Jyl qorytyndysy: Aqmola oblysyndaǵy 10 aıtýly oqıǵa
Aqmola oblysy úshin ótip bara jatqan 2023 jyl jaman bolǵan joq. Oblystyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna óńir dıqandarynyń qosqan úlesi eleýli bolyp otyr. Kazinform tilshisi Aqmola oblysynda bolǵan osy jyldyń 10 aıtýly oqıǵasyn tizbekteıdi.
Elimizdiń 20 mıllıonynshy turǵyny dúnıege keldi
Býrabaı aýdanynyń Şýche qalasyndaǵy dúnıege kelgen sábıdiń esimin ata-anasy ıAsına dep qoıdy. Ol — Dınara men Aıdar Isenovter otbasynda dúnıege kelgen ekinshi bala. Tuńǵyshtary — ul bala, 2 jasta. Jańa týǵan náresteniń salmaǵy — 4 kg 100 gramm, boıy — 57 sm.
Elimizdiń 20 mıllıonynshy turǵyny dúnıege kelýine baılanysty Memleket basshysy otandastarymyzdy aqjoltaı jańalyqpen quttyqtaǵan edi.
«Halqymyzdyń sany 20 mıllıonǵa jetti! Barshańyzdy aqjoltaı jańalyqpen quttyqtaımyn! Baqytty otbasy — baqýatty eldiń negizi. Memleket otbasy qundylyqtaryn nyǵaıtýǵa, ana men balany qorǵaýǵa basa mán beredi», — dep quttyqtaǵan bolatyn Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen birge, Aqmola oblysynyń ákimi Marat Ahmetjanov perzenthanaǵa baryp, el Prezıdentiniń atynan jańa týǵan sábıdiń ata-anasyn 20 mıllıonynshy turǵyndy dúnıege ákelýimen quttyqtady.
Jańa saılanǵan ákimder qyzmetine kiristi
Bıyl 5 qarashada elimizde alǵash ret pılottyq rejımde aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalardyń ákimi saılandy.
Aqmola oblysynda Aqkól, Shortandy, Astrahan, Esil jáne Jaqsy aýdandarynyń ákimi saılandy.
Aýmaqtyq saılaý komıssııasynyń aqparatyna sáıkes, Aqkól aýdanynda saılaýshylardyń kelýi 73 paıyz boldy.
Kópshilik daýys Birjan Ábdirahmanovqa berildi. Keıin aımaq basshysy Marat Ahmetjanov Aqkól jáne Shortandy aýdandarynda bolyp, aýdan aktıvterine jańa ákimderdi tanystyrdy.
«Nan bolsa, án de bolady»
Óńir dıqandary ónimdilik tómen bolǵanyna qaramastan 3 mln tonnadan astam astyq jınady. Aqmolalyq sharýalar úshin ótip bara jatqan jyl ońaı bolǵan joq. Kóktemdegi ylǵaldyń azdyǵy, jazdaǵy qurǵaqshylyq jáne tamyz-qyrkúıek aılaryndaǵy jaýyn-shashyn eginniń bitik shyǵýyna biraz kedergi keltirdi. Odan qaldy, kıikter shaýyp biraz egin taptaldy.
Ásirese, egin oraǵy kezindegi jańbyrdan zalal kóp keldi, 2 mln 945 myń gektardyń egini kóktep ketti. Sol úshin Úkimet tarapynan 20 myń tonna janar-jaǵarmaı jáne 1 myń tonna gaz bólindi.
Osy qıyndyqtarǵa qaramastan sharýalar egin oraǵy naýqanyn ýaqytyly aıaqtap, bar altyn astyqty shashpaı-tókpeı jınap aldy. Oblys boıynsha ortasha gektar berekesi 6,4 tsentnerden aınaldy.
Elimizdegi árbir úshinshi tonna et Aqmola oblysynda óndiriledi
Oblysta keıingi jyldarda ónerkásip salasy qarqyndy damyp keledi. Ásirese, aýyl sharýashylyǵy ónimderin óńdeıtin kásiporyndar qatary jyldan-jylǵa kóbeıe túsken.
Aqmola oblystyq Kásipkerlik jáne týrızm basqarmasynyń málimetinshe, qazirgi kúni oblysta jalpy ishki ónimniń 27,6 paıyzy ónerkásip salasynyń úlesine tıedi. Al ónerkásip salasynyń óz ishinde óńdeýshi kásiporyndar ónimderiniń úlesi — 78,6 paıyz.
Ónerkásip salasynda búgingi kúni 732 kásiporyn jumys isteıdi. Onyń ishinde azyq-túlik ónimderin óńdeıtin 145 kásiporynnyń birinshi toqsandaǵy óndirgen ónim kólemi — jalpy ónimniń 15,4 paıyzyn aldy.
Sońǵy bes jyldyń ishinde bul salada joǵary ósim saqtalyp keledi. Naqtyraq alsaq, 2018 jyly — 107,6 paıyz, 2019 — 103, 2, 2020 — 109, 9, 2021 — 115,5, 2022 jyly 101,1 paıyz boldy. Bıylǵy alǵashqy úsh aıdaǵy azyq-túlik ónimderin óńdeý salasyndaǵy ósim — 4,1 paıyz. Osy kezeń ishinde et jáne shujyq ónimderin shyǵarý 10,8 paıyzǵa, sary maı óndirý 69,4 paıyzǵa, ósimdik maıyn shyǵarý 74,7 paıyzǵa ósken.
