«Jol kartasyn» iske asyrý barysyndaǵy is-sharalar eńbek naryǵyndaǵy ahýalǵa oń áserin tıgizýde - G.Ábdihalyqova
- Құrmetti Gүlshara Naýshaқyzy! Memleket basshysynyң aғymdaғy jylғy «Daғdarys arқyly jaңarý men damýғa» atty Joldaýyna oraı Үkimettiң 2009 jylғa arnalғan «Jol kartasy» is-қımyl jospary jasaldy. Osy jospar sheңberinde Siz basқaratyn mınıstrlik қandaı sharalar atқaryp jatyr?
- Memleket Basshysynyң Joldaýyn iske asyrý maқsatynda eңbek naryғyn tұraқtandyrý, өңirlik jұmyspen қamtý jәne kadrlardy қaıta daıarlaýdy қamtamasyz etý үshin Үkimet Jұmyspen қamtý jәne kadrlardy қaıta daıarlaý mәseleleri jөninde vedomstvoaralyқ komıssııa құrғan bolatyn. Al ҚR Eңbek jәne halyқty әleýmettik қorғaý mınıstrligi өz kezeginde jergilikti atқarýshy organdardyң daғdarysқa қarsy baғdarlamalary negizinde jұmyspen қamtý jәne қyzmetkerlerdiң bosaýynyң yқtımaldyқ kartasyn әzirlegen edi. Atalғan karta «Jol kartasyn» iske asyrý jәne ony қarjylandyrýdyң ұtymdy da tıimdi joldaryn taңdaýғa negiz boldy.
Jol kartasyn қarjylandyrýdyң jalpy lımıti jұmysynan aırylý қaýpi týғan jәne jұmysқa ornalasýda jәrdemge mұқtaj adamdardyң boljamdy қosymsha sanyna қaraı aıқyndalyp otyr. Sonyң nәtıjesinde, Jol kartasyn iske asyrý jөnindegi is-sharalardy қarjylandyrýғa respýblıkalyқ bıýdjetten 140,0 mlrd. teңge, al jergilikti bıýdjet қarjysynan қosa қarjylandyrýdy eskergende, barlyғy 191,3 mlrd. teңge bөlindi. Al әleýmettik jұmys oryndaryn құrýғa jәne «jastar tәjirıbesin» ұlғaıtýғa respýblıkalyқ bıýdjetten 8,6 mlrd. teңge қarastyrylғan, bұl shamamen 96 myң adamdy jұmyspen қamtamasyz etýge, onyң ishinde 34 myң jas tүlekti jastar tәjirıbesine tartýғa mүmkindik beredi. Atalғan baғdarlama sheңberinde kadrlardy daıarlaý jәne қaıta daıarlaýdy ұıymdastyrýғa 14,4 mlrd. teңge kөzdelgen.
Halyқty jұmyspen қamtý strategııasyn iske asyrý үshin tıimdi normatıvtik baza jasaý maқsatynda Eңbek jәne halyқty әleýmettik қorғaý mınıstrligi Қazaқstan Respýblıkasynyң keıbir zaңnamalyқ aktilerine jұmyspen қamtý jәne mindetti әleýmettik saқtandyrý mәseleleri boıynsha jұmyspen қamtýdyң belsendi nysandary arқyly azamattardy әleýmettik қoldaýdy kөzdeıtin өzgerister engizdi. Bұғan қosa, «Memlekettik satyp alý týraly» ҚR Zaңyna, Jol kartasyn iske asyrý kezinde jergilikti atқarýshy organdardyң memlekettik satyp alý rәsimderin jeңildetýdi kөzdeıtin өzgerister men tolyқtyrýlar engizilip otyr.
Jol kartasy jobalaryn iske asyrý barysyn keshendi jarııalap otyrý jәne onyң ashyқtyғyn қamtamasyz etý maқsatynda ҚR Aқparattandyrý jәne baılanys agenttigi men Eңbek jәne halyқty әleýmettik қorғaý mınıstrligi birlesip dorkarta.enbek.gov.kz . arnaýly saıtyn әzirledi. Қazir jұmys istep tұrғan saıttan atalғan joba boıynsha atқarylғan jұmystar tөңireginde aқparat alýғa bolady.
- Al endi is-sharalar josparyn jүzege asyrý deңgeıi қaı oblysta қalaı ekenin, memleket bөlgen қarajat қalaı ıgerilip jatқanyn bilýge bola ma?
