Jylan jyly qazaq halqy úshin qupııaǵa, tosyn ózgeriske toly bolmaq — etnograf
ALMATY. KAZINFORM — Shyǵys jylnamasyna sáıkes 2025 jyldyń ıesi — jylan. Jylan — qazaq dástúrinde aqyl-parasattyń, saqtyqtyń jáne tereń oıdyń sımvoly. Bul týraly Kazinform tilshisine etnograf-ǵalym, folklorshy Bolat Bopaıuly aıtyp berdi.
Etnograftyń aıtýynsha, jylan — shyǵys kúntizbesi boıynsha jyl on eki múshelge bólinetin kezeńniń altynshy jyly.
— Qazaq halqy kórgen túsin de, bastaǵan isin de jaqsylyqqa jorıdy. Myna kirgen jylan jylyn da erekshe balap, ómirin batyna sanap «Jaqsy jyl», «Esen jyl», «Qut jyl» kirdi dep jaqsy tilek, aq nıetpen qarsy alý kerek. Bul jyl qupııalarǵa, tosyn ózgeristerge, kúrdeli synaqtarǵa toly bolyp, oılanýdy, aqylmen sheshim qabyldaýdy talap etedi.
Sonymen qatar, ol 12 jyl buryn bolǵan oqıǵalardyń qaıtalanýy múmkin ekenin tilge tıek etti.
— Qazaq halqy «On eki jylda oqıǵa qaıtalanady» dep qaraıdy. Bul — halyq baıqaǵan ómir zańdylyǵy, tsıkldik qubylystar. Atap aıtqanda, 1989 jyly Jeltoqsan oqıǵasynan keıin Qazaqstanda ulttyń jańa serpilisi baıqaldy. 2001 jyly Táýelsizdik alǵannan keıin el ekonomıkasy qalyptasyp, turaqtylyqqa bet aldy. 2013 jyl — áleýmettik jańǵyrýlar kezeńi boldy, halyqaralyq arenada el bedeli arta tústi. Bul tsıkl aldaǵy jylan jyly da tarıhı ózgeristerge toly bolatynyn meńzeıdi, — deıdi ǵalym.
Sondaı-aq ol keler jyly qıyndyq pen múmkindik qatar júretinin jetkizdi. Aıtýynsha, halyq osy jyly ár sheshimdi asyqpaı, baıyppen qabyldaýǵa tyrysqan.
Imanyn saqtap, ıbasyn aqtap, bas amandyǵyn surap, berekeli beıbit júrgen adamnyń baq juldyzy kóteriledi dep sengen.
— Jylan jyly kóbinese reforma, ózgerister kezeńi retinde tanylǵan. Qıyndyqtar men múmkindikter qatar júretin jyl. Qazaq halqy ár iske sabyrmen qaraǵan adamnyń maqsat-muraty oryndalady dep sengen, — dedi etnograf.
Spıker jylan jyly ıntellektýaldy damýǵa, bilim men ǵylym salasyna erekshe serpilis beretinin jetkizdi.
— Ár adam ózi shuǵyldanǵan mamandyǵy boıynsha tyrysyp jumys istese, bar oılaǵany júzege asady. Qarjylyq, áleýmettik máselelerde úlken jaýapkershilik talap etedi. Ysyrapshyldyqqa qarsy turyp, josparmen qarjy jumsaǵan adamǵa baılyq pen baq qatar oralady. Bul jyl artyq nárselerden arylyp, jańa bastamalar jasaýǵa tıimdi kezeń. Jańashyldyqqa den qoıýy kerek. Kóne dúnıeden, eski kózqarastan arylý arqyly, tyń qadam jasaǵan adamnyń barlyq isi ilgeri basady. Batyl qadamdar jasap, teris energııany oń energııaǵa aınaldyra bilgen adam, óz maqsatyna jetedi. Qazaq halqynda jylan jyly «Jaratylystyń synynan ótetin jyl» dep atalǵan, — dedi ol.
Eske sala keteıik, buǵan deıin jylan jylyn qalaı qarsy alý jóninde usynym-materıal daıyndaǵan bolatynbyz.