Jat aǵymdardyń saldarynan jastar óz bolmys-bitimin joǵalta bastady
Carapshynyń pikirinshe, qazaq jerine ıslam órkenıetiniń kelgenine ondaǵan ǵasyr boldy.
«Salafıler men ýahabıler aıtpaqshy, biz keshe ǵana musylman bolyp, taýhıdti túsingen ult emespiz. Islam qazaq jerine 7 ǵasyrdyń sońynda 8 ǵasyrda kelgen bolatyn. Tarıhqa belgili áıgili Atlah shaıqasynan soń Islam órkenıetimen suhbat qura bastadyq. Dıalogtyń aıaǵy birigýge aınaldy. Mádenıet úlken bir bolmys dep eseptesek, mádenıettiń 18 qabatyn aralap shyqsańyz da ıslam izin tabasyz. Radıkaldy toptyń ólshemderin qalaı anyqtaýǵa bolady. Bolmystyq platformamyzǵa qaraımyz, salystyramyz. Betasharymyzǵa qarsy shyǵyp jatyr. Bul jerde bir otbasynyń ekinshi otbasyna sińý máselesi kóterilip tur. Allanyń birinshi sózi sálem ekeni ras. Biraq, bul jerde sálem berý dinı emes, dástúrli rıtýal bolyp tur. Teris aǵymdaǵylar sálem salýdy tabyný, ıilý, qulshylyq etýmen ıdentıfıkatsııalap jatyr. Bul ekstremıstik pıǵyl. Bizdiń musylmandyq túsinigimiz - qazaq bolmysymyzdyń anyqtaýyshy. Qazaqtyń musylmandyǵy ózbek, arab, parsynyń musylmandyǵynan birde-bir kem emes. Qaıta birshama artyqshylyqtary bar. Bizdiń qazaqtyń dástúrlik normalary sharıǵı úkimdermen qatar júredi. Ekeýiniń arasynda úndestik bolǵan kezde ǵana bolmysymyz ómir súredi», - dedi maman.
Belgili dintanýshy qazaqtyń dástúri dinmen qatar ómir súrgen soń ǵana osy ýaqytqa deıin saqtalǵanyn aıtty.
«Kelinniń sálem salýy, arýaqtar týraly kózqaras, mazar týraly tanymymyz, rýhtyń máńgiligi týraly másele aıaq astynan revızııaǵa ushyrap jatyr. Jastar birden tań qaldy, óz bolmys-bitimine senbeıtin boldy. Ótkenine kúdikpen qaraıtyn boldy. Olar tarıhyn joqqa shyǵaryp jatyr. Búkil qazaqtyń tarıhty joqqa shyǵarýy, ýaqytta joqqa shyǵarý, keńistikti joqqa shyǵarýǵa aparady. Qazaqtyń keı jastary topyraqty joqqa shyǵarady. Soǵys bolǵan jer meniń topyraǵym, dııarym deıdi. Otanyn tárk etip ketip barady. Sáláfızmdi ekstremıstik shablondaryna qarap-aq ajyratýymyz kerek. Ekstremızm adamǵa psıhologııalyq turǵydan qatty áser etedi. Adam óziniń «meninen» kúdiktene bastaıdy. Kúdiktengen soń daıyn shablondarǵa barady. Býkvalısterdiń qoıǵan shablondary qandaı degenge kelsek, adam adasady, adam aqyly basty qundylyq emes, sebebi oǵan adamnyń mıy jetpeıdi, adam mıy shekteýli, al ol sheksiz álem. Alla ne aıtsa sony tyndaý, qulshylyqty seziný, quranda aıat qalaı aıtylsa, solaı qabyldaý kerek degenge keledi. Adam qul bolýy kerek, boldy.
Bizdiń basty kemshiligimiz - jastarǵa óziniń musylmandyq negiziniń basqalardan kem ekenin dáripteı almaı jatyrmyz. Dinı tájirıbemizdi, Farabıden bastap Máshhúr Júsipke deıingi aralyqta dinı bilimdi júıeli bere almadyq. Ne úshin aıtamyz muny? Menimizdi saqtaýymyz kerek. Bolmysymyzdy saqtaýymyz kerek. Jańǵyrý degen úlken baǵdarlama qoıylyp jatyr. Bul jolda ózgermesten jańarýymyz kerek», - dedi ol.
Sarapshy dinı tanymnyń urpaqtan urpaqqa nege tolyq jetpeı qalǵanyn túsindirdi.
«Qazaqta «áke kórgen oq jonar» degen sóz bar. Dinge kelgende olaı bolmady. Aǵa býyn dinı tájirıbesin balasyna berýge qaýqarsyz bolyp qaldy. Sebebi ózi de bilmeıdi. Osyndaı kezde urpaqtar arasyndaǵy sabaqtastyqta úlken transformatsııa bolyp jatyr. Jastar aldyńǵy urpaqty moıyndamaıdy. Bul dinı tanymnan kórinip jatyr. Kóp jastar dinı bilimdi shetelden, ınternetten alyp kelgen soń, shekesinen qaraı bastady. Bul qubylystan qoryqpaı qundylyqtyq, dıalektıkalyq, qaıshylyqtardy aıtý kerek. Ózińniń qoınyńnan shyqqan balań tanym-bilimin basqa jaqtan ákelgende eskimen arada suhbat bolady. Suhbat árdaıym ortaq nemese qaıshy platformada bolady. Biz sol kezeńdemiz qazir», - dedi dintanýshy Dosaı Kenjetaı.
