Jasandy ıntellekt Tynyq muhıtyndaǵy jasyryn jer silkinisterin anyqtaı bastady

BAKÝ. KAZINFORM — AQSh-taǵy Vashıngton ýnıversıtetiniń zertteýshileri Tynyq muhıtyndaǵy jasyryn jer silkinisterin anyqtaıtyn ınnovatsııalyq tehnologııa ázirledi. Bul júıe jasandy ıntellekt ádisterin paıdalanady, dep jazdy AZƏRTAC sheteldik BAQ-tarǵa silteme jasap.

Kaskadııa sýbdýktsııa aımaǵy, onda Hýan-de-Fýka taqtasy Soltústik Amerıka taqtasynyń astyna kirip jatyr, Tynyq muhıtyndaǵy eń seısmıkalyq belsendi aımaqtardyń biri sanalady. Muhıt túbindegi jaryqtardy baqylaý – óte kúrdeli protsess, al qazirgi qoldanylyp júrgen ádister tolyqqandy taldaý jasaý úshin jetkilikti derek bere almaıdy.

Osy problemany sheshý úshin ǵalymdar taratylǵan akýstıkalyq zondtaý (DAS) ádisin synaqtan ótkizdi. Bul tásil muhıt túbindegi dirilderdi optıkalyq talshyqty kabelder arqyly tirkeýge negizdelgen. Zertteýshiler osy kabelderden alynǵan málimetterdi jınap, al jasandy ıntellekt alystaǵy, dástúrli ádistermen anyqtalmaıtyn jer silkinisterin tirkeıdi. Ásirese, álsiz jer silkinisteri nemese epıtsentri kabelden alys ornalasqan dúmpýler kóbinese muhıttaǵy shýyldyń fonynda baıqalmaı qalady, dep jazady Seismological Research Letters jýrnaly.

Jańa jasalǵan algorıtm sıgnaldardy 2,5 ese kúsheıtip, olardy anyqtaýǵa múmkindik beredi. Baǵdarlamany oqytý kezinde ǵalymdar 2023 jyly Alıaskadaǵy Kýk shyǵanaǵynda tirkelgen 285 jer silkinisiniń derekterin qoldanǵan. Sonyń arqasynda olar sıgnaldardy baqylap, jer silkinisteriniń epıtsentrin naqty anyqtaı aldy.

Aıta keterligi — bul júıe portatıvti jáne esepteý qýatyn kóp qajet etpeıdi, ıaǵnı ony kez kelgen jerde ońaı qoldanýǵa bolady.

Al Qazaqstanda 1 tamyzdan bastap ChatGPT-ge jazylý quny QQS-qa baılanysty qymbattaıdy.

OpenAI naqtylaýynsha, Qazaqstanda QQS tóleýshi retinde tirkelgen zańdy tulǵalar men jeke kásipkerler salyq tóleýden jaltarýy múmkin. Ol úshin akkaýnttyń salyq derekteri bóliminde 2025 jyldyń 1 tamyzyna deıin BSN kórsetý kerek. Áıtpese, salyq somasy jeke tulǵalar úshin tólemge qosylady.