Jambyl oblysynda qylmys deńgeıi úsh ese tómendedi
Jambyl oblysynyń ákimi Berdibek Saparbaevtyń jáne oblys prokýrory Nurǵalym Ábdirovtiń tóraǵalyǵymen quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý máseleleri jónindegi komıssııanyń jáne zańdylyqty, quqyqtyq tártip pen qylmysqa qarsy kúresti qamtamasyz etý jónindegi úılestirý keńesiniń birlesken otyrysy ótti. Oǵan oblystyń quqyq qorǵaý jáne memlekettik organdarynyń birinshi basshylary qatysty.
Polıtsııa departamenti basshysynyń orynbasary Temirbek Orazymbetovtiń aıtýynsha, bıyl aımaqta qylmys deńgeıi aıtarlyqtaı tómendegen.
Aǵymdaǵy jyldyń alǵashqy tórt aıynyń qorytyndysy boıynsha quqyq buzýshylyqtar sany ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 33 paıyzǵa kemigen, sonyń ishinde urlyq, tonaý jáne zorlaý kórsetkishi azaıǵan. Sondaı-aq jol-kólik oqıǵalary, odan zardap shegýishilerdiń sany da tómendegen. Buǵan belgili bir dárejede aldyn alý jáne quqyq buzýshylarǵa ákimshilik sharalar qoldaný áreketteri óz yqpalyn tıgizdi. Ásirese, urlyq faktilerin ashýǵa erekshe nazar aýdarylýda. Sońǵy ýaqytta qylmystyń bul túrin ashý oń jolǵa qoıyla bastady. Aıtalyq, jedel aldyn alý sharalary barysynda polıtsııa qyzmetkerleri telefon kabelderin urlaýmen aınalysyp kelgen qylmystyq topty anyqtaǵan.
2019 jyly mal urlyǵymen aınalysyp kelgen 15 qylmystyq toptyń joly kesilip, 500 - den astam mal ıelerine qaıtaryldy. Al aǵymdaǵy jyldyń 4 aıynda urlyqqa qatysty 10 qylmystyq top anyqtalǵan. Sondaı-aq, polıtseıler kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy quqyq buzýshylyqtyń aldyn alýǵa erekshe den qoıýda.
Sonymen qatar, jıynda jalpy oń kórsetkishtermen birge oblys aýmaǵynda qoǵamdyq rezonans týdyrǵan asa aýyr qylmystardyń da oryn alǵandyǵy atap ótildi. Bul quqyq qorǵaý organdarynyń quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý boıynsha qabyldaǵan sharalary qoıylǵan talaptarǵa tolyq kólemde jaýap berip otyrmaǵandyǵyn kórsetedi. Memlekettik organdar arasynda ózara baılanys joq, quqyq buzýshylyqtyń sebepteri men saldaryna tereń taldaýlar jasalmaıdy.
Oblys ákiminiń aıtýynsha, polıtsııa qyzmetindegi birqatar mańyzdy baǵyttar boıynsha jumystar júıelenbegen. Olardyń úkimettik emes uıymdarmen, oqý oryndarynyń ákimshiligimen jáne ata-analar komıtetterimen tyǵyz baılanys ornatylmaǵan. Osy oraıda kámeletke tolmaǵandarǵa qarsy jasalǵan qylmystar men jastar arasyndaǵy quqyq buzýshylyqtar oıǵa eriksiz oralady.
- Bizdiń jumysymyzdyń basym baǵyttarynyń biri – adamdardyń qaýipsizdigi. Bul asa mańyzdy, oǵan usaq-túıek retinde qaraýǵa bolmaıdy. Ókinishke oraı, quqyq qorǵaý organdarynyń jumysynda qoǵamdyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi birqatar ustanymdar boıynsha eleýli kemshilikter bar. Olardyń keıbir tıisti bólimsheleri óz mindetterin oryndaı almaı otyr. Máselen, ıývenaldy polıtsııa, mektep ınspektorlarynyń jumysy tıisti deńgeıde uıymdastyrylmaǵan. Óziniń kúndelikti qyzmetinde quqyq qorǵaý organdary kómekke úkimettik emes uıymdar men qoǵamnyń belsendi ókilderin tarta otyryp, áreket etý kerek. Áıtpese, árbir úıdiń tusyna polıtsııa qyzmetkerlerin qoıyp qoıý múmkin emes. Osyndaı ózara yntymaqtastyq aıasynda jumys jasaý qalalar men aýyldardyń mádenı jáne estetıkalyq kelbetine nuqsan keltiretin urylar men qylmyskerlerdi anyqtaýda da oń nátıje berer edi, - dep atap ótti Berdibek Saparbaev.
