Jańa JI mınıstrliginiń jumysyn memleket shyǵyndarynyń únemdelýimen baǵalaý kerek – Omar Sultan Ál-Olama

ASTANA. KAZINFORM – Birikken Arab Ámirlikteri jasandy ıntellekt mınıstrligin alǵash bolyp qurǵan el bolyp esepteledi. Osy eldi Jasandy ıntellekt, tsıfrlyq ekonomıka jáne qashyqtan jumys isteýge arnalǵan platformalar máseleleri jónindegi mınıstr Omar Sultan Ál-Olama Kazinform tilshisine eksklıýzıvti suhbat berdi.

- Siz 2017 jyly-aq eń alǵash jasandy ıntellekt mınıstri boldyńyz. Qazaqstan osyndaı mınıstrlikti endi quryp jatyr. Tájirıbeńizge súıenip qandaı qatelikterden saq bolýǵa keńes bere alasyz?

- Mundaı vedomstvony joq jerden quryp jatqan bolsańyzdar, uzaq merzimdi baǵyttarǵa nazar aýdarý qajet. Mysal keltireıin. Buryn jasandy ıntellektimen baılanysty tehnologııalar adam basqarýynsyz júretin kólik túrlerine, qýatty esep mashınalaryna kerek degen túsinik boldy. Úlken tildik modelder týraly kóp aıtylmaıtyn. Bizdiń el bul salany damytýda naqty bir baǵdarlamalarmen áýestenip ketpeı, jalpy adamı kapıtaldy damytýǵa kúsh saldy. Osynyń arqasynda biraz nátıjege jettik te.

Men Prezıdentten jáne osy salaǵa jaýapty mınıstrden Qazaqstan da osyndaı baǵytqa bet alǵanyn estidim. Demek Qazaqstan da alysqa baǵdar tigip otyr. Memleketterińiz jahandyq deńgeıde básekege qabiletti mamandar tolqynyn qalyptastyra alatynyna senimdimin.

- Jasandy ıntellekt mınıstrliginiń «jetistigi» qandaı nátıjelerden kórinis tabý kerek?

- Qazaqstanǵa úsh negizgi baǵytqa nazar aýdarýdy usynar edim. Birinshisi – únemdeý. ıAǵnı tsıfrlyq sheshimder memlekettiń shyǵynyn kúrt azaıta alý kerek. Alaıda, qansha aqsha únemdelgeni ǵana emes, azamattardyń ómir súrý sapasy qanshalyqty jaqsarǵany da mańyzdy.

Ekinshi kórsetkish – jasandy ıntellektini tehnıkalyq turǵydan tıimdi qoldana alatyn mamandar sany. Azamattar jasandy ıntellektini meılinshe jaqsy qoldansa, eńbek ónimdiligi barynsha artady. Bul eldegi jalpy eńbek ónimdiligin kóterýge serpin beredi.

Úshinshi ólshem – JI-ge baǵdarlanǵan otandyq kompanııalardyń sany. Mysaly, biz BAÁ-de JI kompanııalarǵa arnaıy saýda lıtsenzııalaryn berdik. Bul atalmysh kásiporyndardyń damýyn baqylaýǵa kómektesti.

- BAÁ arab tilin jasandy ıntellekt júıelerine biriktirý, tildik model qurý arqyly óz pozıtsııasyn nyǵaıtty. Qazaqstanda qazaq tiline uqsas mindet tur. Sizder qandaı negizgi qıyndyqtarǵa tap bolǵan edińizder?

- Bir elde tıimdi bolǵan tásil basqa elderde tabysty bola bermeýi múmkin. BAÁ men Taıaý Shyǵysta arab tiliniń dıalektisi kóp. Jasandy ıntellekt osy dıalektilerdiń bárin túsiný kerek boldy. Mundaı qıyndyqtar Qazaqstanda da ózekti bolsa, tıisti derekterge úlken tildik modelderdi oqytý arqyly sheshýge bolady. Bul nátıjelerdiń sapasyn jaqsartady.

Memleket basshylaryńyzdyń qazaq jáne aǵylshyn tilderinen basqa birneshe tildi meńgergeni meni tańǵaldyrdy. Men Qazaqstanǵa tildik sheshimderdi ázirleýde tyńnan túren salýǵa talpynbaı-aq, jınaqtalǵan jetistikterdi paıdalaný arqyly kúshti lıngvıstıkalyq ekojúıe qura alǵan eldermen yntymaqtasýdy usynar edim.

- Eýroodaq ta, AQSh ta, BUU da JI salasyn retteýdiń zańnamasyn, standarttaryn bekitýge talpynyp otyr. Biryńǵaı jahandyq ereje ázirleý múmkin dep oılaısyz ba? Álde retteý tásilderi aımaqtar men bloktar arasynda bytyrańqy kúıde qala ma?

- Bul keremet suraq. Men buǵan eki aspekti boıynsha qaraıtyn edim. Feıkten týyndaıtyn máselelerdi jahandyq normalarsyz tıimdi retteý múmkin emes. Óıtkeni mundaı tehnologııalar búkil álemge taralýy múmkin. Bul jaǵdaıda halyqaralyq ymyra men úılestirý kerek.

Al Qazaqstanǵa ózi úshin mańyzdy máseleler boıynsha retteý tetikterin jedel engizýge múmkindik beretin ıkemdi zańnamalyq protsestiń bolǵany mańyzdy. Al ulttyq sheńberge syımaıtyn máseleler boıynsha jahandyq alıanstar men halyqaralyq uıymdarǵa qosylý kerek. Basqasha aıtsaq, bul iste de jergilikti bastamalar men halyqaralyq yntymaqtastyq arasynda tepe-teńdik saqtalý kerek.

Aıta keteıik, búgin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tóraǵalyq etýimen Jasandy ıntellektini damytý jónindegi keńestiń alǵashqy otyrysy ótti.