Jeńistiń 80 jyldyǵy: Aqyn Abdolla Jumaǵalıev týraly tyń derekter jarııa etildi
ORAL. KAZINFORM — Uly Jeńistiń 80 jyldyǵy jáne qaharman aqyn Abdolla Jumaǵalıevtiń týǵanyna 110 jyl tolýyna oraı týǵan jeri — Syrym aýdanynda mereıtoılyq is-sharalar ótkizildi.
«Jeńisti jaqyndatqandar jáne eskerilmegen erlikter» degen taqyryptaǵy oblystyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııada aqyn ári batyr Abdolla Jumaǵalıevtiń ómiri týraly derekter ortaǵa salyndy.
Jıynda jýrnalıst, ólketanýshy, halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń ıegeri Qazybek Quttymuratulynyń málim etkenindeı, Abdolla Jumaǵalıevtiń aqyndyǵy, Máskeý túbindegi shaıqasta kórsetken óshpes erligi týraly birshama jazylǵanymen, onyń ómirindegi aqtańdaqtar jóninde aıtylmaı keledi. Sonyń biri — Abdollanyń Oral pedagogıkalyq ınstıtýtynda oqyǵan kezeńi.
Abdolla «Mádenıet maıdany» degen qabyrǵa gazetinde basylǵan maqalasynda ınstıtýttaǵy oqý protsesiniń qazaq tilinde óz deńgeıinde júrgizilmeıtinin synaǵan. Bul birshama dúrbeleń týǵyzǵan.
— Ekinshiden, tarıhshy-ǵalym Murat Sydyqovtyń «Istorııa ı ıstorıkı. Hronıka stalınskoı epohı» kitabynda ınstıtýtta áreket etken stýdentterdiń «Surpaqbaılar» tobynyń 1935 jyly áshkerelengeni tarqata jazylǵan. Osy uıymnyń kósemderi Baltan Narymbaev, Hasan Japaqovtar 7 jylǵa sottalyp ketse, solardyń tobynda bolǵan Abdolla oqýdan qýylǵan. Oral qalasynan jedel ketip, áýeli Qyzylorda, keıin Almatyny panalaǵan. Qýdalaýǵa túskenderdiń bári óz zamanynyń aldyńǵy qatarly jastary, oqý úzdikteri edi. Muny sol kezdegi sýretter de aıǵaqtaı túsedi, — deıdi Q.Quttymuratuly.
Onyń pikirinshe, A.Jumaǵalıevtiń soǵysqa deıingi ómiri áli de zertteı túsýdi qajet etedi.
Jýyrda «Jympıty — Máskeý: Abdolla izimen!» atty tarıhı-tanymdyq ekspedıtsııa sapardan oraldy.
Ekspedıtsııa múshesi, ólketanýshy Nurjan Tólepovtiń sózine qaraǵanda, zamandastary talaı ret jazsa da, Abdolla Jumaǵalıevtiń maıdandaǵy erligi resmı bılik tarapynan eskerilgen joq. Belgili jazýshy Dmıtrıı Snegınniń «Shalǵaıdaǵy kire beriste» degen povesinde Abdollanyń aǵashtan salynǵan qambaǵa bekinip, ony alynbas qamalǵa aınaldyrǵany sýretteledi. Aqyry jaý qambany órtep tynady. Aǵash úı saqtalmasa da, 84 jyl ótken soń onyń ornyn kórýdiń sáti tústi.
— Volokolamskilik izdeýshi Sergeı Bobınovtiń kómegimen Abdolla Jumaǵalıev órtenip ketken úıdiń orny anyqtaldy. Ekinshiden, Volokolamskidegi mýzeıge Abdollanyń ómirbaıany men sýreti qoıylatyn boldy. Úshinshiden, Reseı Qorǵanys mınıstrliginiń Podolskidegi ortalyq arhıvine suraý salyndy. Odan da tyń derek tabylyp qala ma dep úmittenip otyrmyz, — dedi ekspedıtsııanyń taǵy bir múshesi, Syrym Datuly atyndaǵy ólketaný mýzeıiniń meńgerýshisi Aınagúl Oıshybaı.
Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń Aqtóbe oblysy boıynsha ókili, aqyn, halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń ıegeri Baýyrjan Qurmanqulov Josaly aýylyndaǵy Abdolla Jumaǵalıev atyndaǵy orta mektepte bilim alyp, sodan túlep ushqanyn maqtan etetinin jetkizdi.
Ulttyq quryltaı múshesi, jazýshy, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń BQO boıynsha ókili, «Qurmet» ordeniniń ıegeri Baýyrjan Ǵubaıdýllın Abdolladaı qaharman aqynǵa aldaǵy ýaqytta da qurmet kórsetile beretinin atap ótti.
Syrym aýdany ortalyǵy Jympıty aýylynda Abdolla alleıasy ashylyp, aǵash kóshetteri otyrǵyzyldy.
Sondaı-aq aýdandyq mádenıet úıinde «Kúlden shyqqan gúl» atty poetıkalyq tragedııanyń (avtory Baýyrjan Shırmedınuly, rejıssery Almat Sháripov) tusaýy kesildi.
— Abdolla Jumaǵalıevtiń erligin alǵash ret pash etken jan dosy, aqyn Qasym Amanjolov ekendigi málim. Sondyqtan qoıylymda Qasym beınesi de somdaldy. Aldaǵy ýaqytta spektakldi Oral qalasy men oblys aýdandarynda ǵana emes, Qaraǵandy qalasynda da qoıýdy oılastyryp otyrmyz, — dedi Syrym aýdany ákiminiń orynbasary Serik Toqmambetov.
Eske sala keteıik, budan buryn qaharman aqyn Abdolla Jumaǵalıev týraly derekti fılm túsiriletinin jazǵan edik.