Jalpyǵa birdeı deklaratsııany kim tapsyrady jáne neni kórsetýi kerek
Osy oraıda QR Qarjy mınıstrligi Memlekettik kirister komıtetiniń jalpyǵa birdeı deklaratsııalaý basqarmasynyń basshysy Dına Qusaıynova QazAqparat tilshisine jalpyǵa birdeı deklaratsııalaýdyń qalaı ótip jatqanyn aıtyp jáne deklaratsııa tapsyrýǵa qatysty ózekti suraqtarǵa jaýap berdi.
– Dına Qabdylmanapqyzy, birinshi kezeńde aktıvter men mindettemeler týraly kiris deklaratsııasyn kim tapsyrady? Qazirgi kúnge deıin qansha adam deklaratsııa tapsyrdy?
– Birinshi kezeńde kiris deklaratsııasyn tapsyratyndar:
- jaýapty memlekettik laýazymdy atqaratyn adamdar men olardyń jubaılary;
- memlekettik fýnktsııalardy oryndaýǵa ýákilettigi bar adamdar jáne olardyń jubaılary;
- memlekettik fýnktsııalardy oryndaý ýákilettigi bar adamdarǵa teńestirilgen adamdar men olardyń jubaılary;
- «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» QR Konstıtýtsııalyq Zańyna jáne «Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl týraly», «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bankter jáne bank qyzmeti týraly», «Saqtandyrý qyzmeti týraly», «Baǵaly qaǵazdar naryǵy týraly» QR Zańdaryna sáıkes deklaratsııa tapsyrý mindeti júktelgen adamdar.
Bul – bıyldan bastap aktıvteri men mindettemeleri týraly deklaratsııa tapsyrýǵa mindettiler sanaty.
Al 15 aqpandaǵy jaǵdaı boıynsha elimizde 220 myń adam deklaratsııa tapsyrdy.
– Naqty aıtar bolsaq, bıyl ákimdik qyzmetkerleri men kvazımemlekettik sektor basshylary deklaratsııa tapsyra ma?
– Ákimdikter men máslıhat qyzmetkerleri – barlyǵy deklaratsııa tapsyrady. Sonymen birge, olarǵa teńestirilgen tulǵalar – kvazımemlekettik sektor basshylary, ıaǵnı barlyq ulttyq kompanııalardyń basshylary da óz jubaılarymen birge deklaratsııa tapsyrýy tıis. Mektep dırektorlary – kvazımemlekettik sektor basshylary bolyp sanalady. Sebebi mektepter memlekettik mekemelerge jatady. Sondyqtan mektep dırektorlary da deklaratsııa tapsyratyn bolady.
– 2023 jyly deklaratsııalaýdyń ekinshi kezeńi bastalǵanda, óz múlkin kórsetý kimderge júkteledi?
– Ekinshi kezeńde – 2023 jyly barlyq kvazımemlekettik sektor tartylady. Barlyq memlekettik mekemelerdiń qyzmetkerleri men olardyń jubaılary, kvazımemlekettik sektor sýbektileri men olardyń ómirlik joldastary jáne ulttyq kompanııalardyń qyzmetkerleri deklaratsııa tapsyrýǵa mindetti bolady. 2023 jyldan bastap – muǵalimder men medbıkeler de deklaratsııa tapsyrady, óıtkeni olar memlekettik mekemelerdiń qyzmetkerleri, al mektepter men aýrýhanalar – memlekettik mekemeler bolyp sanalady. Al kvazımemlekettik sektorlar degenimiz – memlekettiń qatysý úlesi bar barlyq kompanııalar men holdıngter.
– Deklaratsııa tapsyrmaǵan jaǵdaıda aıyppul nemese jazanyń basqa da túrleri qarastyryla ma?
– Eń aldymen Ákimshilik kodekste eskertý qarastyrylǵan. Eger bir jyl ishinde quqyqbuzýshylyq taǵy tirkelse,3 AEK kóleminde aıyppul qarastyrylǵan. Biraq bul salystyrmaly túrde óte az. Munyń bári adamdardyń osy protsesti úırenýi úshin jasalady, sodan keıin árıne, tıimdi sharalar qabyldaı bastaımyz. Úkimet halyqty bul jańalyqqa birtindep úırenip ketedi dep esepteıdi.
– 2025 jyly tolyq deklaratsııalaýǵa kóshý josparlanyp otyr, bul rette kimder múlki týraly esep berýi kerek? Mysaly, bizdiń elimizde múlki bar shetel azamattary deklaratsııa tapsyra ma?
– Deklaratsııany barlyq kámeletke tolǵan tulǵalar, Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary, qandastar, turýǵa yqtııarhaty bar adamdar, Qazaqstan Respýblıkasynyń rezıdenti bolyp sanalatyn sheteldik azamattar nemese azamattyǵy joq adamdar usynady. Sonymen birge, rezıdent emes sheteldikter nemese azamattyǵy joq adamdardyń QR aýmaǵynda tirkelgen múlki nemese QR aýmaǵyndaǵy turǵyn úı qurylysyna qatysý úlesi bolsa – ıaǵnı, bizdiń elimizde qandaı da bir múlki bar adamdar da deklaratsııa tapsyrýy tıis.
