Joldardy jóndeý tsıfrlyq teńge arqyly qarjylandyrylady
ASTANA. KAZINFORM – Vıtse-premer – ulttyq ekonomıka mınıstri Serik Jumanǵarın men Ulttyq bank tóraǵasy Tımýr Súleımenov memlekettik qarjy salasyna tsıfrlyq teńgeni engizý jónindegi jumys tobynyń birinshi otyrysyn ótkizdi. Bul týraly Úkimettiń baspasóz qyzmeti habarlady.
Ortamerzimdik kezeńde keminde 100 memlekettik jobany júzege asyrý kezinde tsıfrlyq teńgeni engizý mindeti qoıylyp otyr. Ol úshin Ulttyq bank Qarjy mınıstrligimen birlesip, tranzıttik ıntegratsııa modelin júzege asyryp jatyr. Nysanaly model Qarjy mınıstrliginiń Qazynashylyq komıteti úshin biryńǵaı tereze qurýdy, tsıfrlyq teńgeni emıssııalaý jáne óteý jónindegi úderisterdi avtomattandyrýdy, sondaı-aq ótimdilikti basqarý tásilderin engizýdi kózdeıdi.
Ulttyq bank tóraǵasynyń keńesshisi — tsıfrlyq transformatsııa jetekshisi Bınur Jálenov engizý barysy men keńeıtý josparyn usyndy. Qazirgi ýaqytta pılottyq rejımde tsıfrlyq teńgeni paıdalaný boıynsha birneshe joba synaqtan ótkizilip jatyr: Pavlodar jáne Atyraý oblystaryndaǵy joldardy ortasha jóndeý boıynsha eki joba jáne Astanadaǵy mektep oqýshylaryna tegin ystyq tamaq alýǵa vaýcherler bólý jobasy. «Energetıkalyq jáne kommýnaldyq sektorlardy jańǵyrtý» ulttyq jobasyn júzege asyrý kezinde, «Damý» qory jelisi boıynsha kásipkerlerdi qoldaý baǵdarlamasyna, Memlekettik kirister komıtetiniń memlekettik satyp alýlary kezinde boıalǵan aqshany engizý jónindegi pılottyq jobalar pysyqtalyp jatyr.
Tańbalanǵan tsıfrlyq bıýdjet qarajaty tek kelisimshartta belgilengen maqsattarǵa ǵana paıdalanylýy múmkin. Olardy qolma-qol aqshaǵa nemese qolma-qol aqshasyz aqshaǵa aıyrbastaýǵa bolmaıdy. Tańbalaý jumystardy nemese qyzmetterdi tolyq oryndap, túpkilikti óndirýshilerge jetkizilimdi rastaǵannan soń nemese shart talaptary aıaqtalǵannan keıin ǵana alynady.
Bul tsıfrlyq teńgeni bıýdjet qarajatynyń maqsatty paıdalanylýyn avtomattandyrý men baqylaýdyń ıkemdi quralyna aınaldyrady.
Pılottyq jobalar keńeıtýdiń aldynda sheshilýi tıis birqatar máseleni anyqtady.
Jol jóndeý
Jol jóndeý kezinde tsıfrlyq teńgeni engizý úshin taýardy, jumys pen qyzmetti normalaýdyń biryńǵaı ádistemesi qajet. Sondaı-aq barlyq taýarlar men qyzmetterdiń boıalǵan bólshekterimen jobalaý-smetalyq qujattamany tsıfrlandyrý qajet. Ol úshin tsıfrlyq teńge platformasyn joldardy jóndeýge sertıfıkattalǵan taýarlardy óndirýshilerdiń nemese lıtsenzııalanǵan jetkizýshilerdiń etalondyq derekqorlarymen ıntegratsııalaý qajet. Sondaı-aq tranzaktsııany tekserý ádistemesi men shyǵyndardy salystyrý algorıtmderi qajet.
— Pılot qorytyndysy boıynsha biz jekelegen materıaldar men qyzmetterdiń qunyndaǵy aıtarlyqtaı sáıkessizdikterdi kórdik. Salalyq saraptamasyz bul alshaqtyqtyń sebebin obektıvti baǵalaý múmkin emes, — dedi Bınur Jálenov.
