Jarkent óńirindegi ejelgi Іlebalyq qalasynyń orny qazylýda
Ejelgi Uly Jibek joly ótetin Jarkent jeri tunǵan tarıh: áıgili Qashqar saparynda Shoqan babamyz túnegen Aqkent, aınala qorshalǵan bıik te qalyń qorǵany men ishindegi ártúrli tam tamtyqtary arqyly qazir de aýmaǵy anyq aıqyndalyp jatqan Túrgenkent, Basqunshy aýylynyń bas jaǵyndaǵy qaptaǵan obalar, Qoıbyn shatqalynan batysqa qaraı shyǵa beristegi Sholaqsý tóbesinen tabylǵan balbal tas jáne taǵy da basqalary bar. Endi mine, jergilikti turǵyndardyń ózin tań-tamasha etip, bul qatarǵa tarıhtan taǵy bir tyń da tosyn jańalyq qosyldy. Áıgili Túrgenkent qorǵanynyń ońtústiginde eki-úsh shaqyrymdaı jerde jatqan Úsharal aýylynyń shyǵys irgesinen ejelgi qalanyń orny tabylǵan.
Aýyl adamdary aldymen ol jerden qorǵan qaldyqtaryn ańǵarǵan. Ondaǵy tastaı qatty kirpishterdi qazyp alyp, qazan-oshaq jasaý, tam qalaý, taǵy basqa da sol tárizdi san-qıly qajettilikterine jaratqan. Sonymen qosa, ár alýan pishindegi tıyn-tebender taýyp alǵan. Odan soń bul tosyn jańalyq tıisti oryndardyń nazaryna iligip, arnaıy arheologııalyq qazba jumystaryna jalǵasqan.
«Bul tarıhı mańyzy asa zor meken - HІІІ ǵasyrdaǵy «Іlebalyq» qalasynyń orny. Munda qazir «Ǵylymnyń damýy» baǵdarlamasy aıasyndaǵy «Ǵylymı zertteýlerdi granttyq qarjylandyrý» baǵyty negizinde «Uly Jibek joly: qalalar - rýhanı mádenıetti, konfessııalar men sakraldy dástúrlerdi jaqyndastyrýdyń ortalyǵy» taqyryby boıynsha jumys júrgizilýde. Nátıje jaman emes. O bastaǵy ǵylymı boljamdarymyzdyń barlyǵy shetinen dáleldenip keledi», - deıdi osyndaǵy ǵylymı-zertteý jumystarynyń jetekshisi, elimizge belgili arheolog, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Dókeı Ábdikerimuly Táleev.
Arheologııalyq qazbalar júrgizilip jatqan jer ájeptáýir aýmaqty alyp jatyr. Sonyń ishinde eki-úsh metr tereńdikke deıin qazylyp, qumdy topyraqtan arshylyp, tazalanǵan úlken ǵımarattyń orny birden kózge shalynady. Qazba jumystaryn júrgizý jetekshisi Álı Seralıevtyń aıtýynsha, bul óz zamanyndaǵy óte aýqatty adamnyń monshasynyń orny.
«Onyń biri - jýynatyn bólme. Edeniniń ózine jalpaq tastar tóselgen. Otyryp jýynatyn tas oryndyqtardyń qaldyǵy da saqtalǵan. Taǵy bir bólmesi - ystyq býly oryn. Edendegi dóńgelek tesik qubyrdy baıqasańyzdar - ol kanalızatsııa, ıaǵnı, káriz júıesine jalǵasqan», - deıdi álı Serálıev.
Aıta keterligi, Álı Serálıev budan buryn ejelgi Otyrar qalasynyń ornyndaǵy qazba jumystaryn júzege asyrýǵa atsalysqan tájirbıeli maman. Asqan yjdahattylyq pen joǵary jaýapkershilikti talap etetin mańyzdy iske Farabı Erahanov, Saǵynysh Syzdyqov sekildi bilikti mamandar da muqııat kirisken.