Eger kámeletke tolmaǵan qazaqstandyqtyń menshik quqyǵynda Qazaqstan Respýblıkasynan tys jerde múlik tirkelse, Qazaqstanda da, Qazaqstan Respýblıkasynan tys jerlerde de úlestik qatysý shartymen jyljymaıtyn múlik qurylysynda úlesi bolsa, shetel bankterindegi bank shottarynda 1000 AEK joǵary somada aqsha bolsa jáne notarıaldy kýálandyrylǵan debıtorlyq kredıtorlyq bereshek bolsa — deklaratsııa tapsyrýy tıis. Olar úshin zańdy ókilderi – ata-analar nemese qamqorshylar ókildik etedi.
– Deklaratsııa tapsyrýdyń merzimderi qandaı, ár jyl saıyn tapsyrý qajet pe?
– Aktıvter men mindettemeler týraly deklaratsııa tapsyrǵan soń, jyl saıynǵy deklaratsııany tapsyrýyńyz kerek. Bul memlekettik qyzmetshiler úshin jyl saıynǵy mindet delik. Al halyqtyń basqa sanattary jyl saıyn tapsyrmaıdy. Eger sheteldik aktıvter men kirister bolsa nemese aktıvter qozǵalysy bolǵan jaǵdaıda deklaratsııa usyný qajet bolady.
Máselen, dáriger aýrýhanada jumys isteıdi jáne tek dáriger retinde jalaqy alady delik. Ol aldymen 2023 jyly kiris deklaratsııasyn usynady. Eger ol aýrýhanada turaqty jumys istese jáne basqa kirisi bolmasa, múlikti jalǵa bermese, shetelde aktıvteri bolmasa, dáriger jyl saıyn deklaratsııa tapsyrmaıdy. Biraq, kenetten bul dáriger 2026 jyly páter satyp alsa, sol jyl úshin deklaratsııa tapsyrýy kerek jáne páter satyp alǵanyn jáne ony qandaı kózderden satyp alǵanyn kórsetýi kerek.
– Deklaratsııada neni kórsetý kerek?
– Aktıvter men mindettemeler týraly deklaratsııada shet memlekette tirkelgen múlikti kórsetý qajet. Bul tolyǵymen jyljymaıtyn múlik, jer ýchaskeleri, jer úlesi, áýe teńiz kemeleri, ishki sýda júzetin kemeler, kólik quraldary, arnaıy tehnıka nemese tirkemeler bolýy múmkin. Al shet memleketterde tirkelgen jyljymaıtyn múlik pen kólik kórsetilýi kerek ekeni túsinikti. Eger Qazaqstanda páter nemese kólik bolsa, ony kórsetýdiń qajeti joq. Biz bul kórsetkishti ádeıi alyp tastadyq, óıtkeni biz bul málimetterdi kórip otyrmyz. Ol úshin aqparattyq júıeler bar jáne kimniń tirkelgenin kóremiz. Sondyqtan sheteldik múlikti ǵana kórsetý kerek. Qazaqstan boıynsha banktik shottardaǵy aqshany da kórsetýdiń qajeti joq. Qazaqstan aýmaǵynan tys jerlerdegi sheteldik bankterdegi bank shottaryndaǵy barlyq salymdar boıynsha 1000 AEK-ten asatyn qarajatty kórsetý kerek.
QR aýmaǵynan tys qurylǵan zańdy tulǵanyń jarǵylyq kapıtalyna qatysý úlesin, baǵaly qaǵazdar, týyndy qarjy quraldary, ınvestıtsııalyq altyn, avtorlyq quqyq, zııatkerlik menshik nysandary – osynyń bárin Qazaqstanda da, QR sheginen tys jerlerde de kórsetý qajet. 10 000 AEK mólsherindegi shekten aspaıtyn qolma-qol aqsha kórsetiledi. Notarıaldy kýálandyrylǵan debıtorlyq bereshek kórsetiledi. Al qazaqstandyq bankterden alynǵan nesıelerdi kórsetýdiń qajeti joq.
– Eger qymbat zergerlik buıymdar bolsa, ony deklaratsııada kórsetý qajet pe?
– Aktıvter men mindettemeler týraly deklaratsııada jeke tulǵanyń qalaýymen quny 1000 AEK-ten asatyn múlik bolsa, ony baǵalaý qajet jáne deklaratsııada da kórsetýge bolady.
Odan bólek, memlekettik qyzmetshilerge qatysty aktıvter men mindettemeler týraly deklaratsııada: eger adam múlkin Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl týraly zańǵa sáıkes, senimgerlik basqarýǵa berse, kimge jáne qandaı merzimge jáne dál neni senimgerlik basqarýǵa bergenderin kórsetetin bolady. Aıtalyq, eger belgili bir memlekettik qyzmetshiniń kommertsııalyq jyljymaıtyn múlki bolsa jáne ony senimgerlik basqarýǵa berse, ol deklaratsııada qandaı múlikti bergenin jáne qandaı merzimge bergenin kórsetedi.
