Jilinshigi ǵana bir metrden asady: SQO-da alyp mamonttyń súıegi tabyldy
PETROPAVL. KAZINFORM — Soltústik Qazaqstan oblysynda aýyl turǵyny balyq aýlaýǵa baryp, shamamen 15 myń jyl buryn ómir súrgen janýardyń súıegin taýyp aldy.
Beskól aýylynyń turǵyny Áset Shaıkın Báıterek aýylynyń mańyna balyq aýlaýǵa barǵan. Jerden shyǵyp turǵan súıekti kórip, qazyp alady.
Bir metrden asatyn jilikti kórgen ol tań qalyp, belgili arheolog Anatolıı Pleshakovqa habarlasady.
— Súıek tabylǵan jerge bardym. Esil ózeniniń jaǵalaýy, óte ádemi jer eken. Bul jádiger óte úlken mamonttyń jilinshik súıegi, onyń qalǵan súıekteri de sol jerde bolýy múmkin. Jatqan jerine qarap, jaǵalaýdan qulamaǵanyn bilýge bolady. Kóp jaǵdaıda adamdar tapqan osyndaı jádigerlerdi úıde, qorada saqtaıdy. Biraq ol uzaqqa barmaı úgitilip, shashylyp qalar edi, sol sebepti aýyl azamaty oljasyn bizge tabys etip, durys istedi, — deıdi Manash Qozybaev atyndaǵy Soltústik Qazaqstan ýnıversıtetiniń professory Anatolıı Pleshakov.
Ǵalymnyń aıtýynsha, Báıterek aýylynyń mańynda 15 jyl buryn mamont súıekteri tabylǵan.
Jalpy Esil ózeni jaǵalaýynyń boıynda mundaı kóne jádigerler molynan jatyr. Ǵalym bul joly tabylǵan jádigerdi sensatsııaǵa balap otyr.
— Ereksheligi nede? Ol alyp janýar bolǵan. Ekinshiden, ol jerdi qazsaq, eńbek quraldary da tabylýy múmkin. Bul — odan asqan sensatsııa, SQO-daǵy alǵashqy paleolıt eskertkishi bolar edi. Men keshe elimizdegi paleolıttik dáýirdi zertteýshi ǵalym Jáken Taımaǵanbetovpen sóılestim. Ol da qyzyǵýshylyq tanytty, biraq qazir saparlary bar, sol sebepti bıyl kúzde súıek tabylǵan jerdi zertteı almaımyz. Al kelesi jyly, árıne, ol jerde jumys isteý kerek, qosymsha qarjy suraımyz. Kelesi jyly bul jerdiń qupııasyn ashamyz dep oılaımyn. Mamont súıekteri bizdiń aýmaqtan óte sırek tabylady, al mundaı alyp túri ilýde bireý ǵana, — deıdi Anatolıı Pleshakov.
Professordyń aıtýynsha, 1960 jyly Esil aýdany ıAsnovka aýylynyń janynda mamont súıegi tabylyp, paleozoologtar qazyp aldy.
Mamonttardyń da tuqymy kóp, tabylǵan janýardyń súıegin «ıAsnovka pili» dep atap ketti.
— SQO aýmaǵynda mamonttan bólek múıiztumsyz, bızon súıekteri de kezdesip jatady. Bul janýarlardyń barlyǵy joǵary paleolıt dáýirine jatady. Bizdiń aýmaqta muzdyq bolǵan joq, biraq, janymyzdaǵy Túmen oblysy muz qursaýynda jatty. Bizde de sýyq, ylǵaldy klımat boldy, ósimdikter molynan shyqqandyqtan, mamonttar kóp bolǵan. Adamdar bul janýarlarǵa ańshylyq quryp, aýlaǵan, — deıdi Anatolıı Pleshakov.
Al tabylǵan súıek endi oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıine tapsyrylmaq. Buǵan deıin arheologtar sý astynan ejelgi jádigerlerdi tapqanyn jazǵan edik.