Júrek yrǵaǵynyń buzylysy ártúrli asqynýǵa ákeledi — arıtmolog
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń dereginshe, jyl saıyn álemde 18 mıllıonǵa jýyq adam júrek aýrýynyń saldarynan kóz jumady. Qazaqstan atalǵan dertten qaza bolatyndardyń sany jaǵynan TMD boıynsha kósh bastap tur. Buryn júrek-qantamyr aýrýlaryna egde jastaǵylar shaldyǵatyn. Al qazir atalǵan dert jas talǵamaıtyn jaǵdaıǵa jetti. Aǵzadaǵy syńary joq jalǵyz júrekti qalaı saqtaımyz? Osy jáne ózge de saýaldarǵa Kardıologııa jáne ishki aýrýlar ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń júrektiń yrǵaǵy men ótkizgishtiginiń buzylýy bólimshesiniń meńgerýshisi, ınterventsııalyq kardıolog-arıtmolog, joǵary sanatty dáriger, densaýlyq saqtaý magıstri Baǵdat Ábdiqadyruly Ahyt jaýap berdi.
— Baǵdat Ábdiqadyruly, siz basqaryp otyrǵan bólimshede qandaı syrqattardy emdeıdi?
— Júrektiń yrǵaǵy men ótkizgishtiginiń buzylýy bólimshesinde kardıoverter-defıbrıllıator, elektrokardıostımýlıator, sol jaq júrekshe qulaqshasynyń okklıýderin ımplantatsııalaý boıynsha ota jasalady. Júrektiń kenetten toqtap qalý qaýpi joǵary patsıentterge júrek resınhrondaý terapııasy (CRT-D) júrgiziledi. 2010 jyldan bastap júrek yrǵaǵynyń ártúrli buzylýlarynyń radıojıilikti ablıatsııasy, sonyń ishinde júrekshe fıbrıllıatsııasy, krıoablıatsııa jáne taǵy basqa hırýrgııalyq operatsııalar jasalady. Operatsııalyq blokta ornatylǵan zamanaýı qural-jabdyqtar kúrdeli jáne biregeı operatsııalar jasaýǵa múmkindik beredi.
— Kardıologııa salasynda kópshilik bile bermeıtin arıtmologııa ilimi bar. Sol týraly aıtyp berińizshi.
— Keıde júregimiz qatty soǵyp ketedi nemese kerisinshe baıaýlap, tynys jetpegendeı bolady. Biraq kóbimiz osy belgige mán bermeımiz. Al buny medıtsınada arıtmııa, ıaǵnı júrek yrǵaǵynyń buzylýy dep ataıdy. Arıtmologııa klınıkalyq tájirıbe jáne bilim salasy retinde tez jańaryp otyrady, sonymen qatar bul — kardıologııanyń eń kúrdeli salalarynyń biri. Jaqsy maman bolý úshin únemi oqyp otyrý kerek. Jetekshi ǵylymı medıtsınalyq ortalyqtarmen yntymaqtastyq aıasynda bizde turaqty negizde sheberlik klasy, semınarlar ótkiziledi, osylaısha bizdiń mamandar áriptestermen qarym-qatynas jasaýǵa, óz biliktiligin arttyrýǵa, jańa bilim alýǵa, jańa jabdyqta jumys isteýge múmkindik alady.
— Al júrek yrǵaǵy qalaı buzylady?