Respýblıkada Aqmola oblysynyń alar úles salmaǵy basym. Árbir úshinshi tonna et Aqmola oblysynda óndiriledi.
Polıaktar qazaq halqyna arnap eskertkish ornatty
Shortandy aýdanynyń Petrovka aýylynda jergilikti polıaktardyń qazaq halqyna alǵysy retinde ornatylǵan shaǵyn sáýlet eskertkishiniń ashylý saltanaty ótti.
Eskertkishtiń ashylý rásimine Qazaqstandaǵy Polsha elshisi Selım Hazbıevıch, Qazaqstandaǵy polıaktar Odaǵynyń prezıdenti Ekaterına Ostrovskaıa, «Aqmola oblysynyń polıaktar birlestigi» QB tóraıymy Natalıa Nagachevskaıa, Astana qalasynyń arhıepıskopy Tomash Bernard Peta, QR Ádilet ardageri Pavel Trış, «Teraz Sucholaski» qoǵamynyń tóraǵasy Bogdan Skıba, Aqmola jáne Qostanaı oblysynyń dinı qyzmetkerleri, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń músheleri jáne Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń professorlary, sondaı-aq Polshadan kelgen ózge de qonaqtar qatysty.
«Bul estelik sáýlet eskertkishi meıirimdilik, janashyrlyq, adamzattyń qasiretin túsiný sııaqty irgeli jalpyadamzattyq qundylyqtarǵa negizdelgen jáne bizdi eriksiz ótkenge oraltady. Sondaı-aq Uly Dala eliniń tarıhyn eske salyp, ata-babalardyń eń jaqsy, asyl dástúrlerin ustanýǵa shaqyrady», — dedi «Aqmola oblysynyń polıaktar birlestigi» QB tóraıymy Natalıa Nagachevskaıa.
Oblys ákimi aýysty
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha Prezıdent Ákimshiliginiń basshysy Oljas Bektenov Aqmola oblysynyń barlyq deńgeıdegi máslıhat depýtattarynyń jınalysyna qatysý úshin Kókshetaý qalasyna jumys saparymen bardy.
Kezdesý barysynda Oljas Bektenov depýtattarǵa Aqmola oblysynyń ákimi laýazymyna Marat Ahmetjanov pen Murat Balpannyń kandıdatýrasyn usyný týraly Prezıdenttiń hatyn oqyp berdi. Ashyq daýys berýdiń nátıjesinde 177 depýtat Marat Ahmetjanovtyń, 73 depýtat Murat Balpannyń kandıdatýrasyn qoldap, daýys berdi. Jınalysqa barlyǵy 250 depýtat qatysty. Daýys berý qorytyndysy boıynsha Prezıdent Jarlyǵymen Marat Ahmetjanov Aqmola oblysynyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy.
Óńir aktıvine jańa ákimdi tanystyrǵan Oljas Bektenov Marat Ahmetjanovtyń quqyq qorǵaý jáne qadaǵalaý salalarynda túrli basshylyq qyzmetterdi tıimdi atqarǵan tájirıbeli basshy ekenin atap ótti. Oljas Bektenov oblys basshylyǵy Prezıdenttiń halyqqa Joldaýynda kórsetilgen mindetterdi iske asyrýǵa kúsh salýy qajet ekenin aıtty.
1500 dombyrashy bir mezette kúı tartty
Aqmola oblysynda Ulttyq dombyra kúnine oraı 1 myńnan astam is-shara ótkizildi. Dombyra kúnine jáne qazaqtyń uly kúıshi-kompozıtory Qurmanǵazy Saǵyrbaıulynyń 205 jyldyǵyna arnalǵan «Kúmbirlegen kúmis kúı» atty oblystyq baıqaýǵa Aqkól, Astrahan, Atbasar, Bulandy, Býrabaı, Jaqsy, Zerendi, Qorǵaljyn, Shortandy aýdandary men Stepnogorsk, Qosshy jáne Kókshetaý qalalarynan barlyǵy 18-35 jas aralyǵyndaǵy 20-dan astam kúıshi qatysty.
2 shilde — Ulttyq dombyra kúnine oraı Kókshetaý qalasyndaǵy Abylaı han alańynda 1,5 myń ónerpazdardyń qatysýymen «Dombyra» atty flesh-mob ótti. Onda oblysymyzdyń kásibı dombyrashylary, Úkili Ybyraı atyndaǵy Aqmola oblystyq fılarmonııasynyń K.Kúmisbekov atyndaǵy qazaq ulttyq aspaptar orkestri, Kókshetaý qalasynyń Birjan sal atyndaǵy mýzykalyq kolledji, Aqan seri atyndaǵy joǵary mádenıet kolledjiniń, qala mektepteriniń, Aqkól, Býrabaı, Atbasar, Egindikól, Jaqsy, Tselınograd, Sandyqtaý, Qorǵaljyn, Bulandy, Shortandy, Zerendi aýdandary men Kókshetaý, Qosshy qalasynyń birlesken dombyrashylar ansambli men kúı mektebiniń shákirtteri birlesip, qazaq halyq kompozıtorlarynyń kúılerin bir mezette oryndady.
