Jeke derekti qorǵaý, tsıfrlandyrý, jalaqyny arttyrý – Arhıv týraly zań qandaı jańashyldyqtar usyndy

ASTANA. KAZINFORM – Májilis depýtattary «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine arhıv isi máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasyn birinshi oqylymda maquldady. Jańa zań qujattyq-tarıhı mádenı muranyń, onyń ishinde elektrondy qujattardyń saqtalýyn qamtamasyz etýdi kózdeıdi. Kazinform tilshisi zańdaǵy basty jańashyldyqtarǵa sholý usynady.

Birtutas elektrondy arhıv qurylady

QR Mádenıet jáne aqparat vıtse-mınıstri Aıbek Sydyqovtyń aıtýynsha, búginde elimizde 231 arhıv bar. QR Prezıdentiniń arhıvi, sondaı-aq tórt arnaýly memlekettik arhıv tarıhı qujattardyń saqtalýyn qamtamasyz etedi. Eldegi memlekettik arhıvterde qalyptasqan 74500 qorda barlyǵy 27 mln 500 myń saqtaý birligi bar.

– Qazirgi ýaqytta qaǵazdaǵy túpnusqa qujattarmen qatar aqparattyq júıelerde elektrondy qujattar qory qalyptastyrylyp jatyr. Olar arqyly memlekettik organdardyń, kvazımemlekettik sektordyń jáne bıznes qoǵamdastyqtyń fýnktsııalary júzege asyrylyp jatyr. Qyzmetter de osy júıeler arqyly kórsetiledi. Osyǵan baılanysty ártúrli aqparattyq júıelerdegi elektrondy qujattardy uzaq merzimge saqtap, arhıvterdiń jumysyn avtomattandyrý úshin olardy birtutas elektrondy arhıvke ıtntegratsııalaý qajettigi týyndady, – dedi vıtse-mınıstr Májilistiń jalpy otyrysynda.

Depýtat Elnur Beısenbaı búgingi kúnge deıin elde memlekettik qujattardy saqtaýdyń biryńǵaı tsıfrlyq júıesi bolmaǵanyn aıtady. Arhıvter aımaqtar boıynsha shashyrańqy, aqparatqa qoljetimdilik shekteýli boldy. Sondyqtan bul bastama osy máseleni sheshedi.

Elektrondyq arhıvter máselesin Memleket basshysy Ulttyq quryltaıdyń tórtinshi otyrysynda kótergen bolatyn. Prezıdent tarıhı jadymyzdy saqtaý jáne azamattardyń aqparatqa qoljetimdiligin arttyrý maqsatynda zamanaýı tsıfrlyq arhıvterdi qurý men engizýdi jedeldetý jóninde naqty mindet qoıdy.

Salalardy tsıfrlandyrý protsesi elektrondy qujattar men elektrondy arhıvterdi keńinen qoldanýǵa jol ashty. Buryn bolmaǵan jańa uǵymdar paıda boldy. Sonyń nátıjesinde zań jobasyna jańa normalar engizildi.

Mysaly «elektrondy arhıvtik qujat», «qaǵazdaǵy qujattyń elektrondy kóshirmesi», «elektrondy qujattyń qaǵazdaǵy kóshirmesi», «elektrondy nysandaǵy tolyqtyrý kózi», «qujattyń qundylyǵyna saraptama jasaý», «qujattardyń saqtalýyn qamtamasyz etý» termınderi engizildi.

Arhıv mamandarynyń jalaqysy kóbeıedi

Qoldanystaǵy zańnamada arhıv mamandary sanatynyń bolmaýyna baılanysty «azamattyq qyzmetshi» sanalatyn memlekettik arhıv mamandaryna laýazymdyq jalaqynyń 25% mólsherinde jasalatyn tólemniń zańdylyǵy týraly másele týyndaǵan.

– Osy jaǵdaılardy eskerip, zań jobasynda mamandardy tólem túrindegi áleýmettik sharalarmen qamtý maqsatynda «azamattyq qyzmetshiler» sanatyna kiretin aýyldyq jerlerde jumys isteıtin sala mamandary tizbesine arhıvterdi qosýdy kózdeıtin jańa norma usynylady. Bul norma aýyldyq eldimekenderde jumys isteıtin arhıvshi mamandarǵa 25% qosymsha tólem jasaýdy júzege asyrady, – dedi vıtse-mınıstr Aıbek Sydyqov.

Onyń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta arhıv mamandarynyń eń tómengi jalaqysy 160 myń teńge shamasynda, ortaq jalaqy — 260 myń teńge.

Zań jobasynda jergilikti atqarýshy organdardyń rólin kúsheıtýge baǵyttalǵan normalar kózdelgen. Endi olar aýyldyq jerlerdegi arhıv salasy mamandarynyń laýazymdarynyń tizimin anyqtaı alady. Sol boıynsha jalaqyǵa qosymsha aqy tólenedi.