— Qalypty qyzmet atqaratyn júrek táýligine 100 myń ret soǵyp, qan aıdap, ony búkil denege taratady. Júrek soqqan kezde onyń bólikteri birtindep, ıaǵnı aldymen júrekshe, sosyn qarynsha jıyrylady. Eger adam joǵary qan qysymy aýrýyna, qant dıabeti, júrek aýrýlaryna, semizdikke shaldyqsa da júrektiń yrǵaǵy buzylady. Yrǵaq buzylysynyń budan basqa da sebepteri nemese týabitti aqaýy bolýy múmkin. Júrek yrǵaǵy buzylysynyń formalary ártúrli asqynýlarǵa ákeledi. Dáriger aýrýdy týdyryp turǵan negizgi sebepti joıýǵa, ony emdeýge tyrysady. Emdeýdiń eń ınnovatsııalyq ádisteriniń biri — radıojıilikti ablıatsııa. CARTO 3 V7 Prime paıdalaný mundaı protsedýralardyń tıimdiligi men qaýipsizdigin qamtamasyz etedi. Júrek yrǵaǵynyń buzylýyna qatysty kez kelgen operatsııany jasaı alamyz. 3D tehnologııasy arıtmııanyń kózin 1 mıllımetrge deıingi dáldikpen tabýǵa jáne ony joıýǵa múmkindik beredi, bul patsıentti problemadan qutqarady.
Júrek yrǵaǵynyń buzylýyn dıagnostıkalaýdyń dáldigin arttyrý arqyly patsıentterdi emdeýdiń tıimdiligi, operatsııa jasalyp bolǵan sátten keıingi jáne odan da keıingi kezeńderdegi patsıentterdiń ómir sapasy artady, kenetten qaıtys bolý, asqyný azaıady.
Aıta ketetin jaǵdaı, medıtsınalyq tekserý barysynda JOO stýdentinen júrekshe fıbrıllıatsııasy tabylǵan. Mundaı jaǵdaılar óte sırek kezdesedi. Aýrý eshqandaı belgi bermegen. Biz jas jigitti tekserip, júrektiń sınýs yrǵaǵyn qalpyna keltirý jóninde sheshim qabyldadyq. Operatsııa sátti ótti.
— Kardıostımýlıator qalaı qoıylady?
— Kardıostımýlıator — júrek yrǵaǵynyń qalypty soǵýyna yqpal etetin, ıaǵnı yrǵaq buzylǵan kezde elektrod arqyly júrekkke ımpýls jiberetin medıtsınalyq qural. Kardıostımýlıator naýqas keýdesiniń sol jaq buǵanasyna, teriniń astyna qoıylady. Al onyń elektrodtary tamyr arqyly júrekke kirip turady. Apparatqa arnaıy baǵdarlama engiziledi. Sol boıynsha apparat júrektiń belsendiligin sezip, yrǵaqty qalypty ustaıdy. Elektrokardıostımýlıatordyń túri kóp jáne baǵasy da arzan emes.
Kardıostımýlıatordyń qyzmeti ımpýls shyǵarýǵa baılanysty bes jyldan on bes jylǵa deıin jalǵasady. Naýqas únemi dárigerdiń baqylaýynda bolady. Eger stımýlıator energııany kóp shyǵarsa, apparat bes jylǵa jetpeı aýystyrylýy múmkin.
— Jańa, sońǵy býyn defıbrıllıatorlaryna toqtalyp ótseńiz.
— Bizdiń klınıkada Almatyda alǵash ret júrek qyzmetiniń jetkiliksizdigi bar patsıentterge qashyqtan monıtorıng júıesine qosý múmkindigimen jańa býyn defıbrıllıatorlary ımplantatsııalandy. Mundaı tehnologııa patsıenttiń jaǵdaıyn kez kelgen qashyqtyqtan baqylaýǵa múmkindik beredi jáne aýrýdyń aýyr zardaptaryn boldyrmaý úshin emdeý rejımin túzetedi. Bul respýblıkalyq ortalyqtarǵa defıfıbrılıator ımplantatsııalanǵannan keıin tekserýge kele almaıtyn shalǵaı aımaqta turatyn naýqastar úshin yńǵaıly. Zamanaýı tehnologııa patsıenttiń telefonyna arnaıy qosymshany ornatý arqyly baqylaýǵa múmkindik beredi. Jeke derekter belgili bir jolmen shıfrlanady jáne ortalyqtandyrylǵan serverge túsedi, ony tek osy saladaǵy sertıfıkattalǵan mamandar kóre alady.