Kıikter 76,9 myń gektar egistikti taptap ketti
Aqmola oblysynyń dıqandary aqbókenniń kóptiginen qyrýar shyǵynǵa ushyrady. Ásirese Egindikól, Atbasar, Jarqaıyń, Qorǵaljyn jáne Jaqsy aýdandaryndaǵy sharýalar zardap shekti.
Atbasar aýdanyndaǵy «Agromar Treıd» Magomed Dzeıtovtyń aıtýynsha, bıyl aqbóken byltyrǵydan da kóp. Sharýashylyqtyń 7 myńǵa jýyq gektar egistik alqabyn taptap, edáýir shyǵyn keltirdi.
Al Jarqaıyń aýdanynda aqbókenderden 17 sharýashylyq zardap shekti. Munda jazda aqbókenderdiń sany 120 myńǵa jetken. Osylaısha, kóktemgi egistik jumystaryna mıllıondaǵan ınvestıtsııa salǵan sharýalar úlken shyǵynǵa ushyrady.
Jalpy, bıyl Aqmola oblysynda aqbókenderden 76,9 myń gektar egistikke zııan kelgeni anyqtaldy. Eń úlken shyǵyn kólemi shamamen Egindikól aýdanynda 40 myń gektardan assa, Atbasar aýdanynda 17,4 myń gektar, Jarqaıyń aýdanynda 9,5 myń gektar, Qorǵaljyn aýdanynda 5,7 myń gektar jáne Jaqsy aýdanynda 3,7 myń gektar boldy.
Kókshetaýda JEO salý jóninde memorandýmǵa qol qoıyldy
2019 jyldyń 14 qarashasynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tóraǵalyǵymen Kókshetaýda ótken Aqmola oblysyn damytý jónindegi keńeste oblys ortalyǵynda jylý elektr ortalyǵyn salý máselesi kóterilgen bolatyn.JaqyndaAqmola oblysynyń ákimi Marat Ahmetjanov Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken brıfıngide Kókshetaýda salynatyn jylý-elektr ortalyǵynyń ekologııalyq qaýipsizdigi qalaı qamtamasyz etiletinin aıtty.Aımaq basshysyjylý-elektr ortalyǵyn salý jóninde memorandýmǵa qol qoıylǵanyn eske saldy.
«Bul ózi kópten kútken joba. Óıtkeni ókinishke qaraı, Kókshetaý qalasy óziniń jylý-elektr ortalyǵy joq oblys ortalyqtarynyń biri bolyp otyr. Basqasha aıtsaq, halyq arasynda Kókshetaýdy „arıstondar qalasy“ dep ataıdy — ár úıde sý jylytatyn qondyrǵy ornatylǵan. Men aıtyp turǵan memorandýmnyń oryndalýyna Energetıka mınıstrligi jaýapty. Biraq biz de basy-qasyndamyz. Jýyqta ǵana Energetıka mınıstri osy nysandy salatyn merdigermen baryp kezdesti. Qazir saraptama júrip jatyr, aıaqtalý satysynda. Osydan keıin birden qurylys bastalady. Onyń ústine jylý-elektr ortalyǵy qosymsha jumys ornyn beredi», — dedi aımaq basshysy.
Onyń aıtýynsha, jylý-elektr ortalyǵy halyqtyń elektr shyǵyndaryna jumsaıtyn shyǵyndaryn azaıtý kerek.
60 eldi mekenniń eski ataýy qaıtarylatyn boldy
Bul týraly Kókshetaýda ótken «Túrki jazbalary jáne onomastıka» atty halyqaralyq konferentsııasynda aımaq basshysynyń orynbasary Altynaı Ámirenova málim etti. Konferentsııaǵa tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Jambyl Artyqbaev, Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń professory, tarıh ǵylymdarynyń doktory Tursynhan Zákenuly, Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıteti qazaq fılologııasy kafedrasynyń professory Sábıt Jámbek, sondaı-aq onlaın rejımde Ózbekstan Ǵylym akademııasy ulttyq arheologııa ortalyǵynyń professory Gaıbýlla Babaıarov qatysyp, baıandama jasady.
Jıynda oblys basshysynyń orynbasary Altynaı Ámirenova túbi bir túrki halyqtary jazbalary kúnine arnalǵan sharanyń mańyzyna toqtala kele, óńirde birqatar eldi meken ataýyn ózgertý boıynsha aýqymdy jumys júrip jatqanyn atap ótti. Onyń sózinshe, 2022 jyly oblystyq onomastıka komıssııasy 27 eldi mekenniń eski ataýyn qaıtarýǵa kelisim berdi. 2023 jyly ıdeologııalyq turǵydan eskirgen 60 eldi mekenniń ataýyn ózgertý boıynsha jumystar qolǵa alyndy.
