Jambyl oblysynda balalar arasyndaǵy býllıng faktileri jasyrylyp kelgen – Zákıeva

ASTANA. KAZINFORM – Bala quqyqtary jónindegi ýákil Dıanara Zakıeva Jambyl oblysyndaǵy tekserý qorytyndysy boıynsha birqatar óreskel zań buzý anyqtalǵanyn aıtty. 

Dınara Zákıeva oblysta balalarǵa qarsy qylmys úshin jazasyz qalý, sondaı-aq mektepterdegi balalar arasynda bolyp jatqan jaǵdaıdy elemeý máselesi ótkir kúıinde qalyp otyrǵanyn aıtady.

— Osy aıda memlekettik organdarmen birlesip balalardyń quqyǵynyń buzylýy, zorlyq-zombylyq, býllıng, sýıtsıd jáne kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy qylmystyń aldyn alý júıesi men qabyldanǵan zańdardyń iske asyrylý sapasyn zerdeleý boıynsha Prezıdent tapsyrmasyna sáıkes Jambyl oblysynda jumys júrgizdik.

Anyqtalǵan máseleler men olardy sheshý joldary oblys ákimimen, barlyq basqarma men aýdan ákimdikteriniń basshylyǵymen talqylandy. Oblys ákimi zańdardy iske asyrýdyń árbir tarmaǵy jáne anyqtalǵan máseleler boıynsha qabyldanatyn sharalar jeke baqylaýynda bolatynyn atap ótti.

Oblysta balalarǵa qarsy qylmys úshin jazasyz qalý, sondaı-aq mektepterdegi balalar arasyndaǵy nemquraılylyq pen bolyp jatqan jaǵdaıdy elemeý máselesi ótkir kúıinde qalyp otyr, — dedi Zákıeva.

Dınara Zákıevanyń aıtýynsha oqýshylar arasynda júrgizilgen anonımdi saýalnamalar barysynda keıbir bilim berý uıymdarynyń ákimshiligi psıhologııalyq anketalardyń nátıjelerin burmalap, býllıng pen zorlyq-zombylyq faktileri boıynsha nóldik kórsetkishterdi kórsetetini anyqtalǵan.  

— ІІM birlesip aýdan ortalyqtaryndaǵy jáne aýyldyq jerlerdegi mektepterde balalarmen kezdesip, anonımdi saýalnama ótkizdik, sondaı-aq buǵan deıin psıhologtar biryńǵaı dıagnostıka baǵdarlamasy aıasynda býllıng, zorlyq jáne sýıtsıdtik qaýipterdiń aldyn alý maqsatynda júrgizgen saýalnamalardaǵy balalardyń jaýaptaryn zerttedim. Saýalnama kezinde balalar jábirleý, aqsha bopsalaý jáne ózge de quqyqqa qarsy áreketter týraly ashyq jazǵanyna qaramastan, keıbir mektepterdiń basshylyǵy qorytyndy esepterde derekterdi burmalap, bundaı jaǵdaılardy 0% dep kórsetip kelgen, — dedi ol.

Oqýshylar saýalnamada joǵary synyp oqýshylary qysym kórsetetinin jazǵan.

— Mysaly, Shý aýdanyndaǵy mektepterdiń 9-synyp oqýshylary aqsha bopsalaý, uryp-soǵý, elektroshoker men kastet qoldaný jaǵdaılary ár synypta kezdesetin ádettegi qubylys ekenin jazǵan. Qyzdar bolsa jynystyq zorlyq-zombylyq qurbany bolýdan qorqyp júretinin kórsetken.

Qordaı aýdanyndaǵy 5, 7 jáne 9-synyp oqýshylary mekteptegi «júıe» men dedovşına, joǵary synyp oqýshylarynyń kishi synyptarǵa qysym kórsetýi, olardy azyq-túlik pen sýsyn satyp ákelýge májbúrleý, uryp-soǵý, tas laqtyrý, qyzdardyń bir-biriniń shashyn julyp, qorlaýy týraly jazǵan. Al keıbir mektepterde balalar muǵalimderdiń olarǵa qol kóteretini, zat laqtyratyny jáne býllıng jasaıtyn jaıly jazǵan, — dedi Bala quqyqtary jónindegi ýákil.

Ýákil balalardyń býllıng pen bopsalaý týraly aıtqanymen tıisti shara qoldanylmaǵanyn aıtty.

— Qyrkúıek aıynda oqýshy dárethanada qaza tapqan Taraz qalasyndaǵy mektepte byltyr psıhologtar júrgizgen dıagnostıka kezinde de balalar bopsalaý men býllıng týraly habarlaǵanyna qaramastan, tıisti jumys júrgizilmegen, shara qabyldanbaǵan. 11-synyp oqýshylarynyń 9-synypqa qysym kórsetýi, muǵalimder tarapynan býllıng, oqýshylardyń emotsıonaldy jaǵdaıynyń nasharlaýy sııaqty jaǵdaılar qalanyń biz barǵan basqa da mektepterinde anyqtaldy.

