Jelsheshek aýrýy balalar arasynda jıi kezdesedi – dáriger keńesi
- Jelsheshek aýrý y qalaı taraıdy?
- Infektsııa kózi – aýrý adam. Sondyqtan, aýrý jáne saý adam arasyndaǵy baılanysty shekteý óte mańyzdy. Jelsheshek aýa arqyly taraıdy. Eger siz nemese sizdiń balańyz aýyryp qalsa, mektepke, balabaqshaǵa nemese jumysqa barmaǵan durys. Denede qyshyný paıda bolǵansha (teride vırýs joq ekendiginiń belgisi) úı jaǵdaıynda bolý kerek. Bul ádette daqtar shyqqannan keıin 5 kúnnen soń paıda bolady.
- Aldyn alý úshin qandaı saqtyq sharalaryn júrgizý qajet?
- Syrqattyń ınkýbatsııalyq (jabyq) kezeńi 11 kúnnen 21 kúnge deıin, ıaǵnı ortasha 14-15 kúnge sozylady. Aýrý adam syrqattyń ınkýbatsııalyq kezeńiniń sońǵy kúninen bastap jáne bórtken shyqqannan keıingi 9-kúnge deıin juqpaly bolyp esepteledi. Osy aralyqta baılanysta bolmaý kerek.
- Bul aýrý qaı jastaǵylar arasynda jıi tirkeledi?
- Munymen 1 jastan 10 jasqa deıingi balalar jıi, al 10 jastan asqan balalar men eresekter sırek aýyrady. Jelsheshekpen aýyryp jazylǵan adamda kúshti ımmýnıtet qalady.
- Syrqat adam boıynda jeńil óte me? Q andaı belgileri bar?
- Ádette, jelsheshek jeńil ótedi. Biraq, keıde áljýaz balalarǵa shyqqanda asqynatyn jaǵdaıy kezdesedi. Bul jaǵdaıda teri irińdeıdi, qulaǵy men aýzynyń shyryshty qabyǵy qabynyp aýyrady.
Syrqat balany muqııat kútimge alý kerek. Aýrýdyń denesi bórtse, onyń ústine temperatýrasy kóterilse, syrqatty qozǵaltpaı jatqyzyp qoıǵan durys. Tósek-oryn jaımasyn jıi-jıi almastyrǵan jón.
Aýrý bastalǵanda temperatýra 38-39°S-ge deıin kóteriledi. Adamnyń terisi men shyryshty qabyǵynda qyshyma bórtken paıda bolady. Al, 3-5 kún ótkennen keıin bórtkenniń kóbeıýi toqtaıdy da, temperatýra tómendep, qalpyna keledi. Bórtken qara qotyrlanyp, 1,5-2 aptadan soń onyń qabyǵy túsedi. Keıde barlyq aýyrǵan kezeńde temperatýrasy kóterilmeı, ádettegideı birqalypty bolady.
- A l, eresekter shaldyqqan jaǵdaıda qalaı ótedi?
- Balalarǵa qaraǵanda jelsheshek eresekterde aýyrlaý túrde ótedi. Keı jaǵdaıda úlkender asqynýdan zardap shegýi múmkin.
- Naýqasq a qandaı kútim jasalǵany durys?
- Balanyń denesinde bórtkenniń bolǵanyna qaramastan, ony qaınaǵan sýmen nemese qyzǵyltym etip ezilgen kalıı permanganatymen (margantsovka) maqtany paıdalanyp, óte eppen jýady. Al, qolyn sabyndap jýǵan durys.
Bórtkendi 1 protsenttik kalıı permanganatynyń nemese 1-2 protsenttik brıllıantty zelenka eritindisimen súrtse, ol kóp qyshymaıtyn bolady. Bala terisin qasyp, tyrnap tastamaýy úshin qolynyń tyrnaǵyn alyp, dákeden qolǵap tigip kıgizý qajet.
Balanyń ernine tuzsyz sary maı nemese qaınatylǵan kúnbaǵys maıyn jaǵyp, sýsyndy kóp ishkizý kerek. Kishkentaı balanyń tańdaıyn salqyn shaımen nemese qaınaǵan sýmen jibitip otyrady.
Sýsyzdanýdy boldyrmas úshin kóp suıyqtyq ishý qajet.
Gıgıenaǵa keletin bolsaq, jyly, biraq ystyq emes dýsh qabyldaǵan artyq emes. Sodan keıin terini qurǵatyp (ysqylamańyz), deneńizdegi daqtar jazylǵansha bos kıim kıgen jón.
Eń bastysy – jaranyń qabyǵyn almaý, terini tyrnamaý. Tyrtyq qalyp qoımaýy úshin terige tıispegen mańyzdy. Eger temperatýra 39-dan assa, bórtpe elementi paıda bolsa, shuǵyl túrde dárigerge habarlańyz. Sondaı-aq, eger bala ózin nashar sezinse dárigerge qaralyńyz.
- O blys t a bıyl jelsheshekpen syrqattanǵan naýqastar kóp pe ?
- Bıylǵy 10 aıda jelsheshektiń 820 jaǵdaıy tirkelgen. Ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 4,6 ese ósim baıqalady. Olardyń kópshiligi 14 jasqa deıingi balalar arasynda tirkelgen: bul – 716 jaǵdaı.
Oqı otyryńyz, ana súti – balanyń durys damýynyń kepili. Náreste týǵannan keıin múmkindiginshe tezirek anasynyń keýdesine jatqyzylýy kerek. Alǵashqy aılarda ana sútinen basqa suıyqtyqtar men taǵamdardy, tipti qaınatylǵan sýdy da berýdiń qajeti joq. Óıtkeni, balanyń isheginde as qorytý fermentteri áli joq jáne ol basqa taǵam túrlerin sińire almaıdy. Alǵashqy alty aıda tek ana sútimen tamaqtandyrý náresteni dıareıadan, anemııadan jáne basqa aýrýlardan qorǵaıdy. Balaǵa shaı berýge bolmaıdy, óıtkeni ol anemııa týdyrýy múmkin.
Basty foto: Getty Images