«Jekeshelendirýdiń ekinshi tolqyny: odan ne kútemiz?» - baspasózge sholý
***
«Elbasy Nursultan Nazarbaev Almaty oblysynyń Talǵar aýdanyndaǵy «Baıserke-Agro» JShS-inde boldy», - dep jazady « Egemen Qazaqstan » gazeti senbilik sanyndaǵy « Aýyl sharýashylyǵy ǵylymnyń kómeginsiz damı almaıdy » degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, Memleket basshysy sharýashylyq bazasynda Qazaq ulttyq aýyl sharýashylyǵy ýnıversıtetimen birlesip qurylǵan «Baıserke-Agro» ǵylymı-óndiristik oqytý ortalyǵy jumysymen tanysty. Qazaqstan Prezıdentine dándi daqyldardyń jańa sorttary, pestıtsıdter men bıotyńaıtqyshtardyń san alýan túri, sondaı-aq, Qazaqstan ǵalymdary «Baıserke-Agro» ǴÓOO bazasynda jasap shyǵarǵan veterınarlyq preparattar kórsetildi. Sonymen qatar, Nursultan Nazarbaev aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń jetildirilgen árqıly túrleri men mal sharýashylyǵy nysandaryn aralap kórdi. Memleket basshysy eldegi aýyl sharýashylyǵy keshenin tıimdi damytý isi bul salada zamanaýı ǵylymı ádistemeler men ázirlemelerdi qoldanýdy talap etetinin aıtty. «Azyq-túlik óndirisi elimizdi damytýdyń basty faktoryna aınalyp keledi. 2050 jylǵa qaraı álemde halyq sany 9 mıllıardqa deıin ósedi, ol aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýdi eki esege arttyrýdy qajet etetin bolady. Qazaqstannyń, orasan keń alqaptardy qosa alǵanda, sol oryndy ıelenýge barlyq múmkindigi bar. Bul rette, aýyl sharýashylyǵy jańa tehnologııalardyń kómeginsiz odan ári damı almaıdy. Ǵylymnyń bar kúshin paıdalaný kerek, tek sonda ǵana biz aýyl sharýashylyǵy salasynda ilgerileı alamyz», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Baspasóz betinde jıi talqyǵa salynyp, jarııalanyp júrgen jekeshelendirýdiń ekinshi tolqyny bastalar kún alys emes. Sharanyń qajettiligin Elbasy N.Nazarbaev Qazaqstan halqyna arnaǵan «Qazaqstan joly - 2050»: bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty Joldaýynda aıtqan bolatyn. Osyǵan oraı, Memleket basshysy Úkimet pen Ulttyq bankke memleket qatysy bar barlyq kompanııalarǵa taldaý júrgizip, olardyń ishindegi jeke sektorǵa beriletin kásiporyndardyń tizimin anyqtaýyn tapsyrǵan edi. Osy jaıt arqaý bolǵan maqala el gazeti « Egemen Qazaqstanda » « Jekeshelendirýdiń ekinshi tolqyny: odan ne kútemiz? » degen taqyryppen berilgen. «Kvazımemlekettik menshikti jekeshelendirý eń aldymen memkompanııalarǵa artyq júk bolyp otyrǵan beıindik emes aktıvterdi enshisin berip shyǵarýdan bastalmaq. Bul shara «Samuryq-Qazyna» UÁQ-qa da tikeleı qatysty», - dep jazady basylym. Maqalada 2014-2015 jyldar aralyǵynda básekelestik naryǵyna Qordyń jalpy quny 50,8 mıllıard teńgeni quraıtyn 16 beıindik emes aktıvi jáne 19 nysany shyǵarylatyndyǵy aıtylǵan. Bul nysandardyń qatarynda «Dýman» qonaqúı kesheni, «Saryaǵash» sanatorııi, «Aqbulaq» saýyqtyrý kesheni, «QTJ»-nyń saýyqtyrý-qalpyna keltirý ortalyǵy jáne Qordyń sheteldegi, atap aıtqanda Grýzııa, Túrkııa jáne Qyrǵyzstandaǵy aktıvteri bar.
