JEŃІSKE DEIІN 29 KÚN: KSRO Avstrııadaǵy nemis-fashıst basqynshylary rejiminiń joıylǵanyn jarııalady
1945 jyl 10 sáýir Qabylovtar januıasy úshin qaıǵyly kún boldy. Bul kúni Kenıgsberg úshin shaıqasta erligimen erekshelengen Keńes Odaǵynyń Batyry Tólen Qabylov ıÝdıtten aýdanynda (qazir Kalınıngrad qalasynyń Mendeleev aýdany) ol kúshi basym qarsylasqa qarsy shabýyl kezinde jaýdyń mashınasyn granatamen jaryp, ózi de kóz jumdy.
T.Qabylov 1917 jyly qazirgi Almaty oblysy Eńbekshiqazaq aýdanyndaǵy Asy-saǵa aýylynda sharýalar otbasynda dúnıege kelgen. Erte jetim qalǵan bala úlken ápkesiniń úıinde tárbıelengen. Almatydaǵy kýrstardy aıaqtap bolǵan soń týǵan aýylynda esepshi bolyp jumys atqarǵan.
Tólen Qyzyl áskerge 1942 jyly shaqyrtyldy. Sol jyly mamyr aıynda maıdanǵa attandy. Stalıngrad túbinde, Don jáne soltústik jaǵalaýdaǵy Ýkraınada, Prıbaltıkada shaıqasty. 1945 jyldyń kóktemine qaraı serjant Qabylov 24-shi gvardııalyq atqyshtar dıvızııasynyń 72-shi gvardııalyq atqyshtar polkine basshylyq etken. Kenıgsberg (Kalınıngrad) qalasyn jaýlap alý kezinde erlik kórsetti.
1945 jyly 8 sáýirde Kenıgsbergti (Kalınıngrad) jaýlap alý kezinde serjant Qabylov gvardııasynyń bólimshesi alǵashqylardyń biri bolyp qalaǵa ońtústikten shabýyl jasaǵan bólimderge qosyldy. Daladaǵy urysta Qabylov ózi granatamen jaý pýlemetin joıyp, qoıan-qoltyq urysta erekshelendi.
Chkalovsk kentinde (Kalınıngrad mańynda) jerlendi.
KSRO Joǵarǵy Keńes Prezıdıýmynyń 1945 jylǵy 19 sáýirdegi buıryǵymen basqarma tapsyrmalaryn úzdik oryndaǵany jáne erlik kórsetkeni úshin serjant Qabylov Tólenge Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy berildi.
1945 jyl 10 sáýir, Soltústik Qazaqstan memlekettik muraǵatynyń aqparatynsha, KSRO Joǵarǵy Keńesiniń Prezıdıýmy soltústikqazaqstandyq, atty barlaýshylar vzvodynyń komandıri gvardııanyń aǵa serjanty Fılıpp Nıjýrınge ol kóz jumǵannan keıin Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn berdi.
Fılıpp Nıjýrın 1913 jyly Efremov aýylynda (qazirgi Aqmola oblysy) týǵan. Áskerge shaqyrtylǵanǵa deıin býhgalter bolyp jumys istegen. 1941 jyldyń maýsymynda Nıjýrın Qyzyl ásker qataryna shaqyrtyldy. Sol jyly UOS maıdanyna attandy. 1945 jyldyń qańtaryna qaraı aǵa serjant Fılıpp Nıjýrın 1-shi Ýkraına maıdanynyń 52-shi armııa 214 atqyshtar dıvızııasy 302-shi jeke barlaý rotasynyń atty vzvodyn basqardy. Polshany azat etý kezinde erekshelendi. 1945 jyly 25 qańtarda Nıjýrın vzvody Lange kenti mańynan Vrotslavtan ońtústik-shyǵysqa qaraı Oderge birinshi shyǵyp, ótý boıynsha barlaý jasaǵan. Keıin batys jaǵalaýǵa shyǵyp, platsdarmdy basyp alyp, ony negizgi kúsh ótkenge deıin ustaǵan. 1945 jyly 3 naýryzda Nıjýrın shaıqasta qaza tapty. Boleslavets qalasynan ońtústik-batysqa qaraı 9 shaqyrym jerde ornalasqan Ottendorf aýylynda jerlendi.
10 sáýirde Úshinshi Ýkraına frontynyń áskeri Venadaǵy daladaǵy urysty jalǵastyryp, Dýnaı kanalynyń batys jaǵalaýynda ornalasqan qalalyq aýdandardyń barlyǵyn jaýdan azat etti. Frants Iosıf vokzalyn, garnızondyq gospıtaldy, kavalerııalyq kazarmalardy, ǵylym akademııasy men ózge de ǵımarattardy jaýlap alǵan soltústik-batys pen ońtústik-batystan shabýyl jasaǵan keńes bólimderi qala ortalyǵynda qosyldy. Úshinshi Ýkraına frontyn basqarǵan marshal Tolbýhın Venany jáne Avstrııanyń ózge de eldi mekenderin mınasyzdandyrý buıryǵyn berdi.
Bul kúni KSRO úkimeti Avstrııaǵa qatysty málimdeme jasady. «Keńes úkimeti avstrııalyq aýmaqtyń bir bóligin alýdy nemese Avstrııadaǵy áleýmettik qurylymdy ózgertýdi kózdemeıdi... Ol nemis-fashıstik basqynshyq rejimin joıýǵa jáne Avstrııadaǵy demokratııalyq tártip pen mekemelerdi qalpyna keltirýge kómektesedi».
Bul kezde, Chehoslovakııada Bratıslavadan soltústik-shyǵysqa qaraı Ekinshi Ýkraına maıdanynyń áskeri Vag ózenine shyǵyp, Trenchın qalasynyń mańynda eki jaqtan nemis garnızonyn ózenge qaraı yǵystyrdy. Túske qaraı qala fashısterden bosatyldy.
Jeńiske deıin 29 kún qaldy.
