Jambyl oblysynda qýaty 1 GVt jel elektr stantsııasy salynady — Senat

ASTANA. KAZINFORM — Senat «Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Birikken Arab Ámirlikteriniń Úkimeti arasyndaǵy jel elektr stantsııasy jobasyn iske asyrý týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaý týraly» zańdy maquldady.

— Kelisim jańartylatyn energııa kózderi, jasyl tehnologııalar men elektr energııasyn óndirý jáne saqtaý salasyndaǵy ınnovatsııalyq jobalarǵa qoldanylady. Kelisim aıasynda Jambyl oblysynda qýaty 1 GVt bolatyn jel elektr stantsııasynyń (JES) qurylysy josparlanyp otyr. Bul joba aıasynda qýaty 300 MVt, syıymdylyǵy saǵatyna 600 MVt bolatyn zamanaýı energııany saqtaý júıesi engiziledi. Bul strategııalyq sheshim jel kúsheıgen kezeńderde artyq óndirilgen elektr energııasyn jınaqtap, júkteme shegine jetken sátterde ony elektr jelisine berý múmkindigin qamtamasyz etedi, — dedi Senat depýtaty Shákárim Buqtuǵutov Senat otyrysynda.

Kelisimde iri jobalarǵa qoıylatyn kelesi talaptar kórsetilgen:

— qýaty — 1 GVt;
— kómirqyshqyl gazy (CO₂) shyǵaryndylaryn jyl saıyn azaıtý;
— jańartylatyn energııa kózderinen elektr energııasyn óndirý;
— jobalardy eldiń birtutas elektr energetıkalyq júıesine senimdi jáne turaqty túrde ıntegratsııalaý;
— eldiń energetıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý taǵy sol sııaqty.

— Jańartylatyn energııa kózderin qoldaý jónindegi esep aıyrysý-qarjy ortalyǵy elektr energııasynyń satyp alýshy. Elektr energııasyn satyp alý merzimi, ıaǵnı paıdalanýǵa berilgennen keıin 25 jyl ishinde. Qazaqstannyń elektr jelilerin basqarý jónindegi kompanııasy (KEGOC) elektr energııasyn jelige berý men joǵary kerneýli áýe jelileriniń tehnıkalyq qyzmet kórsetýin tehnıkalyq dıspetcherleýdi júzege asyrady. Jambyl oblysynyń ákimdigi jer ýchaskesin jalǵa usynady. JES óndiretin elektr energııasynyń tarıfi saǵatyna 1 kVt úshin 4,49 AQSh tsentin quraıdy. Bul tarıf halyqaralyq tájirıbe men jobanyń rentabeldilik deńgeıin eskere otyryp belgilengen jáne sheteldik ınvestıtsııa tartý men memlekettik qoldaýdy qamtamasyz etedi. Tarıf quramyna elektr jelilerin salý, energııa saqtaý júıelerin paıdalaný jáne elektr energııasyn óndirý shyǵyndary kiredi, — deıdi ol.

Senatordyń málimdeýinshe, kelisimge sáıkes, Qazaqstan tarapy ınvestorǵa zańnama men elektr jelileri erejeleriniń ózgerýinen, básekeles jobalardyń salynýynan nemese jer qunynyń ósýinen týyndaǵan qosymsha shyǵyndardyń ornyn óteýge mindetti. Sonymen qatar, Qazaqstan tarapy elektr energııasyn óndirý úshin qoldanylatyn jel aǵynyna áser etýi múmkin irgeles jobalar nemese qurylys júrgizýge jol bermeýge tıis. Jobany iske asyrý sharttarynyń biri — jobalyq kompanııaǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń naqty ýaqyttaǵy teńgerimdeýshi naryǵyna qatysý talaby qoldanylmaıdy.

Sondaı-aq jobany iske asyrý úshin qajetti qujattardy usynǵan jaǵdaıda jobalyq kompanııaǵa barlyq qajetti lıtsenzııalar, ruqsattar, memlekettik saraptamalardan ótý quqyǵy beriledi, onyń ishinde sheteldik mamandardy tartý múmkindigi de bar.

Jobany birneshe aktsıonerden quralǵan konsortsıým iske asyrady:

— Masdar (BAÁ) — 40% aktsııa, negizgi ınvestor;
— W Solar (BAÁ) — 40% aktsııa;
— Kazakhgreenpower (QR-nyń kvazımemlekettik kompanııasy) — 18% aktsııa;
— Qazaqstannyń Investıtsııalyq damý qory (QR-nyń kvazımemlekettik kompanııasy) — 2% aktsııa.

— Jel elektr stantsııasyn iske asyrý elektr energııasyn óndirý kólemin arttyrýmen qatar, energııa júıesiniń turaqtylyǵyn arttyrýǵa múmkindik beredi, sebebi generatsııa men tutynýdy tıimdi basqarý júzege asyrylady. JES-ti energııa júıesine qosý úshin uzyndyǵy 400 km-den astam joǵary kerneýli elektr jelilerin salý qajet. Joba aıasynda Qazaqstannyń Birtutas elektr energetıkalyq júıesiniń Ońtústik aımaǵynyń tranzıttik áleýetin arttyrý kózdelip otyr, — dep tolyqtyrdy Shákárim Buqtuǵutov.

Aıta keteıik, joba Qazaqstannyń ekologııalyq jaýapkershiligin arttyryp, kómirtek shyǵaryndylaryn azaıtý jónindegi halyqaralyq mindettemelerin oryndaýǵa septigin tıgizedi. Jobany iske asyrý shamamen 100 turaqty, 1000 ýaqytsha jumys ornyn qurýǵa jáne 1,4 mlrd AQSh dollary kóleminde ınvestıtsııa tartýǵa múmkindik beredi. Bul qosymsha saǵatyna 3,4 mlrd kVt «jasyl» energııa óndirýge jol ashady.

Búginde elimizde jalpy qýaty 3 GVt-tan asatyn 154 jańartylatyn energııa kózderi nysany jumys istep tur, onyń ishinde 63 jel elektr stantsııasy, 46 kún elektr stantsııasy, 42 sý elektr stantsııasy jáne 3 bıogaz qondyrǵysy bar.

Buǵan deıin Senat AQSh-qa Almaty qalasynan 49 jylǵa jer telimin jalǵa berý týraly zańdy maquldady.