Jyl saıyn sý basatyn Zarechnyı kenti turǵyndary qashan kóshiriledi
PETROPAVL. KAZINFORM — Soltústik Qazaqstan oblysynda sońǵy jyldary kóktem tasqyn sýymen birge kelip, synaqqa alyp jatyr. Bir jyl burynǵy tasqynnyń zardabymen kúres áli aıaqtalǵan joq.
Alaıda, memleket tarapynan qolǵa alynǵan sharalar, turǵyndardy qaýipsiz jerge kóshirý jáne ınfraqurylymdy kúsheıtý jumystary bıyl oń nátıje berdi — bir de bir úı sý astynda qalmady. Al óńirdegi jańartylǵan qorǵanys bógetteri bolashaqta apat qaýpin edáýir azaıtpaq.
«Birliktegi» jańa ómir
Sergeı Shepetkovtyń Petropavlǵa Qostanaıdan qonys aýdarǵanyna alty jyl. Onyń bir jyly «Birlik» shaǵyn aýdanynda ótti.
Oıqaladaǵy úıi byltyr kóktemde sýǵa ketken otbasy alǵashqylardyń biri bolyp arnaıy salynǵan jańa úıge kóshti. Qazir munda áıeli ekeýi turyp jatyr.
— Sý tasqyny bolǵanda úıimiz tolyq sýǵa ketti. Eskertti sý kele jatyr dep, biraq kesh aıtty. Biz úıden turmystyq tehnıkany ǵana shyǵaryp úlgerdik. Jıhazdy shatyrǵa kirgizip edik, báribir sý astynda qaldy. Aýlany aqyryndap jónge keltirip jatyrmyz. Áıelim gúldi jaqsy kóredi. Oıqaladaǵy burynǵy úıimizdiń mańynda da gúl kóp bolatyn. Ótken-ketken toqtap, qyzyqtap qarap turatyn. Raýshan gúlin qysqa ázirlep, orap qoıdyq. Jylyjaı satyp alyp ornattyq, qyzym jańa monsha syılady. Qyzdarymyzdyń úıleri bólek. Jıi kelip turady, — deıdi zeınetker.
Kóktemde baqsha ekken otbasy qystyq qor jınap alǵan. Sergeı ári balyqshy, qasyndaǵy Esilden balyq aýlaıdy.
— Úıimiz jyly, otyn-kómirimiz jetkilikti. Elektr pesh te ornatyp aldyq. Biraq baspanany áli óz atymyzǵa túsirip úlgermedik. Qujattarymyzdy barlyǵyn berdik, túzetetinin túzettik. Jaqynda alýǵa tıispiz, — deıdi Sergeı Shepetkov.
Al Halel Shaıdýllın buǵan deıin Zarechnyı kentinde barak úıde turǵan.
— Byltyr qarasha aıynda kóshtik bul úıge. Áıelim ekeýimiz turamyz, balalarymyz bólek. Tańqýraı, qaraqat, jıdek otyrǵyzdyq. Baqshaǵa kartop, qııar, qyzanaq, sábiz ektik. Jeri nashar, qatty, topyraq ákelý kerek. Al sýaratyn sý jetkilikti. Úıimiz jyly. Bir jyl ǵana boldy ǵoı kóship kelgenimizge, áli isteıtin jumysy kóp, monsha salý kerek, baqshany tártipke keltirý qajet, — deıdi «Birlik» shaǵyn aýdanynyń turǵyny Halel Shaıdýllın.
«Birlik» shaǵynaýdany sý tasqynynan keıin boı kótergen eldi meken. Byltyr qysqa ýaqyttyń ishinde 700 úı salynyp, baspanasy sýǵa ketkenderge berildi.
Kúzde 90 orynǵa shaqtalǵan balabaqsha ashyldy.
Budan bólek úıi sýǵa ketkenderge 1394 páter satyp alyndy, mehanıkalyq brıgadalar jáne turǵyndardyń ózderi 1899 baspanany qalpyna keltirdi.
Zarechnyı kenti turǵyndary qaýipsiz jerge kóshiriledi
Esil ózeniniń jylda tasýyna baılanysty Petropavldaǵy Zarechnyı kenti sý basý qaýpi joǵary eldi mekenderdiń biri sanalady.
Petropavl qalalyq ákimdiginiń málimetinshe, qazir Zarechnyı kentinde 945 adam tirkeýde tur. Munda № 13 mektep, túzeý kolonııasy, sondaı-aq tórt saýda orny men dúkender jumys isteıdi. Munda 161 páteri bar 6 kóppáterli turǵyn úı jáne 90 jekemenshik baspana bar.
Qala ákimdigi turǵyndardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne olardyń múlkin sý tasqynynan qorǵaý maqsatynda bıyl Zarechnyı kentiniń turǵyndaryn qaýipsiz aýdandarǵa kóshirý jóninde sheshim qabyldady.
Osyǵan baılanysty oblystyq bıýdjetten qarajat bólinip, turǵyndardy kóshirýge arnalǵan eki jańa kópqabatty turǵyn úı qurylysy bastaldy.
