bolsa, memlekettik organ qujattyń (aqparattyń) qalǵan bóligin ashýǵa tıis», - delingen qujat jobasnyda.
Buqaralyq aqparat quralynyń berilgen resmı habarlardy túsindirý jónindegi suraý salýyna aqparat ıelenýshisi suraý salý tirkelgen kúnnen bastap eki jumys kúninen keshiktirmeı jaýap berýge mindetti ekeni aıtylǵan.
Qosymsha zertteýdi jáne tekserýdi qajet etetin bolsa, 15 kúntizbelik kúnnen aspaıtyn merzimge bir ret uzarta alady jáne bul týraly buqaralyq aqparat quralyna qaraý merzimi uzartylǵan kezden bastap eki jumys kún ishinde habarlanýy kerek.
Sondaı-aq, resmı habarlamalarǵa qatysy joq saýalǵa jaýap, kelip túsken kúnnen bastap jeti jumys kún ishinde saýal qoıylǵan tilde usynylatyny kórsetilgen.
«Suraý salynǵan aqparat birneshe aqparat ıelenýshiniń quzyretine kiretin bolsa jáne jazbasha suraý salýǵa jaýap berý kezinde ózge aqparat ıelenýshilerden aqparat alý talap etiletin jaǵdaılarda, qaraý merzimin aqparat ıelenýshiniń basshysy bir ret on bes kúntizbelik kúnnen aspaıtyn merzimge uzartýy múmkin. Bul týraly buqaralyq aqparat quralyna qaraý merzimi uzartylǵan kezden bastap eki jumys kúni ishinde habarlanady», - dep jazylǵan reglament jobasynda.
Talqylaýǵa shyǵarylǵan qujatta memlekettik organdar men kvazımemlekettik sektor uıymdarynyń basshylarynyń mindeti de aıqyn kórsetilgen. Olar:
- buqaralyq aqparat quraldarynyń ótinishterin (aqparat suraýlaryn) qaraý kezinde máselelerdiń ýaqytyly jáne tolyq qaralýyna qatań baqylaý ornatý;
- osy fýnktsııalarǵa jaýapty naqty laýazymdy tulǵalardy aıqyndaý, atalǵan tulǵalardyń laýazymdyq mártebesin arttyrý;
- buqaralyq aqparat quraldarynyń ótinishterinen týyndaıtyn shaǵymdardy, qaıtalama ótinishterdi týdyratyn sebepterdi joıý;
- jumys (jedel) májilisterinde buqaralyq aqparat quraldary kótergen asa mańyzdy máselelerdi qaraýdy tájirıbege engizý;
- buqaralyq aqparat quraldarynyń ótinishterin (aqparat suratýlaryn) qaraý merzimderin buzǵan laýazymdy tulǵalardy tártiptik jaýapkershilikke tartý.
Quqyq qorǵaý organdarynyń jýrnalısterdi ustaýy
Qujat jobasynda quqyq qorǵaý organdarynyń jýrnalısterdi ustaýy boıynsha da naqty reglament usynylǵan.
Birinshiden, jergilikti atqarýshy organdar jýrnalıstiń kásibı qyzmetin qamtamasyz etý úshin beıbit jıyndar ótkizý kezinde jýrnalısterdi buqaralyq aqparat quraldary úshin jedel baspasóz ortalyǵymen qamtamasyz etýi kerek.
Jedel baspasóz ortalyǵy myna sharttarǵa sáıkes keletin aýmaqta bolýǵa tıis:
1) taspamen shekteý;
2) foto, beınetúsirilim júrgizý jáne suhbat alý úshin oqıǵa orny jetkilikti deńgeıde kórinetindeı bolýy shart;
3) baspasóz ortalyǵynda elektr qýatyna jalǵaný múmkindigi bolý kerek;
4) ómir men densaýlyqqa qaýip-qater tóngen jaǵdaıda ishki ister organdary qyzmetkerleriniń kúshimen jýrnalısterdiń qaýipsizdigin qamtamasyz etý qajet.
«Ortalyq memlekettik organdar jergilikti atqarýshy organdarmen birlesip, halyqtyń turmys-tirshilik jaǵdaılaryn buzý faktileri oryn alǵan kezde:
1) jýrnalısterdi jedel baspasóz ortalyǵymen qamtamasyz etý jóninde sharalar qoldanady;
2) 3 saǵattan keshiktirmeı buqaralyq aqparat quraldaryna resmı habar beredi», - dep jazylǵan usynylyp otyrǵan reglamentte.
Al beıbit jıyndar kezinde nemese halyqtyń tirshilik etý jaǵdaılaryn buzǵan oqıǵa ornynda jýrnalıster ustalǵan jaǵdaıda, quqyq qorǵaý organdary ol týraly birden Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligine habarlama joldaýy shart.
Mınıstrlik sonyń negizinde jýrnalısterdi ustaý faktileri týraly aqparat jınap, quqyq qorǵaý organdaryna buqaralyq aqparat quraldaryna tıisti resmı habar berýdi usynady.
Al onda habardy buqaralyq aqparat quraldarynyń ózinen alǵan jaǵdaıda jáne ol árekettiń zańsyzdyǵy týraly habar alsa, onyń sebepteri týraly resmı habar berý týraly suraý salý jiberedi.
«BAQ ókilderi tabıǵı jáne tehnogendik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılar kezinde, belgili bir aýmaqta halyqtyń tirshilik áreketi buzylǵan jaǵdaıda azamattyq qorǵaý salasyndaǵy zańnamany basshylyqqa alýǵa jáne qaýipti joıý jónindegi taǵaıyndalǵan basshynyń tapsyrmalaryn oryndaýǵa tıis», - delingen quja jobasynda.
Jýrnalısterdi áleýmettik qamsyzdandyrý
1) Jýrnalısterden áleýmettik qamsyzdandyrý boıynsha ótinish túsken jaǵdaıda Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi jumys berýshi buqaralyq aqparat quralyna jýrnalıstiń ótinishinde kórsetilgen fakt boıynsha aqparat berý týraly tıisti suraý salý joldaıdy.
2) Buqaralyq aqparat quralynan jaýap alǵannan keıin máseleni sheshý boıynsha tıisti usynystar daıyndaıdy.
3) Jýrnalıske barlyq qabyldanǵan sharalardy kórsete otyryp, ótinishine jaýap joldaıdy.
«Jýrnalıst eńbek zańnamasynyń buzylýyna baılanysty fakti anyqtalǵan jaǵdaıda áleýmettik qamsyzdandyrý máselelerin sheshý úshin aýmaqtyq eńbek ınspektsııasyna júginýge quqyly», - delingen reglament jobasynda.