JANKІSІ BI BASYBAIULY

Jankisi Basybaıuly (1772-1849) - belgili bı, sheshen, aqyn. Orta júz Naıman taıpasynyń Baǵanaly tarmaǵynan shyqqan. Qaraǵandy oblysynyń Ulytaý aýdanynyń Ulytaý aýylynda dúnıege kelgen.

Jasynan zerdeli de zerek ósken ol el arasyndaǵy daýly máselelerdi sheshýde tapqyrlyǵymen, sheshendigimen, ádildigimen kózge túsken.

Keıbir ańyz áńgimelerde Jankisiniń shyn aty - Janqısa jáne ol qoqan handyǵy áskerilerimen qaqtyǵysta qaıtys bolǵan delinedi. Janqısanyń janama aty Jankisi ekenin Ermahan Bekmahanov ta atap kórsetken. Jankisi Basybaıulynyń shyǵarmalarynyń kópshiligi saqtalmaǵan. «Maqpal - Cegiz» dastanynyń úzindisi, «Qoqan hanyna aıtqany», «Qojyqqa aıtqany» tolǵaýlary ǵana jetken. Jankisi Basybaıulynyń «Qoqan hanyna aıtqany» tolǵaýy «Aı-zaman-aı, zaman-aı» jınaǵyna engen. Osy tolǵaýynda Jankisi bı Qoqan hanyn, onyń salyqshy betteriniń ádiletsizdigin ótkir synaǵan. Keıin olarǵa qarsy ashyq kúreske shyqqan.

Jankisi Basybaıulynyń «Qoqan hanyna aıtqany» tolǵaýy 1830 jyly orys tiline aýdarylyp, «Pesnıa o vremenah vladychestva kokantsev» degen atpen «Obraztsy kırgızskoı poezıı v pesnıah epıcheskogo ı lırıcheskogo soderjanııa, perelojennyh v rýsskıe stıhı» jınaǵynda jaryq kórgen (1885,Orynbor). Keıbir shyǵarmalary Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń qoljazbalar qorynda saqtaýly tur.

Derek kózi:

Qazaqstan ulttyq entsıklopedııasy 3 tom.