Jumysshy mamandyqtar jyly: Eýropalyq modelge negizdelgen Tsıfrlyq quzyretter banki qurylady
ASTANA. KAZINFORM — Astanada Eńbek kúnine oraılastyrylǵan «Jumysshy mamandyqtar jylynda oqýdan eńbekke tıimdi kóshý úshin seriktester dıalogy — 2025» atty halyqaralyq konferentsııa bastaldy. Úsh kún boıy qazaqstandyq jáne halyqaralyq sarapshylar jastardyń eńbek naryǵyna shyǵýyna kómektesetin ozyq tájirıbelerdi, saıası tásilderdi jáne ınnovatsııalyq sheshimderdi talqylaıdy. Ásirese eýropalyq ESCO modeline negizdelgen Tsıfrlyq quzyretter bankin engizýge de basa kóńil bólinip otyr. ıAǵnı Eýropada maman qalaı daıarlansa, Qazaqstanda da sol standarttar saqtalady.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý birinshi vıtse-mınıstri Asqarbek Ertaev adamı kapıtaldy damytý, zamanaýı daǵdylardy meńgerý jáne eńbek naryǵynda óz ornyn tabý máseleleri qazaqstandyqtar úshin ǵana emes, kóptegen eldiń jastary úshin asa ózekti ekenin jetkizdi. Atalǵan baǵyttaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý maqsatynda Eýropalyq bilim berý qorynyń úılestirýimen «Ortalyq Azııadaǵy bilikti jastarǵa arnalǵan dıalog pen áreket» (DARYA) jobasy iske asyrylyp jatyr.
— Mundaı bastamalar Ortalyq Azııadaǵy ortaq bilim berý jáne kásibı keńistikti qalyptastyrýǵa yqpal etip, eńbek naryǵyn jastar úshin anaǵurlym ıkemdi ári qoljetimdi etedi. Búginde jastar el halqynyń 18 paıyzyn quraıdy, al jumys isteıtinderdiń ishinde jas mamandardyń úlesi — shamamen 38 paıyz. Bul ekonomıkanyń bolashaǵyn aıqyndaıtyn negizgi kúsh jas býyn ekenin kórsetedi, — dedi Asqarbek Ertaev konferentsııanyń ashylýynda.
Sońǵy úsh jylda 763 myńnan astam jas jumyspen qamtý sharalarymen qamtylǵan, onyń ishinde 356 myń adam jumysqa ornalasqan. «Bastaý Bıznes» baǵdarlamasyna 110 myńnan astam adam qatysyp, 2,1 myń jas óz isin ashýǵa grant alǵan. Skills.enbek.kz platformasy arqyly 48,3 myń jas qazaqstandyq tsıfrlyq daǵdylardy meńgerdi.
Jumysshy mamandyqtar jylynda jańa tehnologııalyq ortada suranysqa ıe qoldanbaly quzyretter men biliktilikterdi damytýǵa basa nazar aýdarylyp otyr. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óz Joldaýynda ІT-ınfraqurylymdy jedel damytý, jasandy ıntellekt, avtomattandyrý salalaryndaǵy mamandardy daıarlaý jáne jańa tehnologııalardy engizý jónindegi basymdyqtardy aıqyndaǵan edi.
— Bul bilim berý jáne biliktilik júıelerin transformatsııalaýdyń strategııalyq baǵyttaryn aıqyndaıdy. Tsıfrlyq ekonomıkada sheshýshi ról atqaratyn avtomattandyrýǵa tózimdi jumysshy mamandyqtaryna — qurylysshylarǵa, ınjenerlerge, óndiris salasynyń mamandaryna erekshe nazar aýdarylyp otyr.
Memlekettik jumyspen qamtý saıasaty jumysqa ornalasýǵa járdemdesýden bastap, kásipkerlikti damytý, bilim berýdi tsıfrlandyrý jáne zamanaýı standarttardy engizýge deıin keshendi túrde júrgiziledi, — dedi vıtse-mınıstr.
Sonymen birge, Asqarbek Ertaev kásibı biliktilik júıesiniń damýy jáne bilim berý júıesi men eńbek naryǵy arasyndaǵy baılanysty nyǵaıtý jóninde aıtyp berdi.
— Kásibı standarttar quzyretterge qoıylatyn biryńǵaı talaptardy belgileıdi, jumys berýshilerge baǵdar bolady jáne oqý baǵdarlamalaryn jańartýdyń negizi retinde qyzmet etedi. Búgingi tańda suranysqa ıe 7,8 myń mamandyqtyń shamamen 60%-y kásibı standarttarmen qamtylǵan. Olardyń negizinde 11 myńnan astam bilim berý baǵdarlamasy ózektendirildi, — dedi birinshi vıtse-mınıstr.