— Bilýimizshe, qazir qazaqstandyq dárigerler kardıostımýlıator engizýdi jaqsy meńgerip alǵan. Biraq, ony alyp tastaýda tájirıbeni arttyra túsý kerek sııaqty.
— Shynynda da, búginde elimizdiń kóp klınıkalarynda elektrodty ımplantatsııa boıynsha operatsııa sátti ótip júr, biraq ony alyp tastaý problemasy da bar. Erekshe jaǵdaıdy atap ótken jón: biz 61 jastaǵy naýqasqa operatsııa jasadyq, oǵan 7 jyl buryn endokard elektrody ımplantatsııalanǵan, biraq ony alyp tastaýdy bizde ǵana jasaı aldy. Mańyzdysy — elektrodtardy bekitý núktelerinde (júrek qýysynda jáne venozdyq tamyrlar boıymen) ınkapsýlıatsııalaıtyn tyrtyq tinderinen qaýipsiz jáne tıimdi bosatý.
Ekstraktsııa (alyp tastaý) kezindegi klınıkalyq jaǵdaı tez ózgerýi múmkin, sondyqtan komanda kez kelgen jaǵdaıǵa daıyn bolýy kerek. Uzaq ýaqyt ımplantatsııalanǵan elektrod alynǵan kezde júrek bulshyqeti jyrtylyp, ólimge ákelýi múmkin. Mundaı jaǵdaıda operatsııa nátıjesi komandanyń úılesimdi jumysymen qamtamasyz etilýi múmkin. Bul — tek arıtmologtar ǵana emes, sonymen qatar anestezıolog, transfýzıolog, perfýzıolog, kardıohırýrg, tehnıkalyq qyzmetkerler jáne basqalar.
— Aýrýdyń aldyn alý sharalaryn aıta ketseńiz.
— Aýrýdan saqtanamyn deseńiz, jemis-jıdek, dándi daqyldar jáne quramynda magnıı bar taǵamdardy kóbirek tutynyńyz. Qanyqqan maı, tuz jáne qantty shekteıtin teńdestirilgen ratsıondy ustanyńyz. Fızıkalyq belsendi bolyńyz — turaqty jattyǵý júrek pen qan tamyrlaryn nyǵaıtady. Qalypty salmaqty saqtańyz — artyq salmaq pen semizdik júrek aýrýynyń qaýpin arttyrady.
Temeki shegýden jáne alkogoldi ishimdik ishýden bas tartý kerek — bul zııandy ádetter júrek pen qan tamyrlary aýrýlarynyń qaýpin arttyrady. Kúızeliske túsý júrekke keri áser etýi múmkin. Ómirde bári biz qalaǵandaı bola bermeıdi. Ony túsiný jáne qabyldaý kerek. Kez kelgen jaǵdaıda úreılenbeńiz. Qan qysymyn únemi ólshep, holesterın men qandaǵy qant deńgeıin baqylaýda ustaý qajet. Qajet bolsa, dárigerdiń usynymy boıynsha dári-dármek ishińiz. Eger júrek-qantamyr aýrýyńyz bolsa, taǵaıyndalǵan em-dom men dárigerdiń keńesin qatań saqtańyz.
— Al júrek syrqatyna shaldyqqan jaǵdaıda qandaı rejım ustaný kerek?
— Júrek aýyrsa, maıly tamaqty azaıtý kerek. Qan qysymy kóterińki bolsa, tuzdy tamaqty shekteý kerek. Tamaqtyń dámi joq dep keıbir naýqastarymyz shaǵymdanyp jatady, biraq júrek-qantamyr aýrýlaryna shaldyqqannan keıin osyndaı dıetany ustaǵan jón bolady
— Áńgimeńizge rahmet!