- Daғdarysқa қarsy Үkimet қabyldaғan sharalar, onyң ishinde Jol kartasyn iske asyrý barysyndaғy is-sharalar aғymdaғy jyldyң ekinshi toқsanynda eңbek naryғyndaғy ahýalғa oң әserin tıgizýde. Mәselen, elimizdiң Statıstıka agenttiginiң baғalaýyna sүıensek, ekinshi toқsannyң қorytyndylary boıynsha respýblıkadaғy jұmyssyzdyқ deңgeıi 6,9 paıyzdan 6,7 paıyzғa tөmendegen. Aғymdaғy jyldyң maýsym aıynda jұmyspen қamtý organdarynda tirkelgen jұmyssyzdardyң sany aldyңғy aımen salystyrғanda 9,7 myң adamғa (102428 adamnan 92750 adamғa deıin) azaıғan. Jalpy, respýblıkamyz boıynsha 2009 jylғy shildeniң 31-indegi jaғdaı boıynsha Jol kartasynyң ınvestıtsııalyқ jobalaryn iske asyrý kezinde 87 mlrd. teңge (onyң ishinde respýblıkalyқ bıýdjet қarajaty - 59,5 mlrd., jergilikti bıýdjet қarajaty - 27,5 mlrd. teңge) ıgerilgen, bұl osy jylғa arnalғan jalpy somanyң 53 paıyzyn құraıdy.
Endi Jol kartasy sheңberinde atқarylyp jatқan salalarda ıgerilgen қarajattardy atap өteıin. Tұrғyn үı-қommýnaldyқ sharýashylyқ jүıesin jөndeý, қaıta құrý jәne damytýda - 26 mlrd. (RB - 18,3 mlrd. teңge, JB - 7,7 mlrd. teңge), jol jөndeý jұmystarynda - 25,3 mlrd. (RB - 15,5 mlrd. teңge, JB - 9,8 mlrd. teңge), mektepterdi, aýrýhanalardy jәne basқa da әleýmettik nysandardy jөndeý jәne jylytý baғytynda - 31,8 mlrd. (RB - 23 mlrd. teңge, JB - 8,8 mlrd. teңge), қalalardyң, selolardyң (aýyldardyң) әleýmettik-mәdenı nysandaryn jөndeý jұmystarynda - 3,9 mlrd. teңge (RB - 2,7 mlrd. teңge, JB - 1,2 mlrd. teңge) ıgerildi.
Respýblıka boıynsha Jol kartasy sheңberindegi jұmystar 4773 jobada jүrgizilýde, ol nysandarda 252,3 myң (254,2 myң jұmys orny josparlanғan bolatyn) jұmys orny құryldy. Jaңadan құrylғan jұmys oryndaryna barlyғy 211,1 myң adam (құrylғan jұmys oryndary sanyna shaққanda 83,6%), onyң ishinde 149,4 myң adam (jұmysқa ornalasқandar sanynyң 70,8%) jұmyspen қamtý organdarynyң joldamasy boıynsha jұmysқa ornalastyryldy.
-Elimizdiң erteңi - jastar. Әlemdik daғdarys - jaңa ұrpaқtyң erteңgi kүnge degen kөzқarasyna aıtarlyқtaı әser etkeni anyқ. Degenmen elimizdiң Үkimeti bұl құbylystyң aldyn alyp otyr. Osy oraıda jastardy jұmyspen қamtý mәselesi týraly da toқtala ketseңiz...
-Iә, bolashaқ jastardyң қolynda ekeni aқıқat, ony Elbasymyz da үnemi aıtyp keledi. Osy oraıda, қolғa alynғan «jastar tәjirıbesi» baғdarlamasy daғdarys kezinde jұmyssyzdyққa tap bolғan jastarymyzғa kөp қoldaý bolyp otyr. Olar jұmysқa ornalasý arқyly eңbek naryғyna aralasýmen қatar, jұmyssyzdyқtyң saldarynan қoғamғa jat қylyқtarғa boı aldyrýdan қorғalatyny ras.
Endi naқty sұraққa oralsaқ, Jol kartasy boıynsha әleýmettik jұmys oryndaryn құrý jәne «jastar tәjirıbesi» baғdarlamalaryn jүzege asyrýdy қarjylandyrýғa 8,6 mlrd. teңge bөlý kөzdeledi. «Jastar tәjirıbesi» baғdarlamasy boıynsha 34452 adamdy jұmysқa ornalastyrý sharalaryn қarjylandyrý lımıtteri jergilikti atқarýshy organdardyң derekterine sәıkes, өңirler boıynsha 2009 jyly jұmysқa ornalastyrýda memlekettik kөmekti қajet etetin tүlekter sanyna (191,4 myң adam) baılanysty belgilendi. Atalғan baғdarlamany қarjylandyrý somasy 3,1 mlrd. teңgeni құraıdy. Osy oraıda, jastar tәjirıbesi boıynsha jұmys isteý ұzaқtyғy 6 aıdan aspaıtyndyғyn jәne bıýdjettik қarajat esebinen tөlenetin jalaқy aıyna 15 000 teңge bolatyndyғyn atap өtkim keledi.
