Jasandy ıntellekt bolashaqta adamzatqa qyzmet ete me álde ámirin júrgize me
ASTANA. KAZINFORM – 2024 jyly jasandy ıntellekt (JI) damýdyń jańa satysyna kóterildi. Tehnoalyptardyń básekelestegi jyldan-jylǵa kúsheıip, adamzat balasyna áńgimelesetin avto, robot-kútýshi sekildi adam sengisiz aqyldy ónimderdi syılaýda. Alaıda jarmaqtyń eki beti bolatyny sekildi JI-diń de eki qyry bar. Kazinform tilshisi osy taqyrypty zerdelep kórdi.
Múmkindiktiń jańa kókjıegi
2024 jylǵy aýyz toltyryp aıtarlyq nátıje – JI-diń jetildirilip, mátin, daýys, sýret jáne vıdeony biriktire paıdalaný arqyly kontent, aqparattyq ónim jasaýdy «úırenýi» boldy. Meta, ByteDance, Google jáne OpenAI syndy jetekshi korporatsııalar JI-di jaı ǵana qolaıly etip qoımaı, ony kúndelikti ómirdiń san túrli salalaryna kiriktirýge shyndap kirisken syńaıly.
Shilde aıynda Meta tutynýshynyń suraýymen jańa sýret jasaıtyn jáne bar sýretti óńdeıtin vırtýaldy kómekshiniń jańartylǵan nusqasyn shyǵardy. Buny JI-diń shyǵarmashylyq jumysy desek te bolady. Mark Tsýkerberg jyl sońyna qaraı Meta AI eń kóp suranysqa ıe kómekshige aınalatynyn aıtady.
Qytaılyq TikTok-tyń ByteDance kompanııasy da qalys qalar emes. Tamyz aıynda jazǵan mátinge saı sapaly vıdeo jasap beretin Jimeng AI qosymshasyn tanystyrdy.
OpenAI-da da dál osyndaı Sora atty qosymsha bar. Bular kontent jasaý úderisin jyldamdatyp, medıaındýstrııa múmkindikterin arttyrady.
Jimeng AI ázirshe tek Qytaıda qoljetimdi jáne onyń jasap beretin vıdeosynyń uzaqtyǵy birneshe sekýndtan aspaıdy. Alaıda ByteDance bul qosymshany TikTok-qa kiriktirmek. Olaı etse, vıdeokontent salasynda tańǵajaıyp ózgeris bolady.
Mamyr aıynda OpenAI mátin, aýdıo jáne sýretpen jumys isteıtin GPT-4o daýystyq kómekshisin tanystyrdy.
Google bolsa, JI-men selbesetin Project Astra mýltımodaldyq kómekshisin shyǵaratynyn jarııalady.
Degenmen, jasandy ıntellekt salasyndaǵy ınnovatsııalardyń qarqyndy damýy tek tańdanys týdyryp qana qoımaı, biraz adamnyń boıyna qorqynysh ta uıalatady. Kazinform buǵan deıin jazǵan alaıaqtyq, qoǵamdyq pikirge manıpýlıatsııa jasaý jáne jalǵan aqparattyń kóptep taralýy sııaqty qaýip-qaterler kúndelikti ómirde jıi kórinis taba bastady.
JI kúndelikti ómirge ózgeris ákeldi
JI biz kún saıyn qoldanatyn smartfon, turmystyq tehnıka jáne avtomobılderge engizilip, ómirimizdiń bir bóligine aınalyp barady. 2024 jyly Samsung, Google jáne Apple smartfondary taǵy bir tehnologııalyq serpilis jasap, jańa fýnktsııalar qosyldy.
Samsung jyl basynda shyǵarǵan Galaxy S24 modelinde JI-diń ozyq múmkindikterin kórsetti. Onyń ishinde telefonmen sóılesip turǵan sátte ilespe aýdarma jasaý, qujatty ońaı jasaý úshin sóılep turǵan sózińdi mátinge aınaldyrý, ıntellektýaldy fotoredaktor jáne biregeı aqparatty izdeý fýnktsııasy bar.
Endi bir nysan jaıly aqparat alý úshin, ekranǵa alyp turyp, saýsaqpen dóńgelete syzyp qalsańyz boldy, eshbir suraý salmaı-aq smartfon ol jaıly aqparatty taýyp beredi.
WWDC 2024 jazǵy konferentsııasynda Apple óziniń Apple Intelligence atty jasandy ıntellektisin tanystyrdy. Apple bas dırektory Tım Kýk jańa ónimdi «jasandy ıntellekt sheńberinen shyǵatyn» jekelendirilgen jáne ıntýıtıvti tehnologııa dep atady.
Avtomobılderdiń de kúnnen-kúnge «aqyly» artyp barady. Mysaly, Volkswagen maýsym aıynda ChatGPT-di óziniń kólikterine qosyp, áńgimelesý jáne daýys arqyly qyzmetterdi basqarý múmkindigin engizdi.
Mercedes-Benz bolsa, MBUX kómekshisi arqyly taǵy bir deńgedi baǵyndyrdy. Kólik óz ıesiniń kóńilin tabýdy ábden meńgerip aldy: tańerteń sol kúngi negizgi jańalyqtardy usynady, keshke deneni bosatatyn massaj baptaýyn qosady, al kezdesýge keshigip bara jatsa, jaı ǵana kólikte otyryp-aq qońyraý shalýǵa múmkindigi baryn eske salady. Bul degenińiz ár kılometrmen astasqan qamqorlyq ári jaılylyq.