Budan bólek, tsıfrlyq teńge arqyly tóleý úshin tizbektiń barlyq qatysýshysy — tapsyrys berýshiler, bas merdigerler jáne qosalqy merdigerler — «e-sharttar» júıesinde tsıfrlyq teńgedegi shottary bolýy tıis.
Mektep oqýshylaryna arnalǵan ystyq tamaq vaýcherleri
Pılottyq joba Astanadaǵy 113 mektep pen 29 biregeı azyq-túlik jetkizýshiniń qatysýyn kózdeıdi. Joba basqa qıyndyqtarmen qatar, tamaqtaný qyzmetterin iske qosý úshin jeke bıznes-protsesti ázirleý qajettiligin anyqtady. Sondaı-aq mektepterdiń ártúrli uıymdyq-quqyqtyq formalaryna baılanysty qıyndyqtar týyndaıdy. Jyl sońyna deıin tehnıkalyq daıyn mektepterdi tsıfrlyq teńgege shyǵarý, al qalǵan máselelerdi kelesi oqý jylyna deıin sheshý josparlanýda.
Kásipkerlerdi qoldaý jáne memlekettik satyp alý
«Damýǵa» ótinim berý kezinde ShOB nesıeni paıdalaný maqsattaryn kórsetip otyrǵany atap ótildi. Bul baǵdarlamalanatyn parametrlerdi aldyn ala qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Jaqyn arada 2026 jylǵy pılot úshin alǵashqy joba anyqtalady.
MKK memlekettik satyp alý kezinde tsıfrlyq teńgeni qoldanýǵa qatysty memlekettik satyp alýdyń jekelegen túrlerinde tsıfrlyq teńgeni engizýdiń tehnıkalyq ázirligi qamtamasyz etildi. Qajetti qujattamalyq rásimder júrgizilýde. Tsıfrlyq teńgeni engizý esep aıyrysý tizbekteriniń tolyq ashyqtyǵyn qamtamasyz etip, bıýdjetke túsetin túsimderdiń tolyqtyǵy men ýaqtylyǵyn qamtamasyz etedi. Salyq táýekelderin azaıtyp, qarajatty jumsaýdy baǵdarlamalaý esebinen jalǵan shemalardy paıdalaný múmkindigin shekteıdi.
Tsıfrlyq teńgeni engizýdiń basqa baǵyttary
Qazirgi ýaqytta pılottyq rejımde iske qosý úshin kelesi jobalar pysyqtalyp jatyr:
Tsıfrlyq QQS: EShF júıesiniń tsıfrlyq teńge platformasymen ıntegratsııasy júrgizilýde. Pılotty keńeıtý 2025 jyldyń sońyna deıin oryndalady.
«Qaýipsiz mámile» jobasy: ІІM men JITsD mınıstrligi avtomobıl úshin aqsha qaıta tirkelgenge deıin buǵattalatyn mehanızmdi synaqtan ótkizýde. Іske qosý — 2026 jylǵy sáýir. Dál osyndaı mehanızmdi jyljymaıtyn múlik mámileleri úshin qoldaný josparlanyp otyr.
Qymbat medıtsınalyq jabdyqtardy satyp alý kezinde jáne iri ónerkásiptik nysandardy salýda tsıfrlyq teńgeni qoldaný.
Otyrys qorytyndysy boıynsha Qarjy mınıstrligi jyl sońyna deıin Ulttyq bankpen birlesip, qazynashylyq júıelerin tsıfrlyq teńge platformasymen ıntegratsııalaýdyń nysanaly modelin ázirleıdi dep sheshildi. Kólik mınıstrliginiń aldyna joldardy ortasha jóndeýdiń jańa jobalarynda tsıfrlyq teńgeni keńeıtýdiń jol kartasyn ázirleý mindeti qoıyldy. «Samuryq-Qazyna», Oqý-aǵartý mınıstrligi jáne Densaýlyq saqtaý mınıstrligi tsıfrlyq teńgeni paıdalana otyryp, satyp alý úshin jobalardyń tizbesin aıqyndaýy tıis.
Aıta ketelik Qazaqstan men Túrikmenstan kókónis pen jemiske arnalǵan «jasyl dálizdi» keńeıtedi.