Jańa qaýipti oıyndar shyqty: mınıstrlik ata-analarǵa úndeý joldady
ASTANA. KAZINFORM – Oqý-aǵartý mınıstrligi Balalardyń quqyǵyn qorǵaý komıteti balalar oıyndaryna erekshe nazar aýdarýǵa shaqyryp, ata-analarǵa úndeý joldady.
- Sońǵy kezde halyqaralyq jáne otandyq buqaralyq aqparat quraldarynda bóten adamdardyń oıynshy keıpinde balalarmen tanysyp, senimine kirip, olardy jabyq chatqa shaqyryp, zańǵa qaıshy áreketterge ıtermeleıtini jóninde alańdatarlyq derekter jarııalanyp jatyr. Komıtet ınternet keńistiginde balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin ata-ana negizgi qaǵıda men qaýipti belgilerdi bilýi tıis ekenin eske salady. Aıta keteıik, ata-ana baqylaýyn ornatý jáne balanyń ınternettegi belsendiligin qadaǵalaý, onlaın-qaterden qorǵaýdyń senimdi joly,- delingen habarlamada.
Balalardyń ınternettegi qaýipsizdigi:
- jeke málimetpen (aty-jóni, mekenjaı, telefon, otbasy jaıly málimet) bólispegeni jón;
- Instagram, Telegram, TikTok, VKontakte sekildi jelidegi qaýipti toptar men anonımdi chattarǵa kirmegeni abzal;
- ata-anasy teksermegen kúmándi onlaın-oıyndardan aýlaq bolý;
Ata-ana balanyń is-áreketin qalaı baqylaı alady?
- ata-ana baqylaýynyń parametrin paıdalanyńyz (Family Link – Android úshin, Screen Time – iOS úshin);
- balanyń áleýmettik jelidegi dostary men jazylymdarynyń tizimin baqylańyz;
- aty-jóni joq, túsiniksiz belgilermen, ıeroglıftermen nemese kúmándi sýrettermen jasalǵan paraqshalarǵa nazar aýdaryńyz.
Kóńil bólý qajet belgiler:
- bala durys uıyqtamaıdy, túnde jıi oıanady;
- denesinde túsiniksiz jaraqat, kógerýler paıda bolady;
- tuıyqtalyp, ashýshań bolyp, sóılesýden qashady;
- mazmuny depressıvti nemese agressıvti beıneni jıi kóredi;
- qorqynyshty sýretter salyp, onyń mánin túsindirmeıdi.
Balaǵa qalaı kómek kórsetý qajet?
- emotsıonaldyq jaǵdaıyn jiti baqylańyz;
- balańyzben jıi sóılesip, kúndelikti ómirine qyzyǵýshylyq tanytyńyz;
- bala kez kelgen sátte oıymen bólise alatynyn sezinýi kerek.
Kómek qajet bolsa, qaıda júginý kerek?
- quqyq qorǵaý organdaryna(102);
- mekteptegi pedagog-psıhologqa;
- mektep janyndaǵy ata-anany qoldaý kórsetý ortalyǵyna;
- balalardy psıhologııalyq qoldaý ortalyǵyna;
- óńirlik bala quqyqtary jónindegi ýákilge;
- táýlik boıy, tegin jumys isteıtin «111» baılanys ortalyǵyna.
Taıaýda áıel quqyǵy men bala qaýipsizdigin qamtamasyz etetin zańnyń kúshine engeli bir jyldyń ishinde ne ózgergeni týraly jazǵan edik.
Sondaı-aq komıtet balany zańsyz jumysqa tartqandarǵa jaýapkershiliktiń baryn eske salyp, balalar eńbegi qorǵalý kerektigin eskertti.