Jańa oqý jyly: Oqýshy men ata-ana neni bilýi tıis
Aldymen 1 qyrkúıek - Bilim kúninde oqýshylardyń saltanatty sap túzeýi bolmaıtyndyǵyn birden aıta ketken jón. Bul koronavırýs indetiniń taralý qaýpi seıilmeýine baılanysty bala densaýlyǵyn qorǵaý úshin qabyldanyp otyrǵan májbúrli shara ekendigi anyq. Jalpy, oqýshylardyń basym bóligi qashyqtan bilim alǵanymen, mektep tabaldyryǵyn attaıtyndary da bar.
Naqty derekterge júginsek, elimizdegi jalpy mektep oqýshylarynyń 80 paıyzy nemese 2,6 mln bala qashyqtan oqýyn jalǵastyrady. Al bastaýysh synypta bilim alatyn balalardyń 15 paıyzy nemese 530 myń oqýshy ata-analardyń ótinishimen mektepke kelip, kezekshi synyptarda bilim alady.
Shalǵaı aýyldardaǵy shaǵyn jınaqty mektepterdiń oqýshylary - 5 paıyz. Bul oqýshylar eldi mekendegi koronavırýs indetine qatysty ahýal oń bolsa, onda mektepke baryp dástúrli formatta oqı beredi. Mundaı balalardyń sany - 202 myń.
Baspasóz máslıhaty barysynda Ashat Aımaǵambetov balalardyń 80 paıyzy bilim alatyn qashyqtan oqytý formaty negizgi 2 baǵytta júrgiziletindigin aıtty.
«Árıne, qashyqtan oqytý boıynsha eki negizgi baǵyt bar. Birinshi baǵyt - ınternet arqyly oqytý. Internet arqyly oqytý boıynsha bizde arnaıy birneshe ınternet platforma bar. Jalpy, ótken oqý jylynyń 4-toqsanynda bizde eki negizgi 2 ınternet platforma bolsa, osy ýaqytta oǵan taǵy 6 ınternet platforma qosylyp, 8-ge jetti», - dedi ol.
Onyń atap ótýinshe, osy platformalardyń yńǵaıyna, berip otyrǵan múmkindigine baılanysty mektepter, qalalyq, aýdandyq bilim bólimderi sheshim qabyldap, kelisimshartqa qol qoıady jáne sol platformamen jumys isteıdi.
«Ekinshi baǵytta balalarǵa telearna arqyly sabaq beriledi. «El arna» jáne «Balapan» telearnalary telesabaqqa táýligine 9 saǵatqa deıin efır bólip otyr. Telesabaqqa keler bolsaq, túsirilim «Habar» agenttiginde júrgizilip jatyr. Jalpy telesabaqtar 1 qyrkúıekke deıin daıyn bolady dep oılaımyz. Qazirdiń ózinde tıisti deńgeıde, jetkilikti sabaqtar daıyndaldy», - dedi mınıstr.
Jalpy mektep oqýshylarynyń 15 paıyzy dástúrli formatta mektepke kelip, kezekshi synyptarda bilim alatyndyǵyn joǵaryda aıttyq. Biraq, bul rette eń basty másele - balanyń densaýlyǵy men qaýipsizdigi bolǵandyqtan mektep ákimshiligine qatań talaptar qoıylady. Máselen, ár kezekshi synyp úshin úzilis ártúrli ýaqytqa sozylady. Tipti sabaqtyń bastalý ýaqyty da bir synyp pen ekinshi synypta birdeı bolmaıdy. Al bir sabaqtyń uzaqtyǵy 40 mınýtpen shekteledi. Kezekshi synyptarda sanıtarlyq talaptar qatań saqtalady.
Buǵan qosa, sabaqtyń uzaqtyǵyn qysqartyp, 1 saǵattyń ishinde apyr-topyr balalardy oqytyp, úıine jibere salýǵa da jol berilmeıdi. Muny Bilim jáne ǵylym mınıstrligi bastap, jergilikti bilim basqarmalary jiti baqylaýda ustap otyrady.
«Balalar bir kabınette ǵana oqıdy. Ádettegideı bir kabınetten ekinshi kabınetke kóship oqýǵa jol bermeımiz dep sheshtik. Ár kún saıyn termometrııa júrgiziledi. Jýý, jeldetý rejımi boıynsha tıisti talaptar qoldanylady. Shaǵyn jınaqtalǵan mektepterde dástúrli bilim berý barysyna da osy talaptar qoıylyp otyr. Buǵan qosa, bir synypta 25-30 bala bolsa, onda olardy 15 baladan aspaıtyn topqa bólý kerek degen sheshim qabyldadyq. Osy sheshim aıasynda jumys júrgiziledi», - dedi mınıstr.
Osy oraıda aıta keterligi, kezekshi synypqa sabaq bergen muǵalimniń qashyqtan oqytýǵa da quqyǵy bar. Onyń mundaı quqyǵyna mektep ákimshiligi tosqaýyl qoımaýy qajet. Óıtkeni, mınıstrdiń aıtýynsha, buǵan deıin bastaýysh synyp muǵalimderinde bir stavkaǵa saǵat jetpeı qalý problemasy bolǵan.
Máselen, úlgilik oqý josparyna sáıkes birinshi synyptarda aptasyna 24 saǵat beriledi. Alaıda aǵylshyn tili, dene shynyqtyrý syndy sabaqtardy basqa muǵalimderdiń berýine baılanysty bastaýysh synyp ustazynyń ortasha júktemesi 15-16 saǵatty qurap, 18 saǵatqa, 1 stavkaǵa da jetpegen. Al qazir jaǵdaı ózgerip otyr.