61248 әleýmettik jұmys ornyn құrý boıynsha Jol kartasyn қarjylandyrý somasy 5,5 mlrd. teңgeni құraıdy. Қazirgi ýaқytta mınıstrlik ҚR keıbir zaңnamalyқ aktilerine jұmyspen қamtý jәne mindetti әleýmettik saқtandyrý mәseleleri boıynsha өzgerister men tolyқtyrýlar engizdi. Osyғan oraı, halyқtyң nysanaly toptaryna oқý oryndarynyң tүlekteri, sondaı-aқ ұıymdaғy қyzmetkerler sanynyң nemese shtattyң қysқartylýyna baılanysty jұmystan bosatylatyn adamdar engiziletin bolady. Әleýmettik jұmys ornyndaғy қyzmet ұzaқtyғyғy da 6 aıdan aspaıdy jәne aılyқ jalaқysy 30 000 teңge (onyң 15 000 teңgesi - bıýdjetten, al 15 000 teңgesi - jұmys berýshiniң esebinen) bolýy kerek.
Jol kartasynyң josparyna sәıkes jastar tәjirıbesi baғdarlamalaryn keңeıtý aıasynda kәsiporyndarmen jәne ұıymdarmen 8 816 shart jasalyp, olarғa jұmyspen қamtý organdary jұmysқa ornalastyrý үshin 33 843 tүlekti jiberdi. Bұl josparly kөrsetkishtiң 98,2 paıyzyn құraıdy. Al әleýmettik jұmys oryndaryn құrý үshin jergilikti atқarýshy organdar kәsiporyndarmen jәne ұıymdarmen 7 160 shart jasasty. Jұmyspen қamtý organdary Jol kartasy aıasynda құrylғan әleýmettik jұmys oryndaryna nysanaly toptar қataryndaғy 51 089 adamdy (jospardyң 83,4 paıyzy) jұmysқa ornalastyrdy.
Қazirgi ýaқytta Aқtөbe, Қyzylorda, Jambyl, Almaty, Pavlodar jәne Soltүstik Қazaқstan oblystary atalғan baғdarlamalar boıynsha ýaқytsha jұmys oryndaryn құrý josparyn tolyғymen oryndap otyr deýge negiz bar.
- «Jol kartasy» sheңberinde ekonomıkanyң bolashaқ sұranysyn iske asyrý үshin mamandardy daıarlaý jәne қaıta daıarlaý boıynsha oқytýdy ұıymdastyrý týraly ne aıtasyz?
- Jol kartasyn iske asyrý aıasynda mamandardy daıarlaýғa jәne қaıta daıarlaýғa 14,4 mlrd. teңge bөlinip otyr. Mamandardy jұmys berýshiniң talaptaryn eskere otyryp, daıarlaýdy қamtamasyz etetin, azamattardy kәsibı daıarlaýdy, қaıta daıarlaý jәne biliktiligin arttyrýdy ıntegratsııalanғan oқý josparlary men baғdarlamalaryn engizý arқyly ұıymdastyrý tәjirıbelik baғytқa ıe bolýda. Osy oraıda, jұmystan bosatylatyn қyzmetkerler қatarynan makroөңirlerdiң, sondaı-aқ, eksporttyқ mamandanýyn iske asyrý, bos jұmys oryndaryn tolyқtyrý jәne sheteldik jұmys kүshin almastyrý үshin 100 myңnan astam adamdy қaıta oқytý josparlanyp otyr.
Osy jylғy tamyzdyң 1-indegi jaғdaı boıynsha өңirlerdegi 416 oқý ornymen shart jasalyp, olarғa қaıta daıarlaýdan өtýge 44,7 myң adam jiberildi. Bұl rette, ҚR Bilim jәne ғylym mınıstrliginiң derekteri boıynsha 6167 adam oқýyn aıaқtasa, onyң ishinde 5076 adam jұmysқa ornalastyrylғan.
- Әңgimeңizge rahmet. Jұmysyңyzғa tolaıym tabystar tileımiz.