— 90 páterli turǵyn úı Krylov, Park, Áýezov jáne Petrov kósheleriniń qıylysynda ornalasqan. Jobanyń jalpy quny — 2 856,1 mln teńge. Baspana bıyl jeltoqsan aıynda paıdalanýǵa berilýi tıis. Al 72 páterli turǵyn úı — Egemen Qazaqstan jáne Esil kósheleriniń shekarasynda boı kóteredi. Qurylys jumystary 2025 jyldyń qazan aıynda bastaldy, tek kelesi jyly ǵana qoldanysqa berilmek. Jobany júzege asyrý úshin 2 301,707 mln teńge bólindi. Jeke menshik úıdiń ıelerine ótemaqy tóleý nemese sharshy kólemi boıynsha balamaly turǵyn úı satyp alyp berý josparlanyp otyr, — deıdi Petropavl qalasy ákiminiń orynbasary Sergeı Melehov.
SQO-da 112 eldi meken baqylaýda
SQO jumyldyrý daıyndyǵy, aýmaqtyq jáne azamattyq qorǵanys basqarmasynyń málimetinshe, bıylǵy sý tasqyny kezeńiniń qorytyndysy boıynsha SQO tótenshe jaǵdaılar departamentimen jáne aýdandyq atqarýshy organdarmen birlesip, sý tasqyny men erigen qar sýynan zardap shegýi múmkin eldi mekenderdiń jańartylǵan tizimi jasaldy.
Tizimge oblys boıynsha 112 eldi meken kirdi. Bul buǵan deıingi esepten tórteýge kem.
— Sý tasqynyna qarsy jumystar toqtaǵan joq. Petropavl gıdroqurylǵysynyń janynda uzyndyǵy 4,3 km bolatyn aınalma arna salyndy, jobanyń smetalyq quny — 328,6 mln teńge. Sonymen qatar, Qyzyljar aýdany Sokolovka aýyly mańyndaǵy Esil ózeniniń arnasy túzetildi — bul jumys 870 metrlik aýmaqta, ózenniń eni 50-80 metr bolatyn bóliginde júrgizildi. Bul jobaǵa 125 mln teńge bólindi. Novonıkolskoe aýylynda da aınalma arna salyndy, ony jergilikti sharýashylyq óz qarajaty esebinen atqardy. Bul aýyldy sý basýdan qorǵaýǵa kómektesti. Osy salynǵan arnalardyń barlyǵy tıimdiligin kórsetti, — deıdi SQO jumyldyrý daıyndyǵy, aýmaqtyq jáne azamattyq qorǵanys basqarmasynyń basshysy Igor Popov.
Vedomstvonyń málimetinshe, bıyl Petropavl men Qyzyljar aýdanynda 6 qorǵanysh bógetti qalpyna keltirý jáne nyǵaıtý jumystary júrgizilip jatyr.
Buǵan qosa, Petropavldaǵy Jeńis saıabaǵy mańynda jaǵalaýdy bekitý jumystary bastaldy. Bul jobalar Demeý Qazaqstan qory esebinen qarjylandyryldy.
Jalpy somasy — 6,5 mlrd teńge. Jumys osy jyldyń sońyna deıin tolyq aıaqtalady dep josparlanǵan.
— «Esil ózeniniń jaǵalaýyn bekitý» jobasy aıasynda Jeńis saıabaǵy mańynda jaýyn-shashyn sýyn aǵyzatyn ashyq káriz júıesi ornatyldy, oǵan 87,3 mln teńge bólindi. Sonymen qatar, Qyzyljar aýdanynyń ákimdigi jergilikti bıýdjet esebinen 58 mln teńgege jobalyq-smetalyq qujattama daıyndatty. Bul joba Petropavl gıdroqurylǵysynan tómen qaraı 32 shaqyrymǵa deıin Esil ózeniniń arnasyn tereńdetý men tazalaý jumystaryn júrgizýge arnalǵan. Qazir ózen túbin zertteý jumystary — batımetrııalyq zertteýler júrgizilip jatyr. Bul — sý tasqyny kezinde ózenniń jaıylýyn azaıtyp, sý ótkizý qabiletin arttyrý úshin qajet, — deıdi Igor Popov.
Prıbrejnoe eldi mekenindegi 8 úı ornynda qalady
Tasqyn sýdyń jolynda turǵan Prıbrejnoe eldi mekeninde bógetti nyǵaıtý jáne keńeıtý jumysyn júrgizý týraly sheshim oblystyq tótenshe jaǵdaılar komıssııasynyń otyrysynda qaraldy.
Osy aýyldaǵy Derbes kóshesindegi turǵyndar úshin jańa qorǵanys bógetin salý máselesi de qarastyrylyp, nebary 8 jekemenshik úıdiń bolýyna baılanysty jobanyń ekonomıkalyq tıimdiligi kúmán týdyrǵan. Sol sebepti bul úılerdi buzyp, turǵyndaryna ótemaqy berý josparlanǵanymen keıin odan bas tartýǵa týra keldi.