«Aqyldy úıler» qalaı damyp keledi
Jasandy ıntellekt «aqyldy úılerdiń» de ajyramas bóligine aınalyp úlgerdi. Generatıvtik JI júıeler úıdi basqarýdy jaı ǵana yńǵaıly etip qoımaı, qoldanýshyǵa ne qajet ekenin boljaý arqyly qurylǵymen baılanysty ıntýıtıvtik deńgeıge kóteredi.
Jyldyń jańa ónimderi tańǵaldyrmaı qoımaıdy. Samsung kompanııasy Ballie atty jańa robotty tanystyrdy. Ol úıdi kúzetýden bastap, kári-qurtań adamdarǵa kómektesýge deıingi qyzmetterdi kórsetedi. Al oǵan engizilgen proektsııalaýshy tipten jańa múmkindikter syılaıdy.
Al LG kompanııasy usynǵan AI Agent kómekshisi adamnyń kóńil-kúıin tanyp, áńgimege tartyp, kerek bolsa turmystyq tehnıkalardy da basqara alady.
Ekinshi jaǵynan alǵanda «aqyldy» kómekshilerdiń múmkindikteri artqan saıyn adamnyń táýeldiligi de kúsheıip keledi. Osy oraıda JI kúndelikti sharýasyn tyndyryp berý arqyly adamdardy kitap oqý, shyǵarmashylyqpen aınalysý syndy daǵdylardan aıyrmaı ma degen suraq týady. Máselen, JI kómegimen fotolardy óńdeý minsiz sýretterdi jasaýǵa múmkindik bergenimen, adamnyń osy shyǵarmashylyq úderiske qatysýyn toqtatady.
Avtomattandyrý men adam arasyndaǵy «altyn orta»
Naýryz aıynda Ulybrıtanııanyń memlekettik saıasatty zertteý ınstıtýty elde 8 mln azamat mamandyǵynyń avtomattandyrylýyna baılanysty qıyn jaǵdaıǵa tap bolýy múmkin ekendigi jaıly baıandama jarııalady. Qazirdiń ózinde kopıraıterler, grafıkalyq dızaınerler jáne jeke kómekshiler tehnologııalyq serpilistiń saldaryn sezinýde. Avtomattandyrý tek ekonomıka salasymen ǵana shektelmeıdi, bilim jáne qaýipsizdik sekildi salalarǵa da enip jatyr.
Kompanııalar Amira, Memrise jáne Dreambox syndy platformalar jasaý arqyly til, matematıkany úıretý jáne basqa da dúnıelerge baýlý isterin jeńildetý úshin JI-di dendetip engizip jatyr. Alaıda osy bastama bilim berý naryǵynan muǵalimderdi yǵystyryp shyǵarsa ne bolady?
Kıberqaýipsizdik salasynyń mamandaryn da JI qorǵaný salasynan bólek, shabýyldaý salasyna qoldanylsa jaǵdaı qalaı bolady degen suraq mazalaıdy.
«Chatem-Haýs» saraptamalyq ortalyǵy uıymdastyrǵan «Kıberkeńistik 2024» konferentsııasynda Jahandyq kıber-alıans úkimettik emes uıymynyń halyqaralyq seriktestik dırektory Terrı Ýılson alaıaqtar JI-di qoldanýshylardyń jeke aqparattaryn alýǵa baǵyttalǵan kúrdeli fıshıngtik shabýyldardy júzege asyrý úshin paıdalaný qaýpi baryn atap ótti. Bul adamı faktorǵa negizdelgen shabýyldar jeke paıdalanýshylarǵa ǵana emes, sonymen qatar tutas uıymdarǵa da qaýip tóndiredi.
Sonymen qatar JI-diń qarqyndy damýy energııa shyǵynyn arttyrady, óıtkeni kontent jasaý aýqymdy esepteý resýrstaryn paıdalanýdy talap etedi. BBC habarlaǵandaı, generatıvti JI júıeleri basqa baǵdarlamalyq jasaqtamalarǵa qaraǵanda 33 ese kóp energııa tutynady. 2026 jylǵa qaraı JI kompanııalary búkil Japonııa tutynatyn energııamen para-par elektr energııasyn jumsaıtyn bolady, bul óz kezeginde ekologterdiń alańdaýshylyǵyn týdyrady.
Bolashaqqa baǵdar qandaı
JI haos týdyrý kózi emes, jasampazdyq quraly bolyp qala berýi úshin tek tehnologııalyq sheshimder ǵana emes, sonymen qatar etıkalyq jaýapkershilik qajet. «2001: Ǵaryshtyq odısseıa» fılmi («Odısseıa» – kóne grek aqyny Gomerdiń jyry, red.) jasandy ıntellektini basqarý qoldan shyǵyp ketken jaǵdaıda ne bolatynyn eskertetindeı.
Kınokartınada ekıpajǵa kómektesý úshin jasalǵan HAL 9000 kompıýteri adamdardy qaýip dep sanap, olardy joıýǵa tyrysty. Bul jasandy ıntellektini sanaly tásilder arqyly damytpasa, onyń bizge qarsy shyǵýy múmkin ekenin qaperimizge salady.
Aıta keteıik, buǵan deıin Qazaqstan Prezıdentine jasandy ıntellekt salasyndaǵy otandyq ázirlemeler tanystyrylǵanyn jazǵan bolatynbyz. Olardyń arasynda ken oryndarynyń tsıfrlyq telnusqasy, drondardy basqarý jáne óndiriske arnalǵan robot-ıt sekildi ındýstrııalyq sheshimder bar.