Jeńil kólikti kedendik rásimdeý kezinde qandaı mańyzdy aqparatty bilý kerek
Syrtqy ekonomıkalyq qyzmetke qatysýshylar aqshasyn únemdeý úshin, taýarlardyń kedendik qunyn tómendetedi, ıaǵnı jalǵan málimetter negizinde kedendik qundy deklaratsııalaıdy.
Jalpy, Qazaqstan Respýblıkasynyń keden zańnamasyna sáıkes ákelinetin taýarlardyń (kólik quraldarynyń) kedendik quny olarmen jasalǵan mámileniń qunyn, ıaǵnı osy taýarlar úshin is júzinde tólengen nemese tólenýge jatatyn baǵasyn jáne Qazaqstanǵa jetkizýmen baılanysty shyǵyndardy (tasymaldaý, saqtandyrý) qamtıdy.
Úshinshi elderden kólik quralyn tazartý kezinde taýarlar men aqparattyń qunyn qabyldaý senimdi, sandyq jáne qujattarmen rastalǵan aqparatqa negizdelýi kerek.
Kedendik qun týraly senimdi jáne qujattarmen rastalǵan málimetterdi usynǵan jaǵdaıda deklaranttyń kedendik quny qabyldanady. Mysaly, jóneltýshi eldiń eksporttyq deklaratsııasy, shot-faktýra, taýardy jetkizýge arnalǵan kólik shyǵyndary, satyp alýshy men satýshy arasyndaǵy satyp alý-satý sharty, aýktsıonnan taýar satyp alynǵan jaǵdaıda banktik aýdarym nemese aýktsıondyq tizim.
Taýarlardyń kedendik qunyn baqylaý maqsatynda Memlekettik kirister organdary Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııa Alqasynyń «Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtyń kedendik aýmaǵyna ákelinetin taýarlardyń kedendik qunyna kedendik baqylaýdy júrgizý erekshelikteri týraly» 2018 jylǵy 27 naýryzdaǵy №42 sheshimin qoldanady.
Taýarlardyń kedendik qunyn baqylaýdy júzege asyrý kezinde birdeı nemese uqsas taýarlardyń (uqsas avtokólikterdiń) baǵasymen salystyrǵanda ákelinetin taýarlardyń tómen baǵasyn anyqtaý – taýarlardyń kedendik qunyna senimsiz týdyratyn belgilerdiń biri. Al, aqparatty kez kelgen jolmen alýǵa bolady, onyń ishinde veb-saıttardyń baǵasy, aýktsıondar, dılerlerdiń aqparaty jáne keden organdaryndaǵy málimetter qoldanylady.
Qarjy mınıstriniń 2021 jylǵy 29 sáýirdegi №414 buıryǵyna sáıkes sharttardyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý maqsatynda Memlekettik kirister komıtetiniń resmı saıtynda Qazaqstan Respýblıkasyna ákelinetin avtokólikterdiń baǵasy týraly aqparat turaqty túrde jarııalanady.
Sonymen qatar, ótken jyldyń sońynda Memlekettik kirister komıteti Germanııanyń keden organdarymen birlese otyryp, Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda belgilengen tártippen kedendik tólemder men salyqtardy tóleýden jaltarý faktilerin anyqtady. Naqty quny 292 myń eýro bola tura (Mercedes-Benz S680 MAYBACH), deklarant 181 myń eýro dep avtokóliktiń kedendik qunyn tómendetip kórsetken. Sonyń nátıjesinde bir ǵana kólikten qosymsha 14 mıllıon teńge óndirilgen, ondaı mysaldar kóp. Demek, Memlekettik kirister komıtetinde shynaıy aqparat alý jáne zań buzýshylardy jaýapkershilikke tartý úshin barlyq tetikter bar.
Kedendik bajdar men salyqtardy tóleýge keletin bolsaq. Mysaly, kólemi 2500 tekshe santımetr, kedendik quny 15 000 AQSh dollaryn quraıtyn 2021 jyly shyǵarylǵan jeńil avtokólik úshin, sol kúni qoldanysta bolǵan dollar baǵamy 448,12 boıynsha deklaratsııa bergen kezde mynadaı kedendik tólemder men salyqtar tólenedi:
- taýarlardy deklaratsııalaý úshin kedendik alym – 20 000 teńge;
- 8703231982 SEQTN kody boıynsha 15% mólsherinde ákelinetin kedendik baj – 1 008 270 teńge;
- 12% stavka boıynsha QQS esepteý taýarlardyń jalpy somasynyń, alym jáne baj salyǵy somalaryn qosý arqyly júzege asyrylady – 927 608 teńge.
Kólik quraldaryna «aktsız» tóleý avtomobılder úshin qozǵaltqysh kólemi 3000 tekshe santımetrden asatyn jaǵdaılarda júzege asyrylady.
Aıta ketsek, 2022 jyly Qazaqstanǵa 55 251 jeńil kólik ákelinip (31 895 taýarlarǵa arnalǵan deklaratsııa), olarǵa 216 mlrd teńge somasynda kedendik tólemder men salyqtar (KTmS) tólengen. Bul – aldyńǵy jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 3,5 esege kóp (18 115 avtokólik (8 858 TD), KTmS 61,5 mlrd teńge). Al, bıylǵy І toqsanda 83 mlrd teńge somasyna KTmS tóleı otyryp, 25 277 jeńil avtokólik (14 409 TD) ákelindi, bul – ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 3,2 ese artyq (8 124 kólik (4 848 TD), KTmS 24,7 mlrd teńge).