«Qazir biz synypty bóletin bolamyz. Aıtalyq, synypta 30 oqýshy bar. Búgingi jaǵdaıda kezekshi synypta oqytý barysynda olar atalǵan synypty 15 baladan eki shaǵyn topqa bólýge mindetti. Soǵan oraı pedagogke júkteme de artady. Degenmen, pedagog qosymsha jumysy úshin qosymsha aqy da alady. ıAǵnı, eger qazir onda 28 saǵat bolsa, pedagog barlyq 28 saǵat úshin jalaqy alady», - dedi Ashat Aımaǵambetov.
Eskerte keterligi, eger osy kezekshi synyptarda ne bolmasa sabaq beretin muǵalimderde koronavırýs indeti anyqtalatyn bolsa, onda mektep jabylýy da múmkin. Muny atalǵan baspasóz máslıhatyna qatysqan elimizdiń Bas memlekettik sanıtar dárigeri Aıjan Esmaǵambetova aıtty.
«Eger synypta bir oqýshydan koronavırýs ınfektsııasy anyqtalsa, mamandar epıdemıologııalyq tekseris júrgizedi. Sol synyptyń oqýshylary, sabaq beretin muǵalimder jáne ınkýbatsııalyq kezeńde tyǵyz qarym-qatynasta bolǵandar oqshaýlanady. Zerthanalyq tekserý júrgiziledi. Eger aýrý birneshe synypta nemese ártúrli synypqa sabaq bergen muǵalimderden anyqtalsa, onda aýrýdyń odan ary taralýyna jol bermeý maqsatynda mektep tolyq jabylýy múmkin», - dedi Aıjan Esmaǵambetov.
Ashat Aımaǵambetov mektep oqýlyqtaryndaǵy olqylyqtarǵa qatysty da oıymen bólisip, aldaǵy ýaqytta kemshilikterdiń tolyq joıylatynyn aıtyp sendirdi.
«Oqýlyq máselesi óte mańyzdy. Bul baıaǵydan kele jatqan, halyqtyń kókeıinde júrgen eń basty máseleniń biri. Bizde keıbir áriptesterimiz «oqýlyq - qosymsha qural» dep aıtady. Men onymen kelispeıtindigimdi árqashan aıtamyn. Oqýlyq - bala úshin eń negizgi quraldyń biri. Bala oqýlyqqa súıenip oqıdy. Oqýlyqta bolǵan aqparatty boıyna sińiredi. Sondyqtan oqýlyqqa biz óte úlken nazar aýdaryp jatyrmyz. Biz oqýlyqtyń jalpy daıyndalý protsesin ózgerttik. Jalpy, avtorlardy alyp, bul solardyń ǵana problemasy desek durys emes. Ne baspalardyń problemasy dep, baspaǵa aýdarsaq ta durys bolmaıdy. Qoǵamda sondaı oı qalyptasqan. Biz mınıstrlik retinde jaýapkershilikti ózimizge alýymyz kerek. Óıtkeni, jalpy osy saıasatty júrgizip otyrǵan mınıstrlik. Árıne, bul jerde baspalardyń, avtorlardyń jibergen qatelikter bar. Biraq, negizinde osy saıasatty Bilim jáne ǵylym mınıstrligi júrgizip otyr. Sondyqtan biz osy saıasatty kúrt ózgerttik», - dedi mınıstr.
Onyń aıtynsha, kitap daıyndaý barysynda eń aldymen baǵdarlamalardyń durys bolýyna basa mán beriledi. Sodan keıin ǵana saraptama jasalyp baryp oqýlyqqa engiziletin bolady.
«Saraptamaǵa muǵalimdi 7 kúnge shaqyryp, qanshama kitapqa saraptama jasa degen kezde onyń esh tıimdiligi bolmaıdy. Óıtkeni, jaqsy muǵalim kitapqa saraptama jasaıtyn jaqsy maman degen sóz emes. Oqýlyqtaný degen bólek ǵylym. Onyń ózindik zańdylyqtary bar. Jalpy bıyl biz oqýlyqtarǵa qatysty jańa ereje qabyldadyq. Endi budan keıin shyǵatyn oqýlyqtar basqa sapada jaryq kóredi», - dedi Ashat Aımaǵambetov.
Sondaı-aq mınıstr dereginshe, kompıýter jetkizý jumysy kúndelikti júrgizilip jatyr. Ol úshin jergilikti atqarýshy organdar qarjy bólgen. Buǵan qosa, respýblıkalyq bıýdjetten de qosymsha qarajat óńirlerge jiberilip otyr. Kompıýterler eń aldymen kópbalaly jáne tabysy az otbasylardyń balalaryna beriledi.
Búgingi kúnge deıin jergilikti atqarýshy organdar 200 myńǵa jýyq kompıýer satyp alyp, ony balalarǵa taratyp berip úlgerdi. Jalpy, jańa oqý jylyna deıin 400 myńnan astam oqýshy qajetti tehnıkamen qamtamasyz etiledi.
Al osy balalardyń qolyna tıgen memlekettik múlik búlingen jaǵdaıda bul másele «Memlekettik múlik týraly» zańnyń 72 jáne 76-baptary aıasynda sheshiletin bolady.
Jalpy ótken oqý jylynyń 4-toqsanynda balalarǵa berilgen tehnıkanyń eshqaısysy búlinbegendigi belgili. Bul ata-analardyń mektep múlkine zor jaýapkershilikpen qaraıtynyn bildirse kerek.
