«Jasóspirimder bul jalǵanmen qoshtasýǵa nege asyǵady?» - respýblıkalyq basylymdarǵa sholý

ASTANA. 12 qyrkúıek. QazAqparat - Qazaq aqparat agenttigi respýblıkalyq basylymdarda 12 qyrkúıek, sársenbi kúni shyqqan ózekti materıaldarǵa sholýdy usynady.

***

«Jol azabyn tartqan biledi» demekshi, qazaqstandyq­tardyń ony tartpaǵany kemde-kem shyǵar. Tómende sony jeńildetýge bir septigi tıer me eken degen oımen jol problemasyn birshama qamtyǵan boldyq. Joldarda nege joba joq? Elimizdiń orasan zor jetistikterin kórgisi kelmeı, bardyń bárin joqqa shy­ǵaryp, baıbalam sala beretin «sary» basylymdar emes, ókimettiń óreli isterin órge súıreı kórsetetin gazettiń qyz­met­keri bolsaq ta ózimiz kórgen jol azabyn jazbaı tura almadyq. Bıylǵy demalysta áriptesterimniń kóbi ózderiniń jeke menshik máshı­ne­le­ri­men elimizdiń túkpir-túkpirine saparǵa shyqqan eken, solardyń báriniń aıtyp kelgeni joldar qalaı jaman degen jal­ǵyz sóz. Basqa faktilerdi termeı-aq, olar­dyń kórgen azabyn ǵana aıtatyn bolsaq, Ereımentaý baǵytyna jap-jańa máshı­ne­simen jolǵa shyqqan Serikqazy Káki­ba­­lanovtyń jaman joldan dóńgelegi aty­lyp, aýdarylǵan máshıneden áıteýir otbasy áýpirimmen aman qaldy. Sý jańa máshıneden saý-tamtyq joq. Jambyl óńi­rine jolǵa shyqqan Asqar Turap­baı­uly da sonshalyqty azap shegip, onysyn jáne gazetke jazdy («Jol muraty - jetý» desek te...», «E.Q», 21.07.2012 j.). Onyń da dóńgelegi atylyp, áıteýir óz­deri aman. Semeı óńirin aralap qaıtqan Aleksandr Tasbolatov ta joldan kórgen qorlyǵyn tańdaıyn qaǵyp aıtyp otyrdy. Qostanaı óńirine jolǵa shyqqan meniń de kórgen azabym az bolǵan joq»,-dep jazady «Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda maqala avtory. Elimizdiń joldary jaıyndaǵy máseleni egjeı-tegjeıli qamtyǵan osy maqala «Joldar, joldar, joldar...» degen taqyryppen basyldy.

***

«Aıqyn» basylymynyń jazýynsha, álemdik taýar bırjalarynda astyq baǵasy qymbattaıdy degenshe bizdiń Úkimet elde «áleýmettik qoldaý» sharalaryn júzege asyra bastaıdy. Buryn da solaı bolǵan, bıyl da soǵan kirisip jatyrmyz. «Mine, bıyl da Prezıdent N.Nazar­baev­tyń qabyldaýynda bolǵan Aýyl sharýa­­shylyǵy mınıstri «Qazagroqarjy» korporatsııasy arqyly elimizde satylatyn nan baǵasyn turaqty deńgeıde ustaımyz, ósirmeımiz dep málimdedi. Durys-aq. Ózi astyqty elde nandy qymbat baǵaǵa jesek, munymyz tipti uıat qoı»,-dep jazady basylym  «Qoldaý tek qajet jandarǵa kórsetilýi kerek» atty maqalasynda.

  

«Aıqyn» gazetine bergen suhbatynda saıasattanýshy Bórihan Nurmuhammedov Qazaqstan men Ózbekstan qarym-qatynasy aımaqtaǵy ıntegratsııanyń ózegine aınalýy kerek dep esepteıdi. «Qazaqstan men Ózbekstannyń qa­rym-qatynasy, ózara jaqyndasýy men kózqarastaryndaǵy ortaqtyq - jalpy Ortalyq Azııa damýynyń basty bir kepili bolmaq. Eger osy aımaqtaǵy el­derdiń yntymaqtastyǵyn «Túrkistan odaǵy» dep aıtatyn bolsaq, onyń tiregi - Qazaqstan men Ózbekstannyń qa­rym-qatynasy. Bul qarym-qatynas­tardy odan ári damytyp, shekarany
ashyq deńgeıge deıin jetkizip, tehnı­ka­lyq jaǵynan jetildirip, azamattardyń ózara eki ortada júrip-turýyn jeńil­­detken jón. Óńirlerde saýda-sattyqqa jol ashylýy tıis. Gýmanıtarlyq, bilim sa­lasyndaǵy baılanys ta nyǵaıa túskeni abzal»,-deıdi saıasattanýshy. Bul suhbat «Ózbekstanmen jaqsy qarym-qatynasta bolýymyz kerek» degen taqyryppen jarııalandy.

***

Kezinde qazaq dalasynyń sánine aınalǵan tabıǵat álemi búgingi tańda kózge suryqsyz kórinedi. Tumsa tabıǵattyń sáni de, máni de júgirgen ań, ushqan qus pen jasyl jelek emes pe edi? Biz osyndaı qundylyqtardy baǵalaı almaı, olardy myltyqtyń shúrippesine baılap, sanyn kemitip jatyrmyz. «Bizdiń ózgerer túrimiz kórinbeıdi. Alys-jaqynǵa baryp kelgende sol eldiń qorshaǵan ortasy týraly aýzynyń sýy quryp, áńgime tıegin aǵytatyn aǵaıyn ózimizdiń tabıǵatymyz jaıynda tis jarǵysy kelmeıdi. Bul qoldaǵy bardyń baǵasyn bilmeıtinimizdi aıǵaqtasa kerek. Aramyzda jaı seıil quryp júrip-aq, ań men qusty oqqa baılaıtyn qaskóılik nıeti bar jandar da júr»,-dep jazady «Alash aınasy» búgingi nómirindegi «Qazaqstannyń «Qyzyl kitaby» qalyńdap barady» atty maqalasynda.

Osy basylymda «Jasóspirimder bul jalǵanmen qoshtasýǵa nege asyǵady?» degen taqyryppen maqala jarııalandy. Álemdegi bala ataýlynyń taǵdyryna bas aýyrtatyn ıÝNISEF-tiń zertteýlerine úńilseńiz, záreńiz zár túbine jetedi. Sol uıym budan biraz buryn janymyzdy maısyz tabaǵa salyp, qýyrǵandaı etip, taǵy bir aqıqatty betimizge basty. Ol ne deısiz ǵoı. Orta Azııa aımaǵynda jasóspirimderdiń sýıtsıdi boıynsha Qazaqstannyń kósh bastap kele jatqandyǵy. Jyl saıyn 15-19 jas aralyǵyndaǵy qyz balalar arasynda ótkizetin zertteýler nátıjesi osyny kórsetipti. «Judyryqtaı ul men qyzdyń óz ómirlerin qyrshyn qııýy aza boıyńyzdy qaza qylǵanymen, onyń túp tórkinine úńilip jatqan jan sırek»,-deıdi maqala avtory.