Jańa jyl. Otshashý. Jaraqat. Mereke kezindegi qaýipsizdik sharalary qandaı
ALMATY. KAZINFORM — Pırotehnıkalyq buıymdardy paıdalaný kezinde neni eskerý kerek jáne jaraqat alǵan jaǵdaıda alǵashqy kómekti qalaı kórsetken jón.
Kóz ben qol — basty «nysana»
Almaty qalalyq medıtsınalyq jedel járdem qyzmetiniń málimetinshe, pırotehnıkalyq buıymdardan zardap shegetinder sany jyl saıyn azaıyp keledi. Eger 2023 jyly 13 turǵyn medıtsınalyq kómekke júgingen bolsa, 2024 jyldy qarsy alý kezinde 10 adam jaraqat alǵan.
Jaraqat alatyndardyń jasy boıynsha tendentsııasy da ózgerdi. 2020 jyly zardap shekkenderdiń 80 paıyzy balalar men jasóspirimder bolsa, qazir jaǵdaı múlde basqasha, byltyr zardap shekkenderdiń 80%-y 18 ben 30 jas aralyǵyndaǵylarǵa tıesili boldy.
Almaty qalalyq medıtsınalyq jedel járdem qyzmeti dırektorynyń orynbasary Andreı Lojkınniń túsindirýinshe, pırotehnıkalyq zattardan kóbinese kóz ben qol jaraqaty jıi bolady. Pırotehnıkalyq buıymdardyń ystyq bólshekteri kúıikke alyp keledi.
— Eger sondaı jaǵdaıǵa tap bolsańyz, birinshi ereje — baıbalam salmaǵan abzal. Eń aldymen, sabyr saqtap, jedel járdem shaqyrý kerek, ol sizge kómek kórsetip, mamandandyrylǵan aýrýhanaǵa aparady, — deıdi Andreı Lojkın.
Dáriger eshbir jaǵdaıda jarany súrtýge nemese muzdy qoldanýǵa bolmaıtynyn eskertedi — bul jaǵdaıdy ýshyqtyrady. Tek sýyq sýmen ǵana jýýǵa bolady.
— Kózge otshashýdyń ushqyny tıse, sýly súlgimen basqan abzal. Sýyqtyń aýrýdy basatyn áseri bar, — deıdi ol.
Andreı Lojkın, eger aýyrsyný múldem tózgisiz bolsa, paratsetamol, analgın nemese basqa da aýyrsynýdy basatyn dárilerdi qabyldaýǵa keńes beredi.
— Ary qaraı medıtsına qyzmetkerine júginý kerek. Jaqpa maılar jaǵýǵa bolmaıdy. Óıtkeni, ol jarany odan ári emdeý kezinde qıyndyqtar týdyrady, — deıdi dáriger.
Otshashýdy qalaı qoldaný kerek?
Almaty qalalyq Tótenshe jaǵdaılar departamenti basshysynyń orynbasary Rahman Kárimjan mańyzdy usynystarymen bólisti.
Aıtýynsha, otshashýlar aǵashtardan, ǵımarattardan jáne elektr jelilerinen bos úlken ashyq jerde nemese alańda qoldanylýy kerek.
— Otshashýdy ǵımarat ishinde nemese aǵashtardyń astynda atýǵa bolmaıdy. Pırotehnıkany durys qoldanbaýdyń saldarynan kóptegen adam zardap shegip jatady. Sońy órtke ulaspas úshin turǵyndar qaýipsizdik erejelerin saqtaý kerek, — deıdi ol.
Sondaı-aq, Tótenshe jaǵdaılar departamentiniń ókili pırotehnıkalyq zattar tutanyp nemese órt shyqsa, dereý qaýipti aımaqtan shyǵyp, 101 nómirine qońyraý shalý qajet ekenin eske saldy.
— Shyqqan órtti óz betińizshe sóndirýge tyryspaǵan jón. Órttiń taralýyna jol bermeý úshin esikterdi jabý kerek, — dep keńes beredi ol.
Pırotehnıkany qalaı tańdaýǵa bolady?
Petardalar, salıýtter jáne jarqyldaqtar tek mamandandyrylǵan dúkenderde nemese pırotehnıkalyq saýda ruqsattary bar saýda núktelerinde satyp alynýy kerek.
Qazaqstanda zańdy túrde satylatyn barlyq pırotehnıkalyq buıymdardyń sáıkestik sertıfıkaty bolýy tıis. Olardyń árqaısysynda ony memlekettik jáne orys tilderinde qoldaný jónindegi nusqaýlyq bar.
Eshqandaı jaǵdaıda jaramdylyq merzimi ótken, mehanıkalyq zaqymdanǵan, sondaı-aq sertıfıkaty men nusqaýlyǵy joq pırotehnıkany satyp alýǵa bolmaıdy.
— Balalar eresekterdiń qaraýynsyz otshashýlar men petarda atpaýy kerek. Bul ónimder balalarǵa arnalǵan bolsa, olardy qoldaný da ata-ananyń qatań baqylaýynda bolýy kerek, — dedi Rahman Kárimjan.
QR Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksiniń 436-babynyń 2-bóligine sáıkes pırotehnıkalyq buıymdardy eldi mekenderde jáne osy maqsatqa arnalmaǵan oryndarda qoldanǵan úshin 20 AEK (73 840 teńge) mólsherinde aıyppul qarastyrylǵan.
Osyǵan deıin Almaty polıtsııasy 365 keli pırotehnıka tárkilegeni týraly jazǵan edik.