– Jalpy, aýyldarda arhıv isinde qyzmet isteıtin azamattarǵa zań boıynsha aýyldyq kvotamen ústemeaqy tóleýge bolady, ıaǵnı 25 paıyzǵa deıin kóterýge kedergi joq. Endi sony osy zańmen bekitemiz. Sodan keıin aýyldaǵy arhıvte qyzmet isteıtin qyzmetkerlerdiń bári 25 paıyzdyq ústemeaqy alady. Ulttyq arhıv qyzmetkerleri 1,75 koeffıtsıentpen joǵary jalaqy alatyn bolady. Demek, ortasha jalaqylary 173 myń teńgeden 393 myń teńgege deıin artady, – dep túsindirdi Elnur Beısenbaı.

Jeke derekter qorǵalady

Jyldan-jylǵa azamattardyń jeke ómiri men olardyń jeke derekterine qatysty memlekettik arhıvterge ótinishterdiń artqany baıqalady. Olardyń qorǵalýy QR Konstıtýtsııasyna sáıkes qamtamasyz etilýi tıis.

– Alaıda QR Derbes derekter jáne olardy qorǵaý týraly zańynyń 3-baby, 3-tarmaǵynyń 2-tarmaqshasynda QR Ulttyq arhıv qoryn qalyptastyrý, saqtaý jáne paıdalanýǵa, jeke derekterdi qamtıtyn basqa da arhıvtik qujattarǵa qatysty bul zańnyń qoldanylmaıtyny kórsetilgen. Osyǵan baılanysty zań jobasynda úshinshi tulǵalar aqparatty suratqanda arhıv qorlaryndaǵy azamattardyń jeke ómiriniń qupııasyn qamtıtyn derbes derekter men málimetterdi qorǵaýdy qamtamasyz etý normalary belgilengen, – dep túsindirdi vıtse-mınıstr.

Bul ásirese ashyq bazalar qoldanylatyn jáne aqparattyń syrtqa shyǵyp ketýi jıi oryn alatyn qazirgi kezeńde tipti ózekti, deıdi depýtattar.

Memleket qarjysyna jasalǵan týyndylardy arhıvke tapsyrý mindetteledi

– Táýelsiz Qazaqstannyń qoǵamdyq-saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı-rýhanı ómirindegi mańyzdy protsesterdi, qubylystar men oqıǵalardy tereńirek túsinýge kómektesetin tarıhı sátter men is-sharalardy, derekterdi aýdıovızýaldy materıaldarda saqtaý maqsatynda memlekettik qarjy esebinen aýdıo-vızýaldy qujattama jasaıtyn, ony taratýǵa qatysatyn zańdy tulǵalardyń barlyǵyna jasalǵan ónimniń bir danasyn memlekettik saqtaýǵa tapsyrýdy mindetteıtin jańa norma usynylady, – dedi vıtse-mınıstr A.Sadyqov.

Bul rette aýdıo-vızýaldy qujattamany óz qarajatyna jasaǵan jaǵdaıda jeke nemese zańdy tulǵalar olardy memlekettik saqtaý oryndaryna tapsyrýǵa quqyly. Sondaı-aq depýtattar respýblıkalyq memlekettik arhıvterge «ulttyq» mártebe berý jónindegi mańyzdy túzetýlerdi bastamashylyq etti. Atalǵan norma arhıvterdiń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtyp, olardyń abyroıy men tarıhı-mádenı murany saqtaý júıesindegi mańyzdylyǵyn arttyrady.

– Arhıvter uzaq ýaqyt boıy nazardan tys qalǵany belgili. Bul rette álemdik tájirıbelerden oqshaý qalmaı bir trendte júrý qajettigin túsingen jón. Mysaly, Estonııada búkil arhıv júıesi tolyǵymen tsıfrlanǵan. Árbir qujat onlaın rejımde qoljetimdi. Ońtústik Koreıada arhıvter mártebesi boıynsha tıisti qarjylandyrýymen ǵylymı mekemelerge teńestirilgen. Qazaqstanda da osyndaı qadam jasalyp otyr. Biz artta qalmaı, qazirgi zamanǵy standarttarǵa saı áreket etemiz. Bul oraıda sonymen birge osy zań jobasynyń aıasynda jyldar boıy qordalanǵan óz máselelerimizdi de sheship alamyz, – dedi depýtat E.Beısenbaı.

Buǵan deıin Májilis depýtaty Sergeı Ponomarev 62 mlrd teńge shyǵyndy qajet etetin halyqaralyq «Bolashaq oıyndaryn» keıinge qaldyrýdy usynǵan edi.