Jaryq sónip, óndiris toqtady: Atyraýda energııa tapshylyǵy qalaı sheshiledi
ATYRAÝ. KAZINFORM — Atyraýlyq kásipker qurylys materıalyna suranys artqanda elektr togy óship, shyǵynǵa batyp jatqanyn aıtty. Tok 2-4 saǵat sónse, apparat qosýǵa taǵy sonsha saǵat jumsaıdy. Kazinform tilshisi Energetıka mınıstrligi men Atyraý oblysy ákimdiginen sebebin surap bildi.
Jaryq keıingi eki jylda jıi sónip tur — kásipker
Atyraý oblysy Inter aýdanyndaǵy «ISI Gıps Inder» gıpsokarton óndirý zaýyty keıingi eki jylda elektr tapshylyǵy máselesine tap boldy. Ásirese qurylys materıalyna suranys artqan jaz aılarynda jaryq birneshe saǵatqa sónip, kásipker men jumysshylardy ábigerge salyp tur.
— Apatty kezde, ıaǵnı, jaryq sóngende avtomatty túrde iske qosylatyn generatordy qosqymyz keledi. Sebebi byltyr, bıyl jaryq berý shektelip tur. Resmı jaýap kezinde «KEGOS» AQ-nyń Batys júıearalyq elektr toraptary fılıaly 11 shildeden bastap kún saıyn «Apat» rejımin qosqanyn, buǵan «MAEK-Qazatomprom» JShS stansasyndaǵy elektr blogindegi aqaý sebep ekenin jazǵan. Keıde aldyn ala eskertý bermeı, sóndirip tastaıtyn boldy. Al bizdiń óndiris úzdiksiz jumys isteýge arnalǵan. Munda gıpsokarton shyǵady. Jumysshylar aýysymmen kúndiz-túni jumys istep júr. Mundaıda tokty ajyratý tehnıkaǵa da qaýipti. Qanshama tehnıkamyz isten shyǵyp ta qaldy. Onyń quny mıllıondar turady. Energııa tutyný boıynsha úshinshi kategorııa bolsaq ta shekteý qoımaýǵa bolady ǵoı. Bizde eki óndiris bar. Biri ıgerý, ekinshisi ónim daıyndaý orny. Dalalyqtaǵy ken ıgerý ornyn toktan ajyratsa qarsy emespiz, biraq zaýytqa úzdiksiz tok kerek. Shaǵym aıtyp, «Atyraý Jaryq» AQ prezıdentine, jergilikti elektr stansasyna da, oblys ákimdigine de habar berip otyrmyz. Bul iri óndiris orny, salyq tólep otyrmyz. Zaýyt turyp qalsa kimge paıda? Ónim qurylys salasyna jetpeı jatyr, — dedi zaýyt dırektory Joldas Úmbetıarov.
Zaýyt 20 jyldan beri jumys istep tur. Munda 100-den astam adam eńbek etedi. Jylyna 5 mln sharshy metr gıpsokarton shyǵarady. Elimizdiń batysynyń suranysyn qamtyp otyr.
— Qysta emes, ystyq bastalǵanda, jazda únemi qaıtalanyp tur. Tok sóngende apparat tolyq toqtaıdy. Sondaıda gıpsokartop qospasynyń quramy ózgerip, qurylys materıalynyń keıbiri jaramsyz bolyp qalady. Qospany Reseıden alamyz, onyń bári qosymsha shyǵyn, qaltaǵa túsetin salmaq. Shyǵyndy eseptep, «Atyraý Jaryq» AQ-yn sotqa berip jatqanymyz joq. Ol — monopolıst. Basqa tasymaldaýshy joq bolǵan soń sotqa júgingennen paıda tappaımyz. Byltyr 3-4 saǵatqa, bıyl 2-3 saǵatqa ajyratyp tur. Ol kezde qurylǵynyń bári jappaı toqtaıdy, qaıta qosýǵa 1-2 saǵat ketedi, — dedi Joldas Úmbetıarov.
Eshqandaı irkilis tirkelgen joq — Atyraý oblysy ákimdigi
Atyraý oblysy ákimdigi qandaı da tapshylyq joq ekenin aıtyp otyr. Qazirgi kezde oblysta elektr energııasyn óndiretin 7 mekeme bar.
Olar: «AJEO»AQ, «KUS» JShS, AMÓZ, Qashaǵan «NCOC», TShO, «Manash» jel elektr stantsııasy, Dossor jel elektr stantsııasy.
Energııa kózderi KEGOS joǵary kerneýli jelileri jáne «Atyraý Jaryq» AQ taratý jelileri arqyly jetkiziledi.
— Atyraý oblysy boıynsha jyldyq elektr energııasyn tutyný kólemi — 446 170 MVt (nemese 446,1 GVt), táýligine — 1 360 MVt. Elektr qýaty tapshylyǵy saldarynan óndiris salasynda eshqandaı irkilis tirkelgen joq. Sonymen qatar óndiristik qajettilikke baılanysty «KUS» JShS elektr óndirý kólemin 165 MVt-qa ulǵaıtýdy josparlap otyr. Atyraý munaı óńdeý zaýyty qýatyn 154 MVt-qa ulǵaıtý baǵytynda tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme ázirlep jatyr, — dep habarlady Atyraý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.