Sonymen qatar, óńirde bıylǵy 9 aıda tirkelgen 14 sýıtsıd jaǵdaıynyń jeteýinde balalardy aman alyp qalatyn múmkindik boldy, sebebi olardyń sýıtsıd jasaýǵa qaýipteri aldyn ala anyqtalyp, táýekel tobynda bolǵan, alaıda ýaqtyly kómek kórsetilmeı, balalardyń daýsy estilmeı qaldy. Sonymen qatar, jaqynda bolǵan aıaqtalmaǵan sýıtsıd oqıǵalarynyń biri balaǵa joǵary synyp oqýshylarynyń kúsh qoldanýynyń kesirinen bolǵan, — dedi Zákıeva.

Oblys prokýratýrasynyń málimetinshe, Baızaq jáne Jambyl aýdandaryndaǵy mektepterde arnaıy vedomstvoaralyq mobıldi toptyń jumysy nátıjesinde 200-den astam býllıng pen bopsalaý faktileri anyqtalǵan.

— Bul oblystyń tek eki aýdanynyń statıstıkasy. Qorytyndy oblysta balalar ózderin qaýipsiz sezinbeıdi. Ókinishke qaraı, bul jaǵdaı balalarǵa qarsy qylmystarǵa oblystyq polıtsııanyń qalaı áreket etetinin eskersek, tańǵalarlyq jaǵdaı emes.

Mysaly, 8 jastaǵy qyz balanyń denesindegi kógerýler men jaraqattardyń (ógeı ákesiniń beldikpen uryp-soǵýy saldarynan) fotodálelderi bolǵanyna qaramastan, is toqtatylyp, bala qaýipte qaldyrylǵan. Qyz qatty qorqyp qalǵan, onymen eki ret kezdeskende de áńgimemiz barysynda «maǵan eshteńe aıtýǵa bolmaıdy» dep otyr.

Qyzdyń úıine birinshi barǵanymyzda ógeı ákesi balany jaǵasynan ustap, silkip, ashýyn kórsetip jatsa tórt polıtsııa qyzmetkeri, onyń ishinde jergilikti polıtsııa basshysynyń orynbasary da bar, bul kórinisti jaı ǵana baqylap turdy. Men olardyń nazaryn agressordyń balanyń quqyǵyn olardyń kóz aldynda buzyp jatqanyna aýdarǵanymda polıtsııa qyzmetkerleri maǵan bul boıynsha aryz jazýdy usyndy da, qoıdy.

Taǵy bir jaǵdaıda, qazan aıynyń basynda 4-synyp oqýshysy ógeı ákesiniń ony qorlaıtyny týraly shaǵymdanǵanynan keıin, polıtsııa qorǵaý nusqamasyn berip qana, balany úıde sol kúıi qaldyryp ketken. Tek óńirlik ýákildiń aralasýymen komıssııa ótkizilip, ana men balalary daǵdarys ortalyǵyna ornalastyryldy, alaıda isti báribir toqtatqan.

7 jasynan beri aǵalarynan jyldar boıy jynystyq zorlyq-zorlyq kórgen qyz balanyń kóz jasy oblysta bolyp jatqan sumdyq oqıǵalardyń taǵy bir aýyr kórinisi. Ol kóz jasyn tyıa almaı, tergeýshiniń onymen «qalaı sóıleskenin» aıtyp, sodan keıin ádilettikke senbeımin dep otyr.

Osy eki istiń qaıta tergelýi bizdiń oblys prokýratýrasyna jáne ІІM-ne jasaǵan ótinishimizden keıin ǵana bastaldy, — ded ol.

Jalpy, oblys boıynsha balalarǵa qatysty isterdiń tek 29%-y ǵana sotqa jetken.

— Bul kóbine tergeýdiń tolyq júrgizilmeýi men jaýapty qyzmetkerlerdiń salǵyrttyǵyna baılanysty bolǵan degen senimdemin.

Kámeletke tolmaǵandar isteri jónindegi ınspektorlardyń jumysyndaǵy máseleler erekshe atap ótýge turarlyq. Keı aýyldar arasyndaǵy qashyqtyq 80 km-ge deıin jetse de, oblysta 154 qyzmetkerge bar bolǵany 15 qyzmettik kólik qarastyrylǵan, sol sebepti aýyldarǵa ınspektorlar taksımen óz qarajaty esebinen qatynaıdy.

Memleket basshysy óńirlerdegi jumys nátıjelerine erekshe mán beredi, keıingi eki jylda qabyldanǵan balalardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa jáne zorlyq-zorlyqtyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan zańdar, sheshimder men baǵdarlamalar qaǵaz júzinde qalyp qoımaı, is júzinde balalardyń ıgiligine qyzmet etýi tıis.

Ár óńirde anyqtalǵan júıeli jáne derbes máseleler boıynsha Prezıdent Ákimshiligimen, ortalyq ýákiletti organdarmen jáne jergilikti atqarýshy organdarmen birlesken jumys júrgizilip jatyr, — dedi ol. 

Eske salsaq Jambyl oblysynda ań aýlaýǵa shyqqan bala kóz jumǵan edi. 

Aıta ketelik Jambyl oblysynda jasóspirim mert bolǵan edi. Sonymen qatar Tarazda 14 jastaǵy mektep oqýshysy men 15 jastaǵy jasóspirim sýıtsıd jasaǵan edi. 

Sondaı-aq eki aptada úsh qaıǵyly oqıǵa tirkelip, Taraz jáne Shý ákimderine sógis berilgen edi.