***
«Taıaýda álemniń saýatty jurtshylyǵy úsh eleń eterlik jańalyqtyń kýási boldy. Onyń alǵashqysy - BRIKS tobyndaǵylardyń halyqaralyq bank sekildi óziniń jeke qarjy ınstıtýtyn ashatyndyǵy jaıly habar. Ekinshisi - Frantsııa bıligindegi laýazymdy tulǵalardyń biriniń «el ishinde dedollarızatsııa júrýi kerek» degen málimdemesi. Úshinshisi - GFR barlaý júıesi arasyndaǵy eki qyzmetkerdiń AQSh múddesine «shpıondyqpen aınalysýy», - dep jazady « Aıqyn » gazeti senbilik sanyndaǵy « Dollarsyzdaný kóshinen qalǵan joqpyz ba? » degen taqyryptaǵy maqalasynda. Osy rette maqala avtory Qytaımen, Eýroodaqpen, Reseı Federatsııasymen, Anglııamen eksport-ımport almasý úshin esep aıyrysýda sol elder men aımaqtardyń ulttyq valıýtalary men bizdiń teńgemizdi paıdalanýǵa kóshken jón degen oıyn alǵa tartady. Bul álemde «dedollarızatsııa» júrip jatqanda qoldanysqa engiziletin jalǵyz jol. Ekinshiden, ishki rynokta qymbat taýarlardy, avtokólikterdi jáne jyljymaıtyn múlikterdi baǵalaý kezinde altyn quny esepke alynýy nemese bárin teńgemen baǵalaýǵa tolyq kóshken jón. «Qysqasy, álem «dedollarızatsııa» baǵytynda artyna qaraılamaı jyljyp barady. Muny kórip otyryp, jalpy adamzattyq kóshten búgin qalyp qoısaq, erteń «barmaǵymyzdy shaınarymyz» sózsiz. Ondaıdyń betin aýlaq qylsyn», - dep túıindeıdi avtor.
***
Osy basylymnyń jazýynsha, Qazaqstanda saqtandyrý kompanııalaryn shuǵyl qutqarý kerek, áıtpese, aldaǵy jyldary olar birinen soń, biri bankrotqa ushyraı bastaýy múmkin. Ulttyq bank osyndaı uran tastap, dabyl qaǵyp otyr. Bos baıbalamǵa urynbaı, naqty ári tótenshe is-qımylǵa kóshipti. Bul rette elimizdegi saqtandyrý júıesi reformany bastan keship, túbegeıli túrde jańaratyn bolady. Jańa reforma aıasynda, elimizdegi depozıtterdiń qaıtarymyn kepildendiretin qor tárizdi uıymdy saqtandyrý júıesin de qurý kózdelýde. Ulttyq bank tóraǵasynyń orynbasary Danııar Aqyshevtyń aıtýynsha, saqtandyrý qyzmetiniń táýekelderin azaıtý maqsatynda, bank sektoryndaǵyǵa uqsas, Saqtandyrý tólemderin kepildendirýdiń memlekettik júıesin qurý usynylýda. Bul júıe qazir de bar, biraq ol birneshe jyl buryn jekeshelenip ketken. Endi táýekelder tym joǵary bolyp barady, sondyqtan Ulttyq bank júıege keri oralyp, tizgindi óz ýysyna alýǵa uıǵarypty. «Áıtkenmen, qolǵa alynyp jatqan ózgeristerdiń negizgi bóligi jumysshyny jazataıym oqıǵaǵa ushyraýdan mindetti saqtandyrýǵa qatysty bolady. Máselen, el Úkimeti Parlamentke engizgen «Qazaqstannyń keıbir zańnamalyq aktilerine saqtandyrý jáne ıslamdyq qarjylandyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańǵa sáıkes, saqtandyrý uıymynan jumysshynyń densaýlyǵy men ómirine keltirilgen zııandy óteý boıynsha tólenetin tólem de, sondaı-aq densaýlyqqa nuqsan keltirýden týyndaǵan shyǵystardy óteý boıynsha tólemder (bir rettik tólemder) de endi shekteledi», - deıdi avtor. Maqala « Saqtandyrylýdan buryn saqtanǵan jón » degen taqyryppen berilgen.
