Jańa baǵdarlama aıasynda Qazaqstan halqy únemdi shaǵyn kólikterdi satyp alýǵa kóshe me?
Búgingi májilis barysynda atalǵan baǵdarlamany tanystyrǵan Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar vıtse-mınıstri Nurlan Saýranbaev bul qujat energııa tutynýdyń múldem jańa júıesin qurýdy qarastyratynyn, josparǵa sáıkes baǵdarlama toǵyz negizgi baǵyt boıynsha iske asyrylatynyn jetkizdi.
Máselen, ónerkásiptik kásiporyndardyń energııa tıimdiligin 30 paıyzǵa mindetti arttyrý boıynsha keshendi sharalar júzege asyrylmaq. Sonymen qatar onda ınnovatsııalyq energetıka baǵytynda elektr energııasyn óndirýge úlestik shyǵyndardy tómendetý; TKSh-da energııa tıimdiligin arttyrýdyń; Barlyq qurylys normalary men erejelerin qatańdatyp, 2015 jyldan bastap energııa tıimdiligine qatysty qurylysty qamtamasyz etý; Áýe kemeleri men temir jol lokomotıvteriniń parkin jańartý, janarmaı tutynýdy 30 paıyzǵa azaıtýmen halyqty únemshil avtokólikterdi satyp alýǵa yntalandyrý; Bıýdjet sektorynyń energııa resýrstaryn tutynýyn 2020 jylǵa qaraı 25 paıyzǵa deıin tómendete otyryp, bıýdjet mekemeleriniń energııa tıimdiligin arttyrýdyń keshendi baǵdarlamalaryn júzege asyrý; Dıodtyq shamdarǵa birtindep ótý, qalalar men eldi mekenderde kóshedegi jaryqtandyrýdy jańartý, jalpy el boıynsha jaryqtandyrý sektorynyń elektr energııasyn tutynýyn 60 paıyzǵa deıin qysqartý; Jergilikti atqarýshy organdardyń energııany únemdeý baǵdarlamalaryn júzege asyrýynyń qoǵamdyq monıtorıngi, energııa únemdeýdi nasıhattaý jáne osy salada mamandardy daıarlaý; Halyqtyń energııa resýrstaryn tutynýynyń únemdi úlgisin qalyptastyrý sekildi negizgi baǵyttar qamtylyp otyr.
«Baǵdarlamany tabysty júzege asyrý úshin 3000-nan astam energııa tutyný normatıvteri qabyldandy, energııa tıimdiligi boıynsha 200 tehnıkalyq standart bekitildi, energııa tıimdiliktiń barlyq normalaryn qataıtý men oryndaý boıynsha barlyq qurylys normalaryn qaıta qaraý júrip jatyr, sondaı-aq 16 óńirlik jáne 5 salalyq energııa únemdeý josparlary iske asyrylýda (IJTM, KKM, MGM, ÓDM, DSM)», - dedi vıtse-mınıstr.
Belgili bolǵandaı, búginde Memlekettik energetıkalyq tizim qalyptastyrylyp, oǵan 11712 sýbekt engizilgen kórinedi. Onyń ishinde 727 ónerkásiptik, 2938 memlekettik kásiporyn jáne 8000-nan astam mekeme qamtylǵan eken. Mınıstrliktegilerdiń málimetinshe, zańnamaǵa sáıkes joǵaryda atalǵan energııa resýrstaryn iri tutynýshylarǵa aýqymdy energııa aýdıtin júrgizýge tapsyrma berildi. 2015 jyldyń shildesine deıin 2000-nan astam ónerkásiptik kásiporyn energııa aýdıtinen ótýge tıis.
«Mınıstrlik tirkeıtin energııa aýdıtorlarynyń qajetti naryǵy qazirgi kezde qurylýda. Búginde bul salada qyzmet atqaratyn 25-ten astam kompanııa bar. Sondyqtan kásiporyndar energııa aýdıtin júrgizý boıynsha jumystaryn jandandyrýy qajet. Sonymen qatar qazaqstandyq energııa aýdıti naryǵyna Eýropa, AQSh, Japonııa men Reseı elderinen sheteldik kompanııalar úlken qyzyǵýshylyq tanytýda», - dedi N. Saýranbaev. Osy oraıda energııa aýdıtiniń qorytyndysy boıynsha 2014 jyldan energııa resýrstardyń iri tutynýshylarynyń energııa únemdeý josparlary iske asyryla bastaıdy.