Atyraý oblysy «2030 jylǵa deıingi perspektıvaly damý» jobasyn ázirledi. «Atyraý jylý elektr ortalyǵy» qýaty 65 MVt-ty quraıtyn № 6 týrboagregatty qaıta jańǵyrtýdan ótkizdi. Qazir synaqtan ótip jatyr.
Budan bólek Jylý elektr ortalyǵy 2026 jyly 25 MVt-ty quraıtyn № 11 týrboagregatty iske qosyp, 2029 jyly 200 MVt óndirýdi josparǵan.
— Maqat aýdany Dossor kenti mańynda «Dıvıtel» JShS qýaty 48 MVt bolatyn 24 jel elektr stantsııasyn iske qosty. 2024 jyldyń tamyz aıynda Energetıka mınıstrligi aýktsıon ótkizip, Qulsary qalasynda qýaty 250 MVt bý-gaz týrbınalyq stansa salý úshin merdiger anyqtaldy. Búgingi tańda jer ýchaskesi belgilenip, tıisti qujattary rásimdeldi. «KEGOC» AQ batys aımaqty Qazaqstannyń birtutas energetıkalyq júıesiniń negizgi bóligimen baılanystyrý úshin Aqtóbe oblysynan (Ólke aýyly) uzyndyǵy 604,3 km bolatyn 500 kV elektr jelisin júrgizýge tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme jasaqtap, búgingi tańda jobalyq-smetalyq qujattamasy ázirlenip jatyr. Qytaılyq ınvestorlar tarapynan qýaty 500 MVt bolatyn jel elektr stansalaryn salý boıynsha usynys qarastyryldy, — dep habarlady Atyraý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.
Mınıstrlik jospary qandaı?
Qazaqstan áli de energııa óndirý men tutynýda tepe-teńdikke qol jetkize almaı keledi. Máselen 2024 jyly óndirý — 117,9 mlrd kVtsaǵ, tutyný kólemi — 119,9 mlrd kVtsaǵ boldy.
Aıyrmashylyq — 2 mlrd kVtsaǵ.
— Energetıka mınıstrligi elektr energetıkasy salasyn damytýǵa baǵyttalǵan is-sharalar josparyn ázirledi. 2035 jylǵa deıin qosymsha 26 GVt-tan astam jańa generatsııalyq qýattardy iske qosý kózdelgen. Bul jospar elektr energııasyn tutynýdyń jyl saıynǵy ósýi men eksporttyq áleýettiń artýyn eskere otyryp, energetıkalyq qaýipsizdikti saqtaý, el ekonomıkasy men halyqty turaqty energııamen qamtý maqsatynda jasaldy. Mınıstrlik 2035 jylǵa deıin jalpy qýaty shamamen 5,5 GVt bolatyn qoldanystaǵy stansalardy jańǵyrtý, qaıta qurý jáne keńeıtýdi, sondaı-aq shamamen 12,4 GVt qýattaǵy jańa dástúrli generatsııany jáne 8,3 GVt jańartylatyn energııa kózderin salýdy josparlap otyr, — dep habarlady Energetıka mınıstrligi.
Al Atyraý oblysyn bólip qarastyrsaq, mınıstrlik ınvestıtsııalyq kelisim aıasynda Atyraý JEO-daǵy qýaty 130 MVt bolatyn № 6 jáne № 13 týrbınalar aýystyrylǵanyn habarlady.
Sonymen qatar Energetıka mınıstrligi men «Atyraý JEO» AQ arasynda generatsııalyq qýattardy jańǵyrtý, qaıta qurý jáne keńeıtý boıynsha ınvestıtsııalyq kelisim jasalǵan. Kelisimder sheńberinde № 11 týrbogenerator men № 15 qazandyqty iske qosý, sondaı-aq 5 jańa gaz týrbınalyq qondyrǵyny (GTQ) ornatý josparlandy.
Atalǵan jobalar aldaǵy jyldary shamamen 269 MVt jańa qýattyń iske qosylýyn qamtamasyz etedi.
Al Atyraý oblysy ákimdigi habarlaǵan qýaty 250 MVt bolatyn bý-gaz qondyrǵysyn salý jobasy 2028 jyldyń sońyna deıin iske qosylady dep josparlanyp otyr. Investory — «Sterna Power» JShS.
Atyraý oblysy ákimdigi men Energetıka mınıstrligi «ISI Gıps Inder» gıpsokarton óndirý zaýytyna qatysty saýaldy sol kúıi jaýapsyz qaldyrdy.
Eske salsaq, shilde aıynda Aqtaý qalasynda birneshe ret jaryq óship, jaýaptylar ony symnyń eskirgeninen dep habarlaǵan edi.
Bul óńirde de basshylar elektr energııasy tapshylyǵy joq dep sendirdi.