Bul rette eýropalyq ESCO modeline negizdelgen Tsıfrlyq quzyretter bankin engizýge de basa kóńil bólingen. Onda 12 myńnan astam ózekti quzyretter qamtylǵan.
— Biz Eýropa odaǵymen birlesip, Qazaqstandaǵy daǵdylar bankin jańarttyq. Daǵdylar banki degenimiz ne, ıaǵnı Eýropadaǵy aspaz maman qandaı daǵdylarmen daıarlansa, Qazaqstanda da sol daǵdylarmen daıarlaý kózdelgen. Jalpy barlyq sala boıynsha tsıfrlyq áleýetti kúsheıtip jatyrmyz. Sonyń ishinde de jumysqa ornalasý da, jumys izdeý de, jańa mamandyq tańdaý da, óz daǵdylaryn arttyrý da tsıfrlyq platformada engizilgen. Enbek.kz portalynda jumys taýyp, jumys berýshimen sharalardy naqtylaýǵa bolady. Qazir kóptegen salada jumysshy mamandar tapshy dep aıtýǵa bolady. Mysaly óńdeý salasynda Qaraǵandy, Pavlodar, Atyraýda jumysshy mamandar tapshy, — deıdi EHÁQM Eńbek resýrstaryn damytý ortalyǵynyń prezıdenti Erasyl Jumanbaev.
Eńbek resýrstaryn damytý ortalynyń basqarýshy dırektory Ernat Júnisov qazir de jumys berýshiler JI meńgergen mamandardy jumysqa qabyldaǵysy kelip turatynyn jetkizdi. Sondyqtan qosymsha bilim berý, sertıfıkattaý salasyn damytý kerek.
— Álemdik tájirıbe keleshekte mamandardyń 50 paıyzyn qaıta daıarlaýdy talap etetinin aıtyp otyr. Jasandy ıntellekt dese mamandyq joıylyp ketedi deıdi. Mamandyq joıylmaıdy, mamandyqtyń ishki mazmuny joıylady, oǵan qoıylatyn talaptar joıylady. Býhgalterler kóptegen esepti qolmen jazyp júrse, ony jasandy ıntellekt jınaqtap beredi. Sondyqtan biliktilik talaptary dep jatyrmyz, sonyń ishine osy qajettilikterdi engizemiz, — dedi Ernat Júnisov.
Kásiptik biliktilik salasyn damytý boıynsha Qazaqstan aýqymdy jumys istep keledi. Elde árbir sala boıynsha salalyq-kásiptik keńester qurylǵan. Olar eńbek naryǵyndaǵy suranystardy bir júıege keltirýmen, kásiptik standarttardy ázirleýmen, qandaı mamandyqqa qandaı talap qoıý keregin anyqtaýmen aınalysady.
— Mundaı baǵyt bizde bolǵan emes. 2023 jyly «Kásibı biliktilikter týraly» zań qabyldandy, sodan bastap bárin bir júıege keltirip jatyrmyz. Kásiptik standarttar arqyly oqý baǵdarlamalary jańartylady, ıaǵnı jumys berýshiniń talaby oqý baǵdarlamalarynda eskeriledi. Barlyq elde mamandyqqa qoıylatyn talap birdeı bolsa, bizdiń elge kelgen jumysshylar da, shetelge ketken qazaqstandyqtar da ortaq eńbek naryǵynda jumys isteı alady, — dep túsindirdi Ernat Júnisov.
Al beıresmı jáne formaldy emes bilim men daǵdylardy obektıvti baǵalaý men taný úshin Kásibı biliktilikti taný ortalyqtary jumys isteıdi. Qazirgi tańda iri jumys berýshilermen seriktestikte 9 biliktilikti taný ortalyǵy bar.
Óz kezeginde EO delegatsııasynyń basshysy Aleshka Sımkıch Eýropalyq odaq pen Qazaqstan arasyndaǵy strategııalyq áriptestikti nyǵaıtý perspektıvalaryna toqtaldy. Ol tsıfrlyq, energetıkalyq jáne kólik sektorlaryndaǵy ózara is-qımyldy damytýǵa, sondaı-aq búkil álem boıynsha densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne zertteý júıelerin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan EO-nyń «Global Gateway» strategııasy aıasyndaǵy yntymaqtastyqtyń mańyzyn atap ótti. Spıker Ortalyq Azııadaǵy ózara is-qımyl men ınvestıtsııalyq jobalardy júzege asyrý aımaqqa uzaq merzimdi paıda ákeletinin jetkizdi.
Aıta keteıik, jyl basynan beri 297,4 myń azamat, onyń ishinde 47,5 myńǵa jýyq jumyssyz Skills Enbek kásiptik oqytý platformasynda onlaın-kýrstardan ótkeni týraly sertıfıkattar aldy.