Budan bólek vıtse-mınıstr bilikti kadrlar «Energııany únemdeý - 2020» baǵdarlamasyn júzege asyrýda qajetti resýrs bolyp tabylatynyn aıta kele, olardy daıarlaý úshin elimizdiń 5 JOO-da jáne 11 oqý ortalyǵynda energııany únemdeý boıynsha jańa beıindi mamandyqtar qurylǵanyn, sondaı-aq daıarlaý jáne biliktilikti arttyrý boıynsha kýrstar ashylǵanyn sóz etti.
«2015 jyldan bastap energııa aýdıtiniń nátıjelerine sáıkes ónerkásip pen energetıkany jetildirýdiń negizgi kezeńi, sondaı-aq úılerdi termojańǵyrtý, eldiń avtoparkin jańartý, dıodty jaryqtandyrýǵa ótý, energııa tıimdi qurylysty qamtamasyz etý jáne jeke ınvestıtsııalardy tartý boıynsha keshendi sharalar júrgiziledi», - dep toqtaldy ol.
Aıta keteıik, vedomstvo «Energııa únemdeý-2020» baǵdarlamasy aıasynda Qazaqstanda únemdi shaǵyn kólikterdi satyp alýdy yntalandyrýǵa nıetti. Bundaı qadamdar sheteldegi tájirıbege súıene otyryp jasalatynyna toqtalǵan ol, «Eýropadaǵy kez kelgen qalada barlyq turǵyndar shaǵyn kólikterdi paıdalanady. Bul óz kezeginde avtoturaqta turýǵa, ekologııa úshin, onyń ishinde benzın shyǵyny jaǵynan tıimdi. Osyǵan baılanysty «Energııa únemdeý-2020» baǵdarlamasy aıasynda otyndy paıdalanýdy 30 paıyzǵa tómendetý turǵysynda únemdi avtokólikterdi satyp alý yntalandyrylady», - dedi vıtse-mınıstr. Onyń sózine qaraǵanda, bundaı kólikter úshin salyq kólemi jeńildikti bolady. Bul standartty normalar, ıaǵnı tarıftik jáne aktsızdik saıasat arqyly iske asyrylady.
Jalpy, baǵdarlamada kózdelgen is-sharalardy júzege asyrýǵa 1 trln. 182 mlrd. teńgeden astam qarajat qajet. Sondaı-aq osy qarajattyń aıtarlyqtaı bóligin, dálirek aıtqanda, 1 trln. 177 mlrd. teńgeni jeke ınvestorlar bóletinine erekshe nazar aýdarý kerek.
Óz kezeginde Premer-Mınıstr Serik Ahmetov «Energııa únemdeý - 2020» baǵdarlamasyn júzege asyrý barysyn júıeli qadaǵalaýdy qamtamasyz etýdi tapsyrdy. «Búgin Úkimette qabyldanatyn baǵdarlama «Jol kartasy» aıasynda retteletin bolady. Osy oraıda ony oryndaý boıynsha júıeli qadaǵalaý - óte mańyzdy», - dedi Úkimet basshysy.
Bul turǵyda S. Ahmetov baǵdarlamany júzege asyrý boıynsha toqsan saıynǵy baqylaý men esep júrgizýdi uıymdastyrýdy júktedi. «Biz Úkimette esepti tyńdaý boıynsha tıisti júıeni aıqyndaıtyn bolamyz», - dep naqtylap ótti S. Ahmetov. Sonymen qatar Premer-Mınıstr energııa únemdeý salasynda úzdik kásiporyndardy anyqtaý úshin baıqaýlar ótkizý boıynsha tıisti jumystardy júrgizýdi tapsyrdy.