Qyzyljar aýdandyq ákimdigi Prıbrejnoe aýyly Derbes kóshesindegi 8 úı óz oryndarynda qaldyrylatyndyǵyn málim etti. Jumys osy jyldyń qarasha aıynyń sońyna deıin aıaqtalady.
Jylda jolyn sý basatyn Prıbrejnoe eldi mekenine bıyl kópir de salý josparlanǵan.
Jaqynda oblys ákimi Ǵaýez Nurmuhambetov Qyzyljar aýdanyndaǵy bógetterdi qaıta jańartý jumystarynyń barysyn kórdi. Teplıchnoe jáne Prıbrejnoe aýyldarynda jer qazý jumystary aıaqtalýǵa jaqyn. Qorǵanys bógeti temirbetonmen nyǵaıtylyp jatyr.
Sondaı-aq, Prıbrejnoe aýylyndaǵy kópir ótkelin salýmen birge avtomobıl jolynyń ýchaskesi de jańalanbaq. Jobalyq-smetalyq qujattama daıyn, qazirgi ýaqytta memlekettik saraptamaǵa jiberilgen. Qurylys jumystary kelesi jyly bastalady.
Elimizdiń basqa óńirleri de daıyndyqty kúsheıtti
Soltústik Qazaqstanda júrgizilip jatqan aýqymdy jumys — elimizdiń ózge de óńirlerine ortaq mindet. QR Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi atqarylyp jatqan jumystyń barysyn tekserdi.
Máselen Batys Qazaqstan oblysynda bıyl sý tasqynyna qarsy 17 is-shara júzege asty. Sonyń ishinde 11 km qorǵanysh bógetteri nyǵaıtylyp, shamamen 2 shaqyrym sý burý arnalary men aryqtar salyndy, Qaratóbe aýdany aýmaǵynda Qaldyǵaıty jáne Jaqsybaı ózenderiniń arnalary keńeıtildi. Jyl sońyna deıin taǵy osyndaı 23 is-sharany aıaqtaý josparlanǵan.
Qaraǵandy oblysynda sý tasqyny qaýpi joǵary eldi mekender tekserilip jatyr. Aqtoǵaı aýdanynyń Saryterek, Jetimshoqy aýyldarynda qorǵanysh úıindilerin nyǵaıtý jumystary qolǵa alynǵan. Toqyraýyn ózeniniń 4 shaqyrymdyq ýchaskesinde arnany tazartý osy jyl sońyna deıin aıaqtalýy tıis.
Qyzylorda oblysynda Syrdarııa ózeniniń jaǵalaýyndaǵy bógetter baqylaýǵa alynǵan. Qarmaqshy aýdany men Jańaqorǵannyń Kóktóbe aýylyndaǵy magıstraldy kanaldar jaǵdaıy saralanyp, olardy nyǵaıtý josparlanǵan.
Mańǵystaý oblysynda da sý tasqynyna qarsy keshendi is-sharalar qolǵa alynǵan. «Saryqabaq» gıdrotehnıkalyq nysanyna kóshpeli tekserý júrgizildi. Aqtaý qalasynda sýdyń jınalý qaýpi bar 23 qaýipti ýchaskede jańbyr sýyn ótkizý júıeleri tazartylyp, qajet bolǵan jaǵdaıda drenaj jelileri jóndelmek.
Mınıstrlik ókilderiniń aıtýynsha, bul jumystardyń barlyǵy sý tasqynynyń aldyn alýǵa, halyqtyń ómiri men múlkin qorǵaýǵa baǵyttalǵan.
Aldyn alý sharalary nátıje berdi
Oblystyq ákimdiktiń málimetinshe, bıyl kóktemde dalalyq zertteýler júrgizilip, onyń nátıjesi jyl sońyna deıin saraptalady.
Sonymen qatar, 2026 jylǵy sý tasqyny maýsymyna daıyndyq retinde arnaıy ınjenerlik jospar qolǵa alynǵan. Onyń aıasynda barlyǵy 37 is-shara qarastyrylǵan.
Onyń ishinde: 13 joba — eldi mekenderde qorǵanysh bógetterin salý jáne nyǵaıtý; 10-y — respýblıkalyq, oblystyq jáne jergilikti mańyzy bar joldarda sý ótkizý qabiletin arttyrý; 9 joba — aryqtardy, jańbyr sýyn aǵyzatyn káriz júıesin jóndeý, tazalaý, keńeıtý; bireýi — ózen arnasyn tazartýǵa, endi biri sý qoımasyndaǵy sý deńgeıin tómendetýge baılanysty.
Qazirgi tańda osy jumystyń 12-si, ıaǵnı 32% aıaqtalǵan.
Jalpy, ýaqytyly júrgizilgen aldyn alý jáne qorǵanys sharalarynyń nátıjesinde bıyl kóktemde óńirde sý tasqyny aıtarlyqtaı zalal keltirmedi. Eń bastysy — bir de bir turǵyn úı sýǵa ketpeı, mal shyǵyny tirkelmedi.
Buǵan deıin Pavlodarda 2026 jylǵy sý tasqynyna qarsy is-sharalar qazirden bastalyp ketkenin jazǵan edik.