Sondaı-aq, aımaq basshysy jol qaýipsizdigi máselesine de keńinen toqtaldy. Bul turǵyda da kemshilikter joq emes desek, onyń basym bóligi qalalyq bılik pen jergilikti polıtsııa qyzmeti tarapynan oryn alyp otyr. Polıtsııa jol erejelerin buzýdyń barynsha aldyn alý kerek, ásirese joldyń júrý bóligindegi kólik turaqtaryn retteý mańyzdy. Sonyń saldarynan úlken eldi mekenderdiń kóshelerinde kólik oqıǵalary jıi oryn alýda. Kólik qozǵalysy qaýipsizdiginiń negizgi sharttarynyń biri – jol belgileri men baǵdarshamdardyń durys ornalasýy ekendigi aıtpasaq ta túsinikti.
Basqosýda «Taraz – Qaýipsiz qala» baǵdarlamasy boıynsha profılaktıkalyq is-sharalar josparynyń jáne oblys ortalyǵyndaǵy qylmys deńgeıin tómendetý maqsatynda oblys prokýratýrasymen ázirlegen «Taraz city» mobıldi qosymshasynyń jobasy talqylandy. Olar «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasyn iske asyrý sheńberinde turǵyndardyń óz shaǵymdary men suraqtaryna der kezinde jaýap alýyna, qala ómirine belsendi qatysýyna múmkindik bermek.
Ókinishke oraı, Taraz qalasyndaǵy qylmystyq ahýal áli kúrdeli kúıinde qalyp otyr.
Qala prokýrory Jambyl Smatovtyń málimdeýinshe, 2019 jyly oblys aýmaǵynda jasalǵan árbir 10 qylmystyń 6-y Tarazǵa tıesili. Soǵan sáıkes, qylmys saldarynan keltirilgen zalaldyń 70 paıyzy oblys ortalyǵyna qatysty. 2019 jyldyń qorytyndysy boıynsha 2435 qala turǵyny qylmystyq jaýapkershilikke tartylǵan. Kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy qylmys jáne esirtki qylmysy boıynsha Taraz respýblıkanyń basqa qalalary arasynda aldyńǵy qatarda. Qalanyń 7 myńǵa jýyq turǵyny maskúnemder men nashaqorlar retinde arnaıy tirkeýge alynǵan.
«Taraz - qaýipsiz qala» jobasyn ázirleýshiler ony iske asyrý qaladaǵy moraldyq-adamgershilik ahýaldy jaqsartyp, qylmystyq kórinisterdi barynsha azaıtýǵa kómektesedi dep esepteıdi. Otyrysqa qatysýshylar usynylǵan jobany quptady.
Óz kezeginde oblys prokýrory Nurǵalym Ábdirov barlyq quqyq qorǵaý, arnaıy jáne memlekettik organdar shekteý sharalary kezinde zańdylyqty, quqyqtyq tártipti jáne qylmysqa qarsy kúresti qamtamasyz etýge jáne kúndelikti tirshilikti qalyptastyrýdyń kelesi kezeńderine baǵyttalýy tıis ekendigin atap ótti. Sondaı-aq, azamattardyń konstıtýtsııalyq quqyqtaryn qorǵaý, pandemııa saldaryna qarsy kúreske bólingen bıýdjet qarajatyn tıimdi ıgerý, halyqtyń áleýmettik osal toptaryna kómek kórsetý jáne ekonomıkany kóterý úshin bıznes-sektordy qoldaý máseleleri basymdyq ıe bolyp otyr.
Jıyndy qorytyndylaı kele oblys ákimi jastardy qoǵamdyq paıdaly is-sharalarǵa belsendi túrde tartý kerektigin tilge tıek etti. Bul oraıda stýdenttik qurylys jasaqtary men halyqtyń erikti toptaryna aıryqsha kóńil bólýdiń mańyzdylyǵy aıtyldy. Jastar qarap otyrmaýy tıis. Osy rette kóptegen mádenı jáne sporttyq nysandar olardyń ıgiligine jaraýy qajet.
«Biz jastardyń salaýatty ómir saltyn ustanýyn, bilimge umtylýyn, ózederiniń biliktiligi men mádenıettiligin arttyrýyn, qylmystyq áreketterge nemese jaman ádetterge boı urmaýyn qamtamasyz etýimiz kerek», - dep atap ótti Berdibek